Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP1/4512-847/15-2/AW
z 15 września 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z pózn. zm.) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 11 sierpnia 2015 r. (data wpływu 14 sierpnia 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania świadczonych w ramach konsorcjum usług ubezpieczeniowych oraz dokumentowania tych czynności - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 14 sierpnia 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania świadczonych w ramach konsorcjum usług ubezpieczeniowych oraz dokumentowania tych czynności.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Bank (dalej jako: „Bank”, „Wnioskodawca”) jest podmiotem prowadzącym działalność na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - prawo bankowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 1376, z późn. zm.) - („Prawo bankowe”). Ponadto, Bank posiada status agenta ubezpieczeniowego w rozumieniu ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz. U. z 2003 r., nr 124, poz. 1154 z późn. zm.) - („Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym”).

Aktualnie, Bank rozważa zawarcie Umowy o wspólne przedsięwzięcie (dalej jako: „Umowa Konsorcjum”) z podmiotami posiadającymi status agentów ubezpieczeniowych („Agenci”). Każdy z Agentów jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą na własny rachunek.

Celem powołania Konsorcjum będzie zacieśnienie współpracy między Bankiem oraz Agentami (dalej łącznie jako: „Partnerzy”) w ramach wspólnego przedsięwzięcia (dalej jako: „Konsorcjum”, „Partnerzy Konsorcjum”). Bank oraz Agenci (Partnerzy Konsorcjum) nie planują formalizowania działalności Konsorcjum w ramach spółki cywilnej ani innej jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, ani też w formie jakiejkolwiek osoby prawnej.

Liderem przyszłego Konsorcjum zostanie Bank, który otrzyma od Agentów umocowanie do działania w imieniu Konsorcjum w określonym Umową Konsorcjum zakresie, w tym, w relacjach z przyszłym klientem lub klientami Konsorcjum.

Przedmiotem działalności Konsorcjum będzie wspólne świadczenie, przez Partnerów, usług agencyjnych (usług pośrednictwa finansowego) na rzecz klienta (lub klientów) - zakładu (zakładów) ubezpieczeń. Konsorcjum (Partnerzy Konsorcjum) podpisze umowę o świadczenie usług („Umowa Agencyjna”) z polskim zakładem ubezpieczeń („ZU”) lub z kilkoma takimi zakładami. Przedmiotem Umowy Agencyjnej będzie świadczenie przez Konsorcjum, na rzecz ZU, usług agencyjnych (usług pośrednictwa ubezpieczeniowego), o których mowa w art. 2 i 4 pkt 1) Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Przedmiotem Umowy Agencyjnej będzie zatem wspólne wykonywanie, w ramach Konsorcjum, przez Partnerów Konsorcjum, w imieniu i na rzecz ZU czynności agencyjnych związanych z oferowanymi przez ZU umowami ubezpieczenia („Umowy Ubezpieczenia”).

W intencji Partnerów, zawiązanie Konsorcjum oraz wspólne działanie Partnerów w ramach Konsorcjum przyczyni się do zwiększenia skali sprzedaży ubezpieczeń, jak również poprawy efektywności i jakości czynności świadczonych na rzecz Z U na podstawie Umowy Agencyjnej.

UMOWA KONSORCJUM

Przedmiotem Umowy Konsorcjum będzie w szczególności określenie warunków współpracy stron w ramach Konsorcjum przy realizacji Umowy Agencyjnej, wzajemnych rozliczeń w związku z wykonywaniem czynności w ramach Konsorcjum oraz zakresu odpowiedzialności stron za niewykonanie lub nienależyte wykonanie Umowy Agencyjnej.

W zgodnej intencji przyszłych Partnerów Konsorcjum, zawierana przez nich umowa nie będzie stanowić i nie powinna być interpretowana jako umowa spółki, ani też nie będzie mieć charakteru jakiejkolwiek zorganizowanej formy prawnej wynikającej z Kodeksu spółek handlowych lub Kodeksu cywilnego (w szczególności, strony nie powołają spółki cywilnej) lub umowy o podobnym charakterze. Celem Umowy Konsorcjum będzie wyłącznie uregulowanie zasad współpracy Partnerów w ramach Konsorcjum w związku z zawarciem i wykonywaniem Umowy Agencyjnej, w tym zasad udziału Partnerów w wynagrodzeniu należnym Konsorcjum od ZU.

Cel gospodarczy zawarcia Umowy Konsorcjum zostanie opisany jako „świadome połączenie potencjałów technicznych, finansowych i organizacyjnych Partnerów Konsorcjum w celu zwiększenia efektywności i poprawy jakości czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych na rzecz ZU”. W ocenie stron, powołanie Konsorcjum umożliwi kompleksowe, spójne i terminowe zaspokojenie oczekiwań klienta Konsorcjum, tj. ZU, dzięki zacieśnieniu współpracy, koordynacji i współdziałania Partnerów w zakresie wykonywania zleconej Konsorcjum usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz sprawne kojarzenie oferty ZU z potrzebami klientów Banku prowadzące do zawarcia umów i rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej. Tym samym, powołanie Konsorcjum przyczyni się do zwiększenia skali sprzedaży produktów ubezpieczeniowych.

Zgodnie z postanowieniami projektowanej Umowy Konsorcjum, Bank zostanie Liderem Konsorcjum i pełnomocnikiem Konsorcjum upoważnionym do samodzielnego reprezentowania Konsorcjum w stosunkach z podmiotami trzecimi. W szczególności, Bank jako Lider zostanie upoważniony do negocjowania treści i zawarcia w imieniu Konsorcjum (Partnerów Konsorcjum) Umowy Agencyjnej z ZU, składania ZU w imieniu Konsorcjum (Partnerów Konsorcjum) wszelkich oświadczeń związanych z Umową Agencyjną oraz zawierania w imieniu Konsorcjum (Partnerów Konsorcjum) wszelkich aneksów, zmian lub porozumień dotyczących Umowy Agencyjnej. Także Bank, jako Lider Konsorcjum, zostanie upoważniony do wystawiania na rzecz ZU dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur VAT) zawierających sumaryczne informacje finansowe dotyczące wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych na rzecz ZU. Na podstawie ww. dokumentów, ZU będzie wypłacać wynagrodzenie za czynności wykonywane przez Konsorcjum - zgodnie z Umową Konsorcjum, do odbierania od ZU wynagrodzenia należnego Konsorcjum (Partnerom Konsorcjum) upoważniony będzie Bank jako Lider. Zgodnie z życzeniem ZU oraz zgodną wolą Partnerów Konsorcjum, wszelkie rozliczenia między Konsorcjum a ZU mają być dokonywane wyłącznie przez Bank.

Przedmiotem działalności Konsorcjum będzie wykonywanie w imieniu i na rzecz ZU czynności agencyjnych polegających w szczególności na:

1. pozyskiwaniu klientów dla ZU, jak i prowadzeniu prac przygotowawczych do zawarcia przez ZU z takimi klientami Umów Ubezpieczenia oraz na zawieraniu Umów Ubezpieczenia z takimi klientami w imieniu ZU;
2. obsłudze i realizacji Umów Ubezpieczenia w zakresie określonym w Umowie Konsorcjum oraz w Umowie Agencyjnej.
   
   

W ramach powyższych czynności Konsorcjum zobowiąże się wobec ZU w szczególności do:

1. podejmowania kroków niezbędnych w opinii Konsorcjum do pozyskiwania nowych klientów,
   
2. zapewnienia personelu sprzedaży w odpowiedniej liczbie niezbędnej w opinii Konsorcjum dla dystrybucji Umów Ubezpieczenia w sposób uwzględniający cele Konsorcjum oraz ZU,
   
3. przygotowania i utrzymywania procedur wymaganych przez przepisy prawa lub właściwy organ nadzoru w celu umożliwienia dystrybucji Umów Ubezpieczenia,
   
4. podejmowania czynności przygotowawczych w związku z zawieraniem Umów Ubezpieczenia, w tym zwłaszcza do zapewnienia, że personel sprzedaży zapoznał się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia, jak również z pozostałą dokumentacją Umów Ubezpieczenia dostarczoną przez ZU,
   
5. udziału, w razie potrzeby, w dyskusjach nad brzmieniem Umów Ubezpieczenia,
   
6. zawierania Umów Ubezpieczenia w imieniu ZU,
   
7. przedkładania klientom, w sytuacjach określonych prawem, pełnomocnictwa udzielonego przez ZU,
   
8. zachowywania w tajemnicy wszelkich informacji uzyskanych w związku z wykonywaniem Umowy Agencyjnej, dotyczących ZU, drugiej strony Umów Ubezpieczenia, jak również ubezpieczonych,
   
9. informowania klientów, czy Konsorcjum (Partnerzy Konsorcjum) występują w imieniu jednego czy wielu zakładów ubezpieczeń oraz informowania klienta, na każde żądanie, o firmach zakładów ubezpieczeń, w imieniu których Partnerzy Konsorcjum wykonują czynności agencyjne; przekazywania klientom innych wymaganych prawem informacji,
   
10. pełnego informowania klientów o warunkach ochrony ubezpieczeniowej oferowanej przez ZU, a zwłaszcza o przedmiocie i zakresie ubezpieczenia, jak również prawach i obowiązkach klientów wynikających z Umów Ubezpieczenia, w tym przekazywania klientom ogólnych warunków ubezpieczenia,
    
11. obliczania i stosowania stosownych składek ubezpieczeniowych w odniesieniu do każdego klienta, na podstawie informacji podanych przez klienta we wniosku o zawarcie Umowy Ubezpieczenia oraz taryfy składek przekazanej przez ZU,
    
12. pobierania składek ubezpieczeniowych na podstawie Umów Ubezpieczenia i przekazywania takich składek ubezpieczeniowych ZU,
    
13. informowania klientów o warunkach i procedurach wypłaty świadczeń, a zwłaszcza o prawach i obowiązkach ubezpieczającego, ubezpieczonego i uprawnionego z umowy ubezpieczenia wynikających z Umów Ubezpieczenia,
    
14. dostarczania klientom i uprawnionym z umowy ubezpieczenia formularzy związanych z realizacją Umów Ubezpieczenia, a zwłaszcza formularzy wykorzystanych w procesie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych,
    
15. przyjmowania roszczeń z Umów Ubezpieczenia oraz przekazywania osobom występującym z roszczeniami odpowiednich formularzy związanych z Umowami Ubezpieczenia,
    
16. przyjmowania od klientów i osób występujących z roszczeniami wniosków o wypłatę świadczenia ubezpieczeniowego wraz z odpowiednią dokumentacją i załącznikami niezbędnymi dla zaspokojenia roszczeń oraz dostarczania ich do ZU,
    
17. zapewnienia właściwego obiegu dokumentów i korespondencji z klientami,
    
18. zapewnienia bezpieczeństwa dla celów właściwego przechowywania dokumentacji dotyczącej Umów Ubezpieczenia,
    
19. dostarczania ZU odpowiednich danych i dokumentów niezbędnych dla wykonywania Umów Ubezpieczenia, jak również przekazywania ZU odpowiednich raportów,
    
20. przyjmowania rezygnacji ubezpieczonych z ochrony ubezpieczeniowej i przekazywania ich do ZU.
    
    
    

Powyższe czynności będą wykonywane przez Konsorcjum przy uwzględnieniu określonych w Umowie Konsorcjum zasad dotyczących podziału obowiązków między Partnerów Konsorcjum.

W świetle Umowy Konsorcjum, Bank jako Partner Konsorcjum zobowiąże się do wykonywania w szczególności następujących czynności w ramach Konsorcjum w związku z Umową Agencyjną:

1. wykonywanie czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia Umów Ubezpieczenia,
   
2. informowanie klientów o warunkach Umów Ubezpieczenia, w szczególności przedmiocie i zakresie ubezpieczenia, a także o prawach i obowiązkach klientów wynikających z takich umów, w tym przekazywania ubezpieczającemu ogólnych lub szczególnych warunków ubezpieczenia,
   
3. udzielanie pomocy klientom przy wypełnianiu wniosków o zawarcie Umów Ubezpieczenia i innych dokumentów wymaganych w procedurze zawierania takich umów, obowiązujących w ZU,
   
4. kalkulacja składki w stosunku do danego klienta, na podstawie danych podanych przez klienta we wniosku o zawarcie Umowy Ubezpieczenia, zgodnie z taryfą składek otrzymaną od ZU,
   
5. weryfikacja wniosków o zawarcie Umów Ubezpieczenia pod kątem konieczności dokonania oceny medycznej przez ZU oraz przekazanie wniosków do akceptacji ZU w przypadku konieczności dokonania oceny medycznej,
   
6. zawierania Umów Ubezpieczenia w imieniu ZU,
   
7. informowanie klientów o trybie postępowania w przypadku zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego,
   
8. przekazywanie formularzy stosowanych przez ZU w procesie wypłaty świadczenia,
   
9. uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu Umów Ubezpieczenia zawartych za pośrednictwem Konsorcjum, w szczególności poprzez utrzymywanie kontaktu z klientami, w tym również pośredniczenie przy wymianie korespondencji z klientami,
   
10. przyjmowanie zgłoszeń roszczeń z Umów Ubezpieczenia i przekazywania ich do ZU;
    
11. zapewnienie prawidłowego obiegu dokumentów, i korespondencji z ubezpieczonymi;
    
12. udostępnianie ZU danych i dokumentów niezbędnych do realizacji Umów Ubezpieczenia,
    
13. przyjmowanie rezygnacji z ochrony ubezpieczeniowej i ich przekazywanie do ZU.
    
    
    

Podobne czynności zostaną alokowane do Agentów; w szczególności, każdy z Agentów zobowiąże się do wykonywania czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia Umów Ubezpieczenia, informowania klientów o warunkach Umów Ubezpieczenia, w tym o przedmiocie i zakresie ubezpieczenia, a także o prawach i obowiązkach klientów wynikających z takich umów, udzielania pomocy klientom przy wypełnianiu wniosków o zawarcie Umów Ubezpieczenia i innych wymaganych dokumentów, kalkulacji składki w stosunku do danego klienta, na podstawie danych podanych przez klienta we wniosku o zawarcie Umowy Ubezpieczenia, weryfikacji wniosków o zawarcie Umów Ubezpieczenia.

Każdy z Partnerów Konsorcjum zobowiąże się do wykonania przyjętego na siebie zakresu czynności zgodnie z warunkami Umowy Konsorcjum, Umowy Agencyjnej oraz pełnomocnictwa udzielonego danemu Partnerowi Konsorcjum przez ZU. W szczególności oznacza to zobowiązanie do należytego i terminowego wykonywania wszelkich zobowiązań względem ZU, w sposób umożliwiający Konsorcjum wywiązanie się ze zobowiązań wobec ZU zgodnie z postanowieniami Umowy Agencyjnej.

Wszyscy Partnerzy Konsorcjum zobowiążą się do lojalnego współdziałania w celu realizacji Umowy Agencyjnej oraz terminowego wywiązywania się z zaciągniętych zobowiązań, z dochowaniem należytej staranności. W Umowie Konsorcjum znajdzie się zastrzeżenie, że czynności agencyjne objęte zakresem Umowy Konsorcjum będą wykonywane przez Partnerów Konsorcjum wyłącznie za pośrednictwem osób fizycznych, które spełniają wszystkie wymagania określone w art. 9 par. 1 Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Osoby te będą wykonywać czynności agencyjne i będą działać w imieniu i na rzecz Partnerów Konsorcjum na podstawie odpowiedniego upoważnienia udzielonego przez właściwego Partnera Konsorcjum.

Umowa Konsorcjum będzie przewidywać, że wynagrodzenie za czynności wykonywane przez Konsorcjum w ramach Umowy Agencyjnej, ZU będzie wpłacał na rachunek bankowy Banku jako Lidera Konsorcjum. Bank będzie wypłacał odpowiednią część wynagrodzenia z tytułu wykonywania czynności w ramach Konsorcjum na rzecz Agentów (pozostałych Partnerów Konsorcjum) na podstawie odpowiednich dokumentów rozliczeniowych (not księgowych).

UMOWA AGENCYJNA

Jak Wnioskodawca wskazuje powyżej, Konsorcjum podpisze z ZU Umowę Agencyjną (umowa ta zostanie podpisana z ZU przez Bank, w imieniu wszystkich Partnerów Konsorcjum). Przedmiotem umowy będzie świadczenie przez Konsorcjum, na rzecz ZU, usług agencyjnych (usług pośrednictwa ubezpieczeniowego), o których mowa w art. 2 i 4 pkt 1) Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Zatem na podstawie Umowy Agencyjnej, ZU zleci Konsorcjum, a Partnerzy Konsorcjum zobowiążą się wykonywać w imieniu i na rzecz ZU czynności agencyjne, polegające w szczególności na:

1. pozyskiwaniu klientów, jak również prowadzeniu prac przygotowawczych do zawarcia przez ZU z takimi klientami Umów Ubezpieczenia oraz na zawieraniu Umów Ubezpieczenia z takimi klientami w imieniu ZU;
2. administrowaniu i wykonywaniu Umów Ubezpieczenia w zakresie określonym w Umowie Agencyjnej i zgodnie z udzielonymi im przez ZU pełnomocnictwami.
   
