Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPB-2-2/4511-534/16/NG
z 29 lipca 2016 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.) oraz § 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. poz. 643) – Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z 29 kwietnia 2016 r. (data otrzymania 5 maja 2016 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania przychodu z tytułu odszkodowania wypłaconego przez Urząd Miasta za niedostarczenie lokalu socjalnego w części dotyczącej:

• zwolnienia ww. przychodu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – jest nieprawidłowe,
• zwolnienia ww. przychodu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – jest prawidłowe.
  
  

UZASADNIENIE

W dniu 4 maja 2016 r. otrzymano ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania przychodu z tytułu odszkodowania wypłaconego przez Urząd Miasta za niedostarczenie lokalu socjalnego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca w 2005 r. wszczął postępowanie eksmisyjne przeciwko lokatorowi, który zajmował jego lokal, będący własnością Wnioskodawcy. W efekcie w 2005 r. Sąd orzekł eksmisję z lokalu lokatora, orzekając jednocześnie o uprawnieniu do otrzymania lokalu socjalnego i wstrzymaniu eksmisji do czasu zaoferowania lokalu socjalnego przez Gminę Miejską. Lokal socjalny został dostarczony uprawnionemu lokatorowi w 2007 r. Lokator pozostawił podatnikowi lokal zniszczony – bez pieca gazowego c.w.u., bez ceramiki sanitarnej w łazience, bez kuchenki gazowej, okapu i mebli w kuchni, z uszkodzeniami parkietów, bez gniazd elektrycznych i z uszkodzeniami instalacji elektrycznej. Wnioskodawca na własny koszt dokonał naprawy lokalu. W 2012 r. Wnioskodawca wytoczył przeciwko Gminie powództwo o zapłatę odszkodowania na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów w zw. z art. 417 k.c. za niedostarczenie lokalu socjalnego. Ostatecznie Sąd zasądził na rzecz Wnioskodawcy od Gminy Miejskiej kwotę 6 970,84 zł, oddalając powództwo w pozostałym zakresie, tj. w zakresie lucrumm cessans (utraconych korzyści) jako niewykazane. Gmina uiściła Wnioskodawcy zasądzoną kwotę w 2015 r.

W związku z powyższym stanem faktycznym zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie zasądzone wyrokiem sądu powszechnego i wypłacone Wnioskodawcy (właścicielowi lokalu) od gminy tytułem niedostarczenia lokalu socjalnego osobie uprawnionej wobec której orzeczono eksmisję ze wstrzymaniem jej wykonania, ustalone na podstawie 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów w zw. z art. 417 k.c. i w zw. z art. 361, art. 362 i art. 363 k.c., korzysta ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 3 i art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych?

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymane odszkodowanie podatnika objęte jest zwolnieniem podatkowym od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Mając na względzie, że wypłacona kwota stanowi otrzymane odszkodowania, którego wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych, tj. z art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów w zw. z art. 417 k.c. i w zw. z art. 361, art. 362 i art. 363 k.c., jak i została zasądzona na podstawie wyroku sądowego i nie stanowi korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono, to odszkodowanie to nie podlega podatkowi dochodowemu od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 i art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Odszkodowanie jest świadczeniem polegającym na naprawieniu szkody przez osobę zobowiązaną na rzecz poszkodowanego. W Kodeksie cywilnym zasady naprawienia szkody ujęte są jako przepisy ogólne (art. 361-363) i mają zatem zastosowanie do wszystkich stosunków zobowiązaniowych, których treścią jest obowiązek naprawienia szkody, chyba że co innego wynika z przepisów ustawy lub umowy. Stosuje się je do stosunków objętych zarówno reżimem deliktowym (art. 415 k.c.), jak i kontraktowym (art. 471 k.c.). Definicję odszkodowania w polskim prawie cywilnym zawiera art. 361 k.c. W myśl ww. art. naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Naprawienie szkody powinno zapewnić poszkodowanemu całkowitą kompensatę doznanego uszczerbku (art. 361 w zw. z art. 363 k.c.). Jeżeli przepisy szczególne lub umowa nie stanowią inaczej, naprawienie szkody obejmuje, zarówno straty jakie poszkodowany poniósł, jak i korzyści, które mógł osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Roszczenie odszkodowawcze właściciela lokalu przeciwko gminie zostało przewidziane w art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie lokