Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi
1061-IPTPB3.4511.813.2016.1.AC
z 21 listopada 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 22 września 2016 r. (data wpływu 29 września 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania kredytowego – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 29 września 2016 r. do Izby Skarbowej w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej wpłynął ww. wniosek dotyczący skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania kredytowego. Przy piśmie z dnia 6 października 2016 r., nr 2461-IBPB-2-2.4511.877.2016.1.IN, stosownie do art. 170 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.), w związku z § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r., poz. 643), powyższy wniosek został przekazany, celem załatwienia zgodnie z właściwością, do Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim (data wpływu 13 października 2016 r.).

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni w dniu 20 listopada 1999 r. zawarła umowę kredytu na zakup urządzenia – suma umowy kredytowej to 3 563 zł 39 gr. Wnioskodawczyni nie prowadziła działalności gospodarczej, wobec czego kredyt również nie miał związku z działalnością gospodarczą. Miał on zostać spłacony w 24 miesięcznych ratach, czyli do dnia 1 grudnia 2001 r. Nie został on przez Wnioskodawczynię w całości spłacony z uwagi na nagłą, negatywną zmianę w życiu osobistym. Bank wypowiedział umowę dnia 19 lutego 2001 r., podając jako sumę zadłużenia kwotę 2 610 zł 88 gr. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zobowiązanie z tytułu kredytu przedawniło się z upływem trzech lat, tj. dnia 1 grudnia 2004 r.

Do października 2014 r. Wnioskodawczyni nie otrzymywała żadnej korespondencji związanej z windykacją należności. W tym terminie do miejsca zamieszkania i zameldowania przyszedł pracownik/przedstawiciel firmy windykacyjnej …. Poinformował Wnioskodawczynię, że posiada Ona zadłużenie w ww. firmie. Z okazanych Wnioskodawczyni dokumentów wynikało, że firma windykacyjna … nabyła roszczenie od banku w dniu 26 maja 2009 r. Wnioskodawczyni odmówiono dostarczenia kopii okazanych dokumentów, będących w posiadaniu firmy. Natomiast w dniu 24 listopada 2014 r. został złożony pozew do sądu wobec Wnioskodawczyni jako pozwanej. Dnia 2 czerwca 2015 r. strona powodowa oświadczyła, że cofa pozew. Z uwagi na brak zgody strony pozwanej na cofnięcie pozwu, dnia 5 października 2015 r. odbyła się rozprawa. Sąd po rozpatrzeniu sprawy wydał wyrok w sentencji którego, powództwo oddalono. W uzasadnieniu wyroku „Sąd zauważył co następuje: powództwo jako niezasadne nie zasługuje na uwzględnienie”. W dalszej części uzasadnienia Sąd stwierdził: „odwołując się do reguł określających rozkład ciężaru dowodowego wskazać należy, że to powód powinien udowodnić, że jego roszczenie może być skutecznie dochodzone, a podniesiony przez stronę przeciwną zarzut przedawnienia nie jest trafny”. „Sąd dokonując zestawienia dat, a to daty wniesienia pozwu w niniejszej sprawie, co nastąpiło 21 listopada 2014 r., z datą płatności ostatniej raty, tj. 1 grudnia 2001 r., uznał, iż upłynął trzyletni okres przedawnienia roszczenia powoda w całości. Roszczenie powoda przedawniło się z dniem 1 grudnia 2004 r.” Wyrok, którego sentencję i uzasadnienie przytoczono jest prawomocny.

W styczniu 2016 r. Wnioskodawczyni otrzymała z firmy … pismo następującej treści: „Nawiązując do zgłoszonego przez Panią zarzutu przedawnienia informujemy, że wierzyciel uznał go jako zasadny. Ponadto informujemy, że wobec podniesienia przez Panią zarzutu przedawnienia i jednocześnie deklaracji o odmowie spłaty zadłużenia wierzyciel rezygnuje z dochodzenia przedawnionego zobowiązania, jego kwota będzie stanowiła Pani przychód i będzie podlegała opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym, będzie Pani miała obowiązek rozliczenia ww. dochodu w urzędzie skarbowym, natomiast obowiązkiem wierzyciela będzie sporządzenie PIT-8C i przesłanie go do Pani oraz do właściwego urzędu skarbowego z początkiem 2016 r.” Pismo to pozostało bez odpowiedzi, ponieważ (zgodnie z opinią pełnomocnika Wnioskodawczyni) nie pokrywało się z sentencją prawomocnego wyroku sądu mówiącą o oddaleniu powództwa, a jedynie potwierdzającej brak możliwości dochodzenia roszczenia na drodze prawnej. Ponadto wierzyciel nie zwolnił Wnioskodawczyni z długu w żadnej części. Nigdy też Wnioskodawczyni nie złożyła oświadczenia o przyjęciu takiego zwolnienia. Nadal istnieje zatem przedawnione zobowiązanie.

W marcu 2016 r. Wnioskodawczyni otrzymała z firmy … informację PIT-8C za rok 2015 r., w której w części D, punkt 24, jako rodzaj przychodu wymieniono „przedawnione wierzytelności”, a w punkcie 26 podano kwotę podlegającą opodatkowaniu w wysokości 13 054 zł 50 gr.

W dniu 20 kwietnia 2016 r. Wnioskodawczyni wystąpiła do Izby Skarbowej w Łodzi Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim z wnioskiem ORD-IN o wydanie interpretacji w przedstawionej sprawie. Interpretacja uwzględniająca ówczesny stan faktyczny została wydana dnia 22 sierpnia 2016 r., nr 1061-IPTPB3.4511.426.2016.3.AC. Z uwagi na braki w zgromadzonych wówczas dokumentach, przedstawiony stan faktyczny był odmienny od obecnego. Dokumenty zostały uzupełnione i według najlepszej wiedzy Wnioskodawczyni obecnie przedstawione fakty uwzględniają wszystkie aspekty stanu faktycznego, którego wniosek dotyczy.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy kwota przedawnionej wierzytelności stanowi przychód Wnioskodawczyni?
2. W jakiej dacie Wnioskodawczyni uzyskała przychód z tytułu przedawnienia? W dacie przedawnienia zobowiązania, czy też w dacie wydania wyroku przez sąd oddalającego powództwo wierzyciela, z powodu jego uznania w uzasadnieniu za „niezasadne i niezasługujące na uwzględnienie”, a w dalszej części „za przedawnione z dniem 1 grudnia 2004 r.”?
3. W razie pozytywnej odpowiedzi na punkt pierwszy, czy przychód stanowi przedawniona kwota należności głównej, czy też należność główna wraz z odsetkami i kosztami?
   
   

Zdaniem Wnioskodawczyni,

Ad. 1.

Kwota przedawnionej wierzytelności stanowi przychód z innych źródeł w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ad. 2.

Zdaniem Wnioskodawczyni, przychód z tytułu przedawnienia zobowiązania nastąpił w dacie przedawnienia zobowiązania, tj. dnia 1 grudnia 2004 r. Wyrok sądu potwierdza bowiem wyłącznie istniejący stan rzeczy, a skutek w postaci niemożności skutecznego dochodzenia wierzytelności przed sądem nastąpił w dacie przedawnienia.

Ad. 3.

Zdaniem Wnioskodawczyni, przychód stanowi kwota należności głównej, jaka została faktycznie postawiona do dyspozycji podatnika. W konsekwencji przychodu nie stanowią odsetki za zwłokę i karne od należności głównej oraz pozostałe koszty.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U z 2012 r.. poz. 361, z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 24-25 oraz art. 30f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów (art. 9 ust. 2 ww. ustawy).

Źródłem przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych są między innymi inne źródła, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z tego źródła, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Stosownie do przepisu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 128, z późn. zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Z kolei zgodnie z art. 117 ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r., poz. 380, z późn. zm.), z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

W światle powyższego, zobowiązanie przedawnione przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne. Nie może ono być wyegzekwowane pod przymusem ani też zasądzone przez sąd powszechny, jeżeli dłużnik powoła się na upływ terminu przedawnienia.

Niemniej jednak, w sytuacji gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania mimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Skutki finansowe przedawnienia zobowiązania z tytułu kredytu dla kredytobiorcy oraz kredytodawcy są zatem takie same jak przy jego umorzeniu. Kredytobiorca kosztem kredytodawcy osiąga realne przysporzenie majątkowe.

Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia. Stosownie do art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

W konsekwencji, jeżeli kredytobiorca, powołując się na przedawnienie zobowiązania z tytułu zaciągniętego kredytu, odmawia jego spłacenia, wówczas kredytobiorca osiąga realne przysporzenie majątkowe, które – jako przychód z innych źródeł – podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Stosownie do postanowień art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych na świadczeniodawcy ciąży obowiązek sporządzenia informacji PIT-8C na imię kredytobiorcy, w którym jako przychód z innych źródeł wykaże wartość przedawnionego zobowiązania (na moment przedawnienia), którego kredytobiorca odmawia spłacenia.

Reasumując należy zauważyć, że gdy dochodzi do przedawnienia zobowiązania kredytobiorcy, kredytobiorca – w dacie przedawnienia – osiąga przychód z innych źródeł w wysokości przedawnionego zobowiązania (składającego się z należności głównej oraz odsetek umownych wymagalnych na dzień przedawnienia).

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego przedstawionego we wniosku oraz sformułowanych w nim pytań należy zauważyć, że odmowa przez Wnioskodawczynię spłaty zaciągniętego kredytu, skutkuje powstaniem przychodu w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten powstał w 2004 r., tj. w momencie przedawnienia zobowiązania, w wysokości zadłużenia z tytułu należności głównej oraz odsetek za zwłokę, które były wymagalne na moment przedawnienia. Tym samym przychodem tym nie jest kwota długu wraz z odsetkami za zwłokę, odsetkami karnymi i kosztami ustalona na dzień wydania wyroku przez sąd oddalający powództwo wierzyciela. Zauważyć należy, że nie obecny wierzyciel (który nie był wierzycielem w dacie przedawnienia zobowiązania kredytowego, a bank z którym Wnioskodawczyni zawarła umowę kredytową, był zobowiązany do wystawienia informacji o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych (PIT-8C) stosownie do art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na Wnioskodawczyni ciążył natomiast obowiązek uwzględnienia przychodu z tego tytułu w zeznaniu podatkowym, obliczenia dochodu i należnego podatku dochodowego za rok podatkowy 2004, w którym uzyskała przychód z tytułu niespłaconej kwoty kredytu. Należy wskazać, że zarówno kwestie powstania zobowiązania podatkowego, jak i jego przedawnienia są uregulowane w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613, z poźn. zm.). Stosownie do postanowień art. 21 § 1 pkt 1 tej ustawy zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania. Z kolei art. 59 § 1 pkt 9 tej ustawy stanowi, że zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub części wskutek przedawnienia. Zgodnie natomiast z art. 70 § 1 ww. ustawy, zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Dla zobowiązania powstałego w 2004 r. przedawnienie nastąpiło w 2010 r.

W świetle powyższego stanowisko Wnioskodawczyni, zgodnie z którym przedawnienie zobowiązania kredytowego powoduje powstanie podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych przychodu tylko w kwocie należności głównej należało uznać za nieprawidłowe, gdyż przychód ten powstał w 2004 r., tj. w momencie przedawnienia zobowiązania, w wysokości zadłużenia z tytułu należności głównej oraz odsetek za zwłokę, które były wymagalne na moment przedawnienia.

Odnosząc się do przywołanej przez Wnioskodawczynię we wniosku interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 22 sierpnia 2016 r., nr 1061-IPTPB3.4511.426.2016.3.AC należy wyjaśnić, że funkcjonowanie w obrocie prawnym interpretacji indywidualnych, w których odmiennie oceniono takie same albo zbliżone stany faktyczne lub zdarzenia przyszłe, jest niewątpliwie niepożądane z punktu widzenia zasady prowadzenia postepowania, w sposób budzący zaufanie do organów, wyrażonej w art. 121 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa. Niemniej jednak, w praktyce sytuacje takie mogą mieć miejsce, choćby z uwagi na przewidzianą przez ustawodawcę możliwość zmiany interpretacji indywidualnej w trybie art. 14e § 1 ustawy Ordynacja podatkowa. Zgodnie z tym przepisem, minister właściwy do spraw finansów publicznych może z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Jak wynika z powołanego unormowania, przesłanką dla rozważenia zmiany interpretacji indywidualnej (tj. w istocie zmiany stanowiska w zakresie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego) jest w szczególności ugruntowanie się linii orzeczniczej sądów, w której prezentowany jest odrębny niż zawarty w tym rozstrzygnięciu pogląd dotyczący interpretacji określonego przepisu lub przepisów prawa podatkowego. Ponadto wyjaśnić należy, że w stosunku do powyższej interpretacji zostały podjęte działania w trybie 14e § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Łodzi, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Piotrkowie Trybunalskim, ul. Wronia 65, 97-300 Piotrków Trybunalski.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.