   

W ramach czynności wskazanych w pkt A., Partnerzy Konsorcjum zobowiążą się m.in. do:

1. podejmowania kroków niezbędnych w ich opinii do pozyskiwania nowych klientów,
   
2. zapewnienia personelu sprzedaży w odpowiedniej liczbie niezbędnej w opinii Partnerów Konsorcjum dla dystrybucji Umów Ubezpieczenia w sposób uwzględniający intencje stron,
   
3. przygotowania i utrzymywania procedur wymaganych przez przepisy prawa lub właściwy organ nadzoru w celu umożliwienia dystrybucji Umów Ubezpieczenia,
   
4. podejmowania czynności przygotowawczych w związku z zawieraniem Umów Ubezpieczenia , w tym zwłaszcza do zapewnienia, że personel sprzedaży zapoznał się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia, jak również z pozostałą dokumentacją Umów Ubezpieczenia dostarczoną przez ZU,
   
5. udziału, w razie potrzeby, w dyskusjach nad brzmieniem Umów Ubezpieczenia,
   
6. zawierania Umów Ubezpieczenia w imieniu ZU,
   
7. pełnego informowania klientów o warunkach ochrony ubezpieczeniowej oferowanej przez ZU, a zwłaszcza o przedmiocie i zakresie ubezpieczenia, jak również prawach i obowiązkach klientów wynikających z Umów Ubezpieczenia, w tym przekazywania klientom ogólnych warunków ubezpieczenia.
   
   
   

W związku z wykonywaniem czynności agencyjnych wskazanych w pkt B., Partnerzy Konsorcjum zobowiążą się w szczególności do:

1. obliczania i stosowania stosownych składek ubezpieczeniowych w odniesieniu do każdego klienta, na podstawie informacji podanych przez klienta we wniosku o zawarcie Umowy Ubezpieczenia oraz taryfy składek przekazanej przez ZU,
   
2. pobierania składek ubezpieczeniowych na podstawie Umów Ubezpieczenia i przekazywania takich składek ubezpieczeniowych ZU,
   
3. informowania klientów o warunkach i procedurach wypłaty świadczeń, a zwłaszcza o prawach i obowiązkach ubezpieczającego, ubezpieczonego i uprawnionego z umowy ubezpieczenia wynikających z Umów Ubezpieczenia,
   
4. dostarczania klientom i uprawnionym z umowy ubezpieczenia formularzy związanych z realizacją Umów Ubezpieczenia, a zwłaszcza formularzy wykorzystanych w procesie wypłaty świadczeń ubezpieczeniowych,
   
5. przyjmowania roszczeń z Umów Ubezpieczenia oraz przekazywania osobom występującym z roszczeniami odpowiednich formularzy związanych z Umowami Ubezpieczenia,
   
6. przyjmowania od klientów i osób występujących z roszczeniami wniosków o wypłatę świadczenia ubezpieczeniowego wraz z odpowiednią dokumentacją i załącznikami niezbędnymi dla zaspokojenia roszczeń oraz dostarczania ich do ZU,
   
7. zapewnienia właściwego obiegu dokumentów i korespondencji z klientami,
   
8. zapewnienia bezpieczeństwa dla celów właściwego przechowywania dokumentacji dotyczącej Umów Ubezpieczenia,
   
9. dostarczania ZU odpowiednich danych i dokumentów niezbędnych dla wykonywania Umów Ubezpieczenia, jak również przekazywania ZU odpowiednich raportów,
   
10. przyjmowania rezygnacji ubezpieczonych z ochrony ubezpieczeniowej i przekazywania ich do ZU.
    
    
    

Za czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczone przez Konsorcjum na podstawie Umowy Agencyjnej, ZU ma wypłacać Konsorcjum wynagrodzenie prowizyjne ustalone w tej umowie; wynagrodzenie to będzie kalkulowane jako określony procent składki otrzymywanej od klienta zawierającego umowę ubezpieczenia. Wynagrodzenie będzie w całości wypłacane na rachunek Banku jako Lidera Konsorcjum, który pobierze ww. wynagrodzenie w imieniu Partnerów Konsorcjum. Podstawą dla wypłaty wynagrodzenia przez ZU będą zbiorcze dokumenty rozliczeniowe (noty księgowe lub faktury VAT) zawierające sumaryczne informacje finansowe dotyczące wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych na rzecz ZU. Następnie, Bank wypłaci na rzecz pozostałych Partnerów Konsorcjum (Agentów) należne im kwoty wynagrodzenia zgodnie z zasadami określonymi w Umowie Konsorcjum. Sposób dokumentowania ww. rozliczeń będzie odzwierciedlać fakt, że w ramach współpracy objętej Umową Konsorcjum, Agenci nie będą świadczyć jakichkolwiek usług na rzecz Lidera Konsorcjum. Podobnie, żadne usługi nie będą świadczone przez Lidera na rzecz Agentów, ani też przez jednego Agenta na rzecz drugiego. Zatem żaden z Partnerów nie będzie w żadnym momencie usługobiorcą korzystającym z usług świadczonych przez Konsorcjum (Partnerów Konsorcjum): każdy z Partnerów będzie występować wyłącznie w roli usługodawcy świadczącego usługi bezpośrednio na rzecz ZU. Z powyższego względu wzajemne rozliczenia Partnerów w postaci podziału przychodów Konsorcjum nie będą stanowić wynagrodzenia z tytułu świadczenia usług i będą dokonywane na podstawie postanowień Umowy Konsorcjum oraz wystawianych przez Partnerów not księgowych. Wnioskodawca wskazuje, że na gruncie przepisów Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, Konsorcjum, rozumiane jako Bank oraz Agenci (Partnerzy Konsorcjum działający łącznie), nie może wspólnie występować w roli agenta ubezpieczeniowego. Zgodnie z Ustawą o pośrednictwie ubezpieczeniowym agentem mogą być wyłącznie przedsiębiorcy będący osobami fizycznymi, spółkami nie posiadającym i osobowości prawnej lub osobami prawnymi. W związku z powyższym Bank jak i każdy z Agentów będzie mieć status agenta ubezpieczeniowego; również każdy z Partnerów będzie odrębnie zobowiązany do spełnienia odpowiednich wymogów określonych w Ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym.

Ponieważ Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym wymaga zawarcia umowy agencyjnej między agentem ubezpieczeniowym a zakładem ubezpieczeń, niezbędne jest, aby zarówno Bank, jak i wszyscy Agenci byli stronami Umowy Agencyjnej zawartej z ZU; z powyższych względów, Umowa Agencyjna zostanie zawarta między wszystkimi Partnerami Konsorcjum oraz ZU, a także będzie wprost wymieniać wszystkich konsorcjantów będących stroną tej umowy.

Zgodnie z wymogami Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, wyznaczenie agenta ubezpieczeniowego należy do kompetencji zakładu ubezpieczeń, w imieniu i na rzecz którego taki agent ma działać. ZU musi udzielić agentowi odpowiedniego pełnomocnictwa (art. 12 ust. 1 i 2) oraz zgłosić go do rejestru agentów ubezpieczeniowych. W wykonaniu powyższych obowiązków z Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, każdy z Partnerów Konsorcjum zostanie zgłoszony przez ZU do rejestru agentów ubezpieczeniowych i każdy z Partnerów otrzyma od ZU odpowiednie pełnomocnictwa do działania w jego imieniu i na jego rzecz. Każde z pełnomocnictw będzie określać w szczególności;

• zakres działalności agenta ubezpieczeniowego, ze wskazaniem działu i grup ubezpieczeń - z uwzględnieniem wszystkich opisanych w ramach niniejszego wniosku czynności agencyjnych, jakie mają być realizowane przez Konsorcjum na rzecz ZU;
  
• wysokość maksymalnej sumy ubezpieczenia, na jaką agent ubezpieczeniowy może zawrzeć jedną umowę ubezpieczenia;
  
• obszar działalności agenta ubezpieczeniowego.
  
  
  

Końcowo, Wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z art. 12 ust. 3 Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, „Pełnomocnictwo udzielone przez zakład ubezpieczeń nie może zawierać upoważnienia do udzielania dalszych pełnomocnictw”. Zatem Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym wprowadza wyraźny zakaz wykorzystywania w działalności agencyjnej substytucji. Cytowany przepis stanowi ograniczenie ogólnej zasady zawartej w art. 106 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm., „Kodeks cywilny”), z której wynika, że pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, ustawy lub ze stosunku będącego podstawą pełnomocnictwa. Zatem w przypadku agenta ubezpieczeniowego nie jest dopuszczalna sytuacja, w której udzieliłby on innemu agentowi dalszego pełnomocnictwa do działania w imieniu zakładu ubezpieczeń.

Powyższe ograniczenie sprawia, że Bank nie ma innej, aniżeli poprzez zawarcie umowy o wspólnym przedsięwzięciu (Umowy Konsorcjum) możliwości ułożenia relacji z Agentami. W szczególności, nie byłoby dopuszczalne podzlecenie przez Bank (agenta ubezpieczeniowego) pozostałym Partnerom Konsorcjum (również agentom ubezpieczeniowym) świadczenia usług pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz Banku; usługi takie mogą być świadczone przez Agentów jedynie bezpośrednio na rzecz ZU. W tych uwarunkowaniach prawnych, model wspólnego przedsięwzięcia (konsorcjum) w sposób najwłaściwszy i jedynie dopuszczalny odzwierciedla zarówno intencje Partnerów Konsorcjum co do ich współdziałania i wzajemnego wsparcia w wykonywaniu Umowy Agencyjnej, jak i ograniczenia regulacyjne (wynikające z art. 12 ust. 3 Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym) co do formy takiego współdziałania, wykluczające w szczególności jakiekolwiek „podzlecanie” lub „podwykonawstwo” w zakresie usług agencyjnych.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy w okolicznościach zdarzenia przyszłego opisanego w niniejszym wniosku, kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczona przez Konsorcjum, w tym Bank działający jako Partner i Lider Konsorcjum, na rzecz ZU, na podstawie Umowy Agencyjnej, będzie korzystać ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT?
2. Czy w świetle art. 106b Ustawy o VAT, Bank jako Lider Konsorcjum postąpi prawidłowo dokumentując świadczenie ww. usługi poprzez wystawianie na rzecz ZU zbiorczych dokumentów rozliczeniowych (not księgowych lub faktur VAT), na podstawie których ZU będzie obciążany przez Bank (Lidera) łączną kwotą wynagrodzenia należnego Konsorcjum z tytułu czynności wykonywanych przez Partnerów Konsorcjum na rzecz ZU jako klienta - usługobiorcy Konsorcjum, będącego przedmiotem wtórnych rozliczeń Partnerów w ramach czynności niepodlegających opodatkowaniu VAT?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy:

W opinii Wnioskodawcy, w zdarzeniu przyszłym przedstawionym w niniejszym wniosku, usługa świadczona przez Konsorcjum, w tym, Wnioskodawcę jako jednego z Partnerów Konsorcjum, na rzecz ZU na podstawie Umowy Agencyjnej będzie miała charakter usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych podlegającej zwolnieniu z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT.

W świetle art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT zasadą jest, że usługi zwolnione nie muszą być dokumentowane fakturami VAT - zatem Bank, jako Lider Konsorcjum, będzie uprawniony do dokumentowania usługi świadczonej przez Konsorcjum innymi dokumentami księgowymi, w tym, notami księgowymi. Natomiast w przypadku, gdyby ZU zgłosił żądanie otrzymania faktury dokumentującej usługi realizowane przez Partnerów Konsorcjum, o którym mowa w art. 106b ust. 3 Ustawy o VAT, to prawidłowe będzie wystawienie przez Bank faktury VAT obejmującej całą kwotę wynagrodzenia należnego od ZU z tytułu czynności dokonywanych przez Partnerów Konsorcjum. Powyższa kwota zostanie w następnej kolejności rozliczona przez Bank, jako Lidera, między uczestników Konsorcjum na podstawie odpowiednich not księgowych.

Szczegółowe uzasadnienie swojego stanowiska Wnioskodawca prezentuje poniżej.

1. CHARAKTER PRAWNY UMOWY KONSORCJUM
   
   

Umowa konsorcjum nie występuje ani w prawie cywilnym, ani w prawie podatkowym. Wyjątkiem jest prawo bankowe, które wymienia konsorcjum bankowe. Zawieranie porozumień o charakterze konsorcjum jest jednak dopuszczalne w ramach swobody umów, przewidzianej w art. 3531 Kodeksu cywilnego. Powołany przepis przewiduje, że „Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”.

Umowa konsorcjum jest umową gospodarczą co najmniej dwóch przedsiębiorców, zawartą w celu realizacji wspólnego przedsięwzięcia. Celem zawiązania konsorcjum jest najczęściej wspólne działanie przy realizacji określonego przedsięwzięcia gospodarczego, które ze względu na potencjał finansowy lub też zakres przedmiotowy przekracza możliwości jednego tylko podmiotu. Konsorcjum nie jest jednak podmiotem gospodarczym, nie posiada osobowości prawnej ani podmiotowości prawnej, nie musi być rejestrowane, ani mieć odrębnej nazwy, czy też siedziby. Podmioty tworzące konsorcjum zachowują niezależność w swoich dotychczasowych działaniach (czyli w działaniach niezwiązanych z konsorcjum), a w działaniach związanych z konsorcjum realizują wspólne przedsięwzięcie objęte porozumieniem. Zawierając umowę konsorcjum partnerzy mogą określić, kto będzie reprezentował konsorcjum na zewnątrz (lider), przy czym może to być jeden z konsorcjantów, kilku konsorcjantów lub osoba trzecia. Konsorcjum nie posiada wspólnego majątku, chociaż zazwyczaj ma wspólny rachunek rozliczeniowy, a płatności z tytułu zobowiązań i należności konsorcjum regulowane są w praktyce za pośrednictwem lidera reprezentującego konsorcjum.

2. KONSORCJUM A DEFINICJA PODATNIKA PODATKU VAT
   
   

Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Zgodnie z ust. 2, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle powyższych przepisów Konsorcjum nie będzie podatnikiem podatku VAT, gdyż nie spełni ustawowej definicji podatnika. W szczególności Konsorcjum nie będzie posiadać osobowości prawnej, nie będzie także stanowić odrębnej jednostki organizacyjnej. Podatnikami będą wyłącznie partnerzy Konsorcjum, którzy jako równorzędne podmioty zobowiążą się do realizowania wspólnego przedsięwzięcia w formule uzgodnionej w Umowie Konsorcjum, które to przedsięwzięcie będzie polegać na świadczeniu czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz ZU.

3. USŁUGA ŚWIADCZONA PRZEZ KONSORCJUM NA RZECZ ZU JAKO ŚWIADCZENIE O CHARAKTERZE KOMPLEKSOWYM
   
   

Zważywszy na planowany charakter gospodarczy Konsorcjum oraz relację między Konsorcjum jako usługodawcą a ZU jako usługobiorcą w ramach Umowy Agencyjnej, należy podkreślić, że ZU nie będzie zainteresowany nabywaniem i nie będzie nabywać „ułamkowych” czynności wykonywanych przez poszczególnych Partnerów Konsorcjum, ale nabędzie kompleksową usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczoną przez Konsorcjum jako całość. Z perspektywy ZU, tylko wspólne wykonanie przez Konsorcjum wszystkich czynności wschodzących w skład tej usługi ma wartość funkcjonalną. Nabycie takiej kompleksowej usługi, w której świadczenie zaangażowani będą wszyscy Partnerzy Konsorcjum, działający łącznie i w ramach wzajemnej współpracy, gwarantuje ZU pozyskanie świadczenia o odpowiednim standardzie; oczekiwana przez ZU wysoka jakość tego świadczenia będzie bowiem bezpośrednio związana z takim doborem Partnerów, który zapewni efekt synergii dzięki uzupełnianiu się ich możliwości i kompetencji.

W tych okolicznościach, w ocenie Wnioskodawcy, wszystkie czynności wykonywane przez Konsorcjum na podstawie przyszłej Umowy Agencyjnej muszą być traktowane dla potrzeb podatku VAT jako jedna kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, opisana w Umowie Agencyjnej.

Pojęcie świadczeń kompleksowych nie znalazło jak dotąd bezpośredniego uregulowania w przepisach dotyczących podatku VAT. Problematyka świadczeń kompleksowych była natomiast wielokrotnie i wielowątkowo analizowana zarówno przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej („TSUE”, wcześniej „ETS”) jak i przez polskie sądy administracyjne.

Opodatkowaniem świadczeń kompleksowych zajął się TSUE m.in. w wyroku z dnia 27 października 2005 r. (wyrok C-41/04 w sprawie Levob Verzekeringen BV i OV Bank NV), w którym stwierdził m.in.: „W kwestii tej TSUE orzekł, że mamy do czynienia z jednolitym świadczeniem, zwłaszcza w przypadku, gdy kilka elementów powinno zostać uznane za konstytutywne dla świadczenia , głównego, podczas gdy, odwrotnie, jedno lub więcej świadczeń powinno być postrzegane jako jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los prawny świadczenia głównego [...] Podobnie jest, jeśli dwa lub więcej niż dwa świadczenia (lub czynności) dokonane przez podatnika na rzecz konsumenta, rozumianego jako przeciętny konsument, są tak ściśle związane, że stanowią one obiektywnie jedno tylko nierozerwalne świadczenie gospodarcze, którego rozdzielenie miałoby charakter sztuczny”.

Podobne tezy pojawiały się w orzeczeniu z dnia 25 lutego 1999 r. w sprawie C-349/96 Card Protection Plan Ltd. (CPP), w którym TSUE stwierdził: „Z artykułu 2(1) VI Dyrektywy wynika, iż każde świadczenie usług musi być zasadniczo uznawane za odrębne i niezależne i, po drugie, świadczenie obejmujące jedną usługę z ekonomicznego punktu widzenia nie powinno być sztucznie dzielone, by nie zakłócić funkcjonowania systemu VAT; należy określić zasadnicze cechy transakcji w celu ustalenia, czy podatnik świadczy na rzecz klienta, który jest typowym klientem, kilka odrębnych usług zasadniczych czy też jedną usługę.”

W powołanych orzeczeniach TSUE zwrócił uwagę na fakt, że dla potrzeb oceny określonego działania jako świadczenia jednolitego i kompleksowego najistotniejsze jest jego zbadanie (i) z ekonomicznego (gospodarczego) punktu widzenia oraz (ii) z perspektywy nabywcy świadczenia.

W stosunku do pierwszej kwestii powszechnie wskazuje się, że podatek VAT jest podatkiem o charakterze ekonomicznym, a treść stosunku prawnego ma przy nim znaczenie drugorzędne. W konsekwencji, okoliczność, że w danej transakcji np. dochodzi do zawarcia dwóch umów lub też da się wyodrębnić dwa stosunki prawne, albo też w ramach transakcji podmiot świadczący zobligowany jest do wykonania szeregu różnych aktywności, nie ma znaczenia decydującego. Istotne jest natomiast, czy z perspektywy ekonomicznej określone świadczenie jest jednolite, czy też można je w sposób naturalny podzielić, a podział nie doprowadzi przy tym do uszczerbku dla wyodrębnionych elementów.

Powyższe prowadzi do kwestii drugiej tj. kwalifikacji świadczenia z punktu widzenia klienta/konsumenta - w tym wypadku kluczowa jest analiza gospodarczego celu dokonania transakcji po stronie nabywcy. Jeżeli z punktu widzenia odbiorcy określonego świadczenia istnieje jeden przedmiot świadczenia, wówczas mamy do czynienia ze świadczeniem złożonym, którego podział prowadziłby do sztuczności oraz wypaczałby ekonomiczny i faktyczny cel dokonywania transakcji.

Obie powyższe przesłanki zostaną spełnione w przypadku świadczenia realizowanego przez Konsorcjum: z punktu widzenia klienta Konsorcjum, tj. ZU, czynności wykonywane przez Partnerów będą mieć ekonomiczny sens jedynie jako całość, ponieważ tylko świadczone razem odpowiedzą na potrzeby ZU jako odbiorcy usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych. Jak wskazano powyżej, ZU nie jest zainteresowany nabywaniem poszczególnych czynności wykonywanych przez Partnerów Konsorcjum w sposób indywidualny: w interesie ZU jest wyłącznie nabycie usługi Konsorcjum jako kompleksowego świadczenia, w które zaangażowane są kompetencje i działania wszystkich Partnerów łącznie, każdorazowo w stopniu zapewniającym prawidłową realizację Umowy Agencyjnej.

Tym samym, zgodnie z przytoczonymi tezami orzeczeń TSUE, z punktu widzenia nabywcy (ZU), w przedmiotowej sprawie wystąpi jeden przedmiot świadczenia (kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczona przez Konsorcjum).

Wnioskodawca dodatkowo wskazuje, że kompleksowy charakter usługi, która ma być świadczona przez Konsorcjum wynika także z samej natury konsorcjum, jako formuły współpracy mającej na celu skoordynowane i wspólne działanie partnerów tworzące w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem jest dostarczenie określonego rezultatu gospodarczego (w postaci dostawy lub świadczenia), w standardzie oczekiwanym przez klienta.

Na powyższy sens konsorcjum wskazują powszechnie i jednolicie sądy administracyjne, przykładowo w następujących wyrokach:

• wyrok NSA z dnia 9 października 2008 r., sygn. akt I FSK 291/08: „Jak natomiast słusznie stwierdził NSA w wyroku z dnia 23 kwietnia 2008 r. (sygn. akt I FSK 1788/07) przy ustalaniu, stosownie do art. 8 ust. 1 u.p.t.u. przedmiotu opodatkowania świadczenia usług o złożonym charakterze jakie stanowią umowy kooperacyjne należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania poszczególnych czynności służących realizacji tego celu dla potrzeb podatkowych w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego. Celem bowiem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie poprzez oddzielne, lecz skoordynowane i wspólne działania partnerów, określonego rezultatu, o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich dla celów podatku od towarów i usług nie można oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru jako działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem, jak w niniejszej sprawie, jest zachęcenie jak największej ilości wspólnych klientów partnerów do dokonania zakupów towarów (usług) u jednego z nich, dla osiągnięcia przez nich satysfakcjonującej korzyści finansowej (przychód)”.
  
• wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 marca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 2472/12: „W tym miejscu należy wskazać na utrwalone już orzecznictwo sądowoadministracyjne, opierające się na stanowisku, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 ustawy VAT - jako przedmiotu opodatkowania - świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne lub konsorcjalne), należy uwzględniać podstawowy cel wynikający z takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe w sposób oderwany od ich sensu gospodarczego poszczególnych czynności służących realizacji tego celu [...] celem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie przez skoordynowane i wspólne działania partnerów rezultatu o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich nie można do celów podatku od towarów i usług oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru jako działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem, jak w niniejszej sprawie jest, projekt rozwojowy o nazwie wskazanej we wniosku”.
  
• wyrok NSA z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1108/13, wyrok NSA z dnia 4 czerwca 2014 r.„ sygn. akt I FSK 1012/13: „Naczelny Sąd Administracyjny orzekający w tej sprawie podziela także utrwalone już w orzecznictwie sądów administracyjnych stanowisko, że przy ustalaniu na gruncie art. 8 ust. 1 u.p.t.u., jako przedmiotu opodatkowania, świadczenia usług o złożonym charakterze, jakie stanowią umowy o współpracy (kooperacyjne), należy przede wszystkim uwzględniać cel takich porozumień gospodarczych, a nie dokonywać wyodrębniania na potrzeby podatkowe poszczególnych czynności służących realizacji tego celu [...] celem kooperacji (współpracy, współdziałania) jest uzyskanie przez skoordynowane i wspólne działania partnerów rezultatu o korzystnym dla nich wymiarze ekonomicznym. Działań takich nie można, do celów podatku od towarów i usług, wydzielać i oceniać jednostkowo, lecz z uwzględnieniem ich charakteru działania złożonego i wspólnego, tworzącego w aspekcie gospodarczym jedną całość, którego końcowym efektem, jest zrealizowanie wspólnego przedsięwzięcia”.
  
  

4. ZWOLNIENIE USŁUGI POŚREDNICTWA UBEZPIECZENIOWEGO ŚWIADCZONEJ PRZEZ KONSORCJUM Z PODATKU VAT
   
   

4.1 Zakres zwolnienia z podatku VAT dla usług pośrednictwa ubezpieczeniowego

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel [...]. Zgodnie zaś z brzmieniem art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT, świadczeniem usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Z regulacji art. 41 ust. 1 Ustawy o VAT wynika, że stawka podatku od towarów i usług wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1. Zgodnie natomiast z obowiązującym od dnia 1 stycznia 2011 r. art. 146a pkt 1 Ustawy o VAT, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110 wynosi 23%.

Ustawa o VAT przewiduje opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi lub ich zwolnienie z opodatkowania. W świetle przedstawionego w niniejszym wniosku stanu faktycznego, zasadnicze znaczenie ma regulacja art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, zwalniająca od podatku: „usługi ubezpieczeniowe, usługi reasekuracyjne i usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, a także usługi świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, z wyłączeniem zbywania praw nabytych w związku z wykonywaniem umów ubezpieczenia i umów reasekuracji”. Zwolnienie od podatku VAT określone w art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT jest konsekwencją przepisu art. 135 ust. 1 pkt a) Dyrektywy 2006/112/WE, zgodnie z którym zwolnione z opodatkowania są „transakcje ubezpieczeniowe i reasekuracyjne, wraz z usługami pokrewnymi świadczonymi przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych”.

4.2 Definicja usług pośrednictwa / usług pokrewnych świadczonych przez pośredników ubezpieczeniowych

Ani Dyrektywa 2006/112/WE, ani polska Ustawa o VAT nie zawierają definicji pojęć kluczowych dla wykładni przedmiotowego zwolnienia z podatku VAT, takich jak „usługi pokrewne świadczone przez agenta ubezpieczeniowego” oraz „usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych”. W tej sytuacji wskazane jest sięgnięcie do dorobku orzeczniczego TSUE, jak również do polskiej praktyki podatkowej.

Zgodnie z wypracowanym przez TSUE stanowiskiem, czynności agenta ubezpieczeniowego polegają na pozyskiwaniu klientów oraz zawieraniu w imieniu i na rzecz ubezpieczyciela umów ubezpieczeń, a także uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń. Natomiast w odniesieniu do usług pokrewnych do usług ubezpieczeniowych wskazuje się (tak: opinia Rzecznika Generalnego M. Poiaresa Madura przedstawiona w dniu 12 stycznia 2005 r. w sprawie C 472/03 Staatssecretaris van Financien przeciwko Arthur Andersen & Co. Accountants c.s.), że należy przez nie rozumieć wszystkie usługi, które są powiązane z usługami ubezpieczeniowymi, a zatem mogą być uznane za usługi pokrewne tym czynnościom. W ww. sprawie podkreślono, że dla kwalifikacji czynności jako usług pośrednictwa ubezpieczeniowego kluczowy jest status usługodawcy jako brokera lub agenta ubezpieczeniowego: „Pojęcie „usług pokrewnych” jest wystarczająco szerokie, aby mogło ono teoretycznie obejmować swym zakresem wszystkie usługi, które są powiązane z usługami ubezpieczeniowymi, a zatem które mogą być uznane za usługi pokrewne tym czynnościom. Jednakże prawodawca wspólnotowy wyraźnie ograniczył zakres zwolnienia wyłącznie do tej części usług, które są świadczone przez brokerów lub pośredników ubezpieczeniowych. Zakwalifikowanie osoby, która domaga się zwolnienia, jako brokera lub pośrednika ubezpieczeniowego jest zatem elementem kluczowym, pozwalającym na ustalenie istnienia działalności pokrewnej czynnościom ubezpieczeniowym, która na mocy art. 13 część B lit. A) podlega zwolnieniu z opodatkowania”.

W wyroku C-235/00 z dnia 13 grudnia 2001 r. w sprawie CBS Financial Services wskazano, że działalność pośrednictwa „dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek strony umowy dotyczącej produktu finansowego [...]. [Powinna to być] usługa wykonana na rzecz strony umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa.” Także w wyrokach z dnia 25 lutego 1999 r. (sprawa C 349/96, Card Protection Plan), z dnia 8 marca 2001 r. (sprawa C 240/99, Skandia) oraz z dnia 20 listopada 2003 r. (sprawa C-8/01, Assurander-Societetet działający na rzecz Taksatorringen przeciwko Skatteministeriet), TSUE potwierdził, że pojęcie usług pokrewnych, świadczonych przez pośredników ubezpieczeniowych w rozumieniu Dyrektywy 2006/112/WE dotyczy wyłącznie świadczeń dokonanych przez profesjonalistów. Broker/ agent ubezpieczeniowy powinien być wyłącznie pośrednikiem - pojęcie to kładzie nacisk na działanie zewnętrzne pośrednika ubezpieczeniowego, czyli pozycję pośrednika między ubezpieczającym a zakładem ubezpieczeniowym.

Jednocześnie, w wyroku z 3 kwietnia 2008 r. (w sprawie C-124/07, J.C.M. Beheer BV przeciwko Staatssecretaris van Financien) TSUE potwierdził możliwość realizacji usług zwolnionych w różnych modelach organizacyjnych wskazując m.in., co następuje: „brzmienie art. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy nie wyklucza co do zasady, by działalność brokerów i pośredników ubezpieczeniowych dzieliła się na odrębne usługi mogące, jako takie, należeć do „usług pokrewnych [transakcjom ubezpieczeniowym i reasekuracyjnym] świadczonych przez brokerów i pośredników ubezpieczeniowych” [...]. W tej sytuacji z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania przewidzianym w art. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy [zob. podobnie, w odniesieniu do art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy, ww. wyrok w sprawie Abbey National, pkt 68, a w odniesieniu do art. 13 część B lit. d) pkt 1 tej dyrektywy - ww. wyrok w sprawie Ludwig, pkt 35], [...] art. 13 część B lit. a) szóstej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że okoliczność, iż broker lub pośrednik ubezpieczeniowy nie pozostaje w bezpośrednim stosunku ze stronami umowy ubezpieczenia lub reasekuracji do zawarcia której się przyczynia, lecz pozostaje z nimi jedynie w pośrednim stosunku, za pośrednictwem innego podatnika, który sam pozostaje w bezpośrednim stosunku z jedną ze stron tej umowy, i z którym ów broker lub pośrednik ubezpieczeniowy jest związany umownie, nie wyklucza, by świadczone przez niego usługi były zwolnione od podatku VAT na mocy tego przepisu.” Podobne tezy zawiera powołany wyrok TSUE z dnia 4 maja 2006 r. w sprawie C-169/04 Abbey National plc, Inscape Investment Fund przeciwko Commissioners of Customs & Excise („z zasady neutralności podatkowej wynika, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru modelu organizacyjnego, który z czysto gospodarczego punktu widzenia byłby dla nich najbardziej odpowiedni, nie narażając się na to, że przeprowadzane przez nie transakcje nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania przewidzianym w art. 13 część B lit. d) pkt 6 szóstej dyrektywy.”).

Wskazane tezy i uzasadnienia orzeczeń TSUE potwierdzają że przedmiotowe zwolnienie od podatku VAT dotyczy usług: (i) mających charakter usług pokrewnych usługom ubezpieczeniowym i reasekuracyjnym, (ii) świadczonych przez brokerów lub agentów ubezpieczeniowych, (iii) świadczonych na rzecz zakładów ubezpieczeń lub podmiotów poszukujących ochrony ubezpieczeniowej („klientów”). Jednocześnie, TSUE powołuje się na zasadę neutralności VAT i wskazuje, że podmioty gospodarcze powinny mieć możliwość wyboru takiego modelu organizacyjnego, który jest dla nich najbardziej odpowiedni ze względów gospodarczych, nie narażając się przez to, że dokonywane przez nie czynności nie będą objęte zwolnieniem z opodatkowania.

Świadczenie usług pośrednictwa ubezpieczeniowego w polskim systemie prawa reguluje Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Zgodnie z art. 2 ust. 1 Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, pośrednictwo ubezpieczeniowe polega na wykonywaniu przez pośrednika za wynagrodzeniem czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia. W ust. 2 artykułu 2 zapisano, że pośrednictwo ubezpieczeniowe jest wykonywane wyłącznie przez agentów ubezpieczeniowych lub brokerów ubezpieczeniowych (z zastrzeżeniem art. 3).

Stosownie do art. 4 Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, pośrednik ubezpieczeniowy wykonuje m.in. czynności w imieniu lub na rzecz zakładu ubezpieczeń, zwane „czynnościami agencyjnymi”, polegające na: pozyskiwaniu klientów, wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych (działalność agencyjna).

W świetle art. 9 Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez podmioty spełniające określone tą ustawą warunki.

Z powołanych przepisów wynika, iż działalność w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy czynności wykonywanych przez uprawnionego pośrednika (agenta lub brokera), który wykonuje czynności związane z zawieraniem przez strony umów ubezpieczenia lub wykonywaniem takich umów.

Jak podkreślono powyżej, polska Ustawa o VAT nie zawiera odrębnej definicji usług pośrednictwa ubezpieczeniowego. W tej sytuacji, polskie sądy administracyjne oraz organy podatkowe w celu określenia, czym jest usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, powszechnie odwołują się do zapisów Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym i prezentują tezę o konieczności dokonywania wykładni pojęcia „pośrednictwa ubezpieczeniowego” oraz zakresu „czynności agencyjnych” zgodnie z brzmieniem przepisów tej ustawy. Takie stanowisko zajął m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 19 sierpnia 2011 r. (sygn. IPPP1/443-834/11-2/AW) czy Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w indywidualnej interpretacji z dnia 8 sierpnia 2011 r. (ILPP1/443-738/11-4/MS). Podobnie uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 12 marca 2012 r. (sygn. akt III SA/Wa 942/12) oraz Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 4 marca 2013 r. (sygn. akt I FSK 577/12) i z 2 lipca 2013 r. (sygn. akt I FSK 740/13). Jak wynika z powołanej praktyki interpretacyjnej i orzeczniczej:

• Pośrednictwo ubezpieczeniowe należy rozumieć zgodnie z Ustawą o pośrednictwie ubezpieczeniowym,
• Działalność pośrednictwa ubezpieczeniowego dotyczy działalności wykonywanej przez pośrednika, który nie zajmuje miejsca jakiejkolwiek strony umowy dotyczącej produktu finansowego. Pośrednictwo ma na celu dokonanie wszelkich niezbędnych czynności faktycznych lub czynności prawnych związanych z zawieraniem lub wykonywaniem umów ubezpieczenia, przy czym pośrednik nie realizuje w stosunku do treści umowy żadnego własnego interesu,
• Powinna to być usługa wykonana na rzecz strony Umowy oraz opłacona przez nią jako odrębna działalność pośrednictwa,
• Należy zweryfikować, czy usługodawca jest odpowiednio uprawniony do wykonywania czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego - jeżeli tak, to spełnia on warunki podmiotowe wynikające z Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, a czynności przez niego wykonywane są uznawane, w myśl tej ustawy, za pośrednictwo ubezpieczeniowe (czynności związane z wykonywaniem umów ubezpieczenia).
  
  

4.3 ZWOLNIENIE USŁUGI ŚWIADCZONEJ PRZEZ KONSORCJUM Z PODATKU VAT - PODSUMOWANIE

Wnioskodawca podkreśla, że kompleksowa usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego, która będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym Wnioskodawcę jako Partnera Konsorcjum, na rzecz ZU na podstawie Umowy Agencyjnej spełni wszystkie przesłanki kwalifikujące ją jako usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego, o której mowa w przepisie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT, jak również przesłanki, na które wskazuje praktyka TSUE oraz polskich sądów administracyjnych i organów podatkowych. W szczególności:

• Będzie to usługa realizowana na rzecz ubezpieczyciela (ZU) wspólnie przez Wnioskodawcę oraz Agentów działających jako agentów ubezpieczeniowych, wpisanych do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF),
  
• Zakres przedmiotowej usługi będzie zgodny z zakresem wskazanym w art. 4 pkt 1 Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, tj. obejmie ona czynności wykonywane w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń, polegające na: pozyskiwaniu klientów, wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia, zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczeniu w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie, jak również na organizowaniu i nadzorowaniu czynności agencyjnych,
  
• Usługa pośrednictwa ubezpieczeniowego będzie świadczona na rzecz strony umowy (ZU), przy czym ani Wnioskodawca ani Agenci nie będą realizować w stosunku do treści umowy ubezpieczenia żadnego własnego interesu - będą jedynie reprezentować interes ZU,
  
• Usługa będzie świadczona przez Konsorcjum, w tym, Wnioskodawcę za wynagrodzeniem (będzie mieć charakter odpłatny),
  
• Istotnym wymogiem warunkującym świadczenie usługi na podstawie Umowy Agencyjnej będzie działanie Wnioskodawcy oraz Agentów w zgodzie z wymogami Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym dotyczącymi prowadzenia działalności pośrednictwa ubezpieczeniowego przez agentów ubezpieczeniowych. Zatem z punktu widzenia prawidłowej realizacji Umowy Agencyjnej, kluczowe znaczenie będzie mieć status Wnioskodawcy oraz Agentów jako agentów ubezpieczeniowych działających na podstawie wpisu do rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonego przez KNF.
  
  
  

Tym samym należy uznać prawidłowość stanowiska Wnioskodawcy przedstawionego w niniejszym wniosku w odniesieniu do Pytania 1.

5. DOKUMENTOWANIE ROZLICZEŃ POMIĘDZY KONSORCJUM Z ZU
   
   

5.1 Zasady dotyczące rozliczeń na podstawie Umowy Konsorcjum

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, Partnerzy Konsorcjum wybiorą Lidera Konsorcjum - Bank, który będzie koordynować działalność Konsorcjum i zapewni sprawną realizację całości zlecenia wynikającego z Umowy Agencyjnej.

Rolą Banku jako Lidera będzie w szczególności prowadzenie rozliczeń pomiędzy Konsorcjum a ZU. Od strony dokumentacyjnej znajdzie to odzwierciedlenie m.in. w postanowieniach Umowy Konsorcjum, zgodnie z którymi Lider będzie uprawniony i zobowiązany do wystawiania na rzecz ZU dokumentów rozliczeniowych (noty księgowe lub faktury VAT) za wszystkie prace wykonane przez Konsorcjum oraz do odbierania od ZU wynagrodzenia należnego Konsorcjum (Partnerom Konsorcjum). Następnie Bank jako Lider w ramach rozliczeń wewnątrz Konsorcjum dokona podziału wynagrodzenia otrzymanego od ZU między siebie i Agentów, zgodnie z zasadami przewidzianymi w Umowie Konsorcjum.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zgodnie z regułą zawartą w art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei stosownie do przepisu art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Powyższe oznacza, że nie każde przesunięcie, czy rozliczenie określonych wartości ekonomicznych między dwoma różnymi podmiotami podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, ale jedynie takie operacje, które stanowią dostawę towarów lub świadczenie usług. Z tego względu, rozliczenia pieniężne między uczestnikami wspólnego przedsięwzięcia (konsorcjum), nie mogą być same przez się potraktowane jako czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jeśli równocześnie nie towarzyszy im świadczenie usługi (lub dostawa towarów).

Okolicznością która w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT decyduje o opodatkowaniu jest odpłatność za świadczoną usługę, którą należy rozumieć jako wynagrodzenie należne za dane świadczenie. Jest ono najczęściej określane umową między stronami transakcji i stanowi skutek określonego przysporzenia. Nie można takiej cechy przypisywać operacji księgowej dokonywanej przez Lidera na rzecz Agentów (pozostałych Partnerów Konsorcjum) - brak jest tu bowiem takiego stosunku prawnego, z którego wynikałaby wzajemność świadczenia lidera przybierającego postać rozdziału przychodów całego przedsięwzięcia. Nie jest to zatem świadczenie wzajemne Lidera Konsorcjum, a jedynie umownie określony obowiązek „rozdziału” przychodów całego przedsięwzięcia. Lider Konsorcjum nie pozostaje dłużnikiem Agentów z tytułu świadczenia na ich rzecz usługi rozdziału przychodów. Rozdział ten w odpowiednich proporcjach wynika z mocy samej Umowy Konsorcjum, a nie z jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego, do którego zobligowany został Lider.

Powyższa wykładnia zakresu opodatkowania podatkiem VAT znajduje potwierdzenie w szeregu orzeczeń TSUE (m.in. wyrok z dnia 5 lutego 1980 r. w sprawie C-154/80, wyrok z dnia 1 kwietnia 1982 r. w sprawie C-89/81, wyrok z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93, wyroki z dnia 12 września 2000 r. w sprawie C-276/97, C-358/97 i C-408/97, wyrok z dnia 17 września 2002 r. w sprawie C-498/99), w których Trybunał wyraził pogląd, że za świadczenie usług za wynagrodzeniem, a więc czynność podlegającą opodatkowaniu VAT uważane mogą być takie sytuacje, w których:

• istnieje związek prawny między usługodawcą i usługobiorcą w ramach którego następuje świadczenie wzajemne,
• wynagrodzenie otrzymane przez usługodawcę stanowi wartość faktycznie przekazaną w zamian za usługi świadczone na rzecz usługobiorcy,
• istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi,
• odpłatność za otrzymane świadczenie (towar lub usługę) pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością która miałaby być opodatkowana tym podatkiem,
• istnieje możliwość wyrażenia w pieniądzu wartości tego świadczenia wzajemnego.
  
  

Wskazanych elementów nie można dostrzec w ramach wewnętrznych rozliczeń między Partnerami Konsorcjum: celem przyszłego Konsorcjum będzie świadome połączenie potencjałów technicznych, finansowych i organizacyjnych Partnerów Konsorcjum w celu zwiększenia efektywności i poprawy jakości czynności agencyjnych (czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego) wykonywanych na rzecz ZU. Tym samym, w ramach Konsorcjum, jego Partnerzy będą świadczyć czynności wyłącznie na rzecz ZU, i w żadnym razie nie będą świadczyć takich czynności na rzecz pozostałych Partnerów - co zresztą byłoby niedopuszczalne w świetle zakazu zawartego w art. 12 ust. 3 Ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym.

Podsumowując, brak byłoby w omawianych okolicznościach podstaw dla uznania, że Lider wykonując swoje obowiązki wobec pozostałych Partnerów wynikające z Umowy Konsorcjum będzie świadczyć na ich rzecz odpłatną i ekwiwalentną usługę dystrybucji przychodów Konsorcjum. Podobnie, przewidziany w Umowie Konsorcjum i dokonywany przez Lidera podział przychodów uzyskanych przez Konsorcjum nie może zostać uznany za sprzedaż usług przez Agenta na rzecz Lidera, gdyż Lider w ogóle nie korzysta z tak wykonywanych usług, nie jest ich usługobiorcą a wręcz przeciwnie - sam występuje w charakterze usługodawcy. Podobne stwierdzenie dotyczy relacji między innymi Partnerami.

Skoro w opisanych okolicznościach nie dojdzie do wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT, to w konsekwencji rozliczenie przychodów uzyskanych „przez Konsorcjum” między jego Partnerów, dokonywane przez Bank jako Lidera, nie będzie dokumentowane fakturami VAT, ale innymi dokumentami księgowymi. Powyższy fakt zostanie odzwierciedlony w treści Umowy Konsorcjum jak również w praktyce rozliczeniowej Partnerów Konsorcjum. Prawidłowość takiego sposobu rozliczeń znajduje jednoznaczne potwierdzenie w orzeczeniach polskich sądów administracyjnych, przykładowo w następujących wyrokach: NSA z dnia 10 października 2014 r. sygn. akt I FSK 1418/13, NSA z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt I FSK 1108/13, NSA z dnia 4 czerwca 2014 r., sygn. I FSK 1012/13, NSA z dnia 12 czerwca 2013 r., sygn. I FSK 1128/12, WSA w Poznaniu z dnia 23 kwietnia 2013 r., sygn. akt I SA/Po 171/13, WSA w Warszawie z dnia 6 marca 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 2472/12, NSA z dnia 29 lutego 2012 r., sygn. I FSK 562/11, NSA z dnia 9 października 2008 r., sygn. I FSK 291/08, NSA z dnia 23 kwietnia 2008 r., sygn. akt I FSK 1788/07.

5.2 Dokumentowanie rozliczeń z ZU

Nie ulega natomiast wątpliwości, że usługą o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT będzie świadczenie realizowane przez Konsorcjum na rzecz ZU.

Dokonywanie czynności opodatkowanych wskazanych w art. 5 ust. 1 Ustawy o VAT podlega dokumentowaniu w sposób przewidziany w przepisach tej ustawy.

Zgodnie z przepisem art. 106b ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą w szczególności sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

W świetle art. 2 pkt 22 Ustawy o VAT, przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Jednakże, zgodnie z art. 106b ust. 2, podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3. Wyjątkiem jest sytuacja określona w ust. 3 pkt 2, który stanowi, że na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

W opisanym tu zdarzeniu przyszłym, Konsorcjum (Partnerzy Konsorcjum) będzie świadczyć na rzecz ZU usługę pośrednictwa ubezpieczeniowego korzystającą ze zwolnienia z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 Ustawy o VAT. Zatem, w świetle art. 106b ust. 2 Ustawy o VAT zasadniczo nie wystąpi obowiązek dokumentowania świadczonej usługi fakturami VAT.

W tym miejscu należy wskazać, że przepisy Ustawy o VAT nie regulują sposobu dokumentowania transakcji, w przypadku których nie jest wymagane wystawianie faktur VAT. Należy zatem uznać, że dopuszczalne jest dokumentowanie takich transakcji innym dokumentem księgowym, np. notą księgową. Dopuszczalne jest więc w szczególności dokumentowanie przedmiotowych transakcji notami księgowymi przewidzianymi w Umowie Konsorcjum oraz w Umowie Agencyjnej. Należy przy tym zauważyć, że nota księgowa nie jest dokumentem przewidzianym przez przepisy o podatku VAT, i jako taka nie jest objęta regulacją tych przepisów.

Jednocześnie jednak należy mieć na względzie brzmienie art. 106b ust. 3 pkt 2 Ustawy o VAT, w świetle którego podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną o której mowa w ust. 2, o ile żądanie w tym zakresie zostanie zgłoszone w odpowiednim terminie przez nabywcę towaru lub usługi (z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118).

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, Partnerzy Konsorcjum nie będą działać w relacjach z ZU samodzielnie - wykonywane przez nich czynności będą mieć charakter wspólnych działań mających na celu realizację jednego wspólnego przedsięwzięcia, którego nie mogliby zrealizować bez współpracy pozostałych Partnerów. W konsekwencji, ZU nabędzie od Konsorcjum jedną kompleksową usługę a nie poszczególne jej elementy. Analiza przedstawionego zdarzenia przyszłego prowadzi zatem do stwierdzenia, że skoro zgodnie z Umową Agencyjną (oraz Umową Konsorcjum) ZU jest zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia z tytułu usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego świadczonej przez Konsorcjum na rzecz Banku jako Lidera, to w przypadku zgłoszenia przez ZU żądania wystawienia faktury za świadczoną usługę, faktura taka powinna zostać wystawiona na rzecz ZU przez Lidera. Faktura taka obejmie całą kwotę wynagrodzenia należnego z tytułu czynności wykonywanych przez Partnerów Konsorcjum.

Powyższe stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w wyrokach sądów administracyjnych oraz organów podatkowych, przykładowo: wyrok NSA z dnia 10 października 2014 r., sygn. akt I FSK 1493/13, wyrok NSA z dnia 12 czerwca 2013 r., sygn. akt I FSK 1128/12, wyrok WSA w Poznaniu z dnia 8 lutego 2013 r., sygn. akt I SA/Po 148/13, wyrok WSA w Poznaniu z dnia 23 kwietnia 2012 r., sygn. akt I SA/Po 880/11, wyroku WSA w Rzeszowie z dnia 2 listopada 2010 r., sygn. akt I SA/Rz 760/10, interpretacja z dnia 29 listopada 2013 r., sygn. ILPP2/443-885/11/13-S/EN, interpretacja z dnia 23 września 2010 r., sygn. IPPP1-443-699/10-3/PR, wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, interpretacja dnia 22 czerwca 2010 r., sygn. IPPP3/443-292/10-2/MPe, wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, interpretacja z dnia 30 marca 2010 r., sygn. IPPP1-443-57/10-4/AS, wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, interpretacja z dnia 31 lipca 2009 r., sygn. ILPP2/443-659/09-4/MN, wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, interpretacje z dnia 29 maja 2009 r., sygn. ILPB1/415-485/09-4/IM oraz z dnia 25 maja 2009 r., nr ILPP2/443-292/09-5/EN, wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu, interpretacja z dnia 15 kwietnia 2009 r., sygn. IBPP1/443-97/09/AS, wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, interpretacja z dnia 22 stycznia 2009 r., sygn. IPPP2/443-1649/08-2/AS, wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie.

Tym samym należy uznać prawidłowość stanowiska Wnioskodawcy przedstawionego w niniejszym wniosku w odniesieniu do Pytania 2.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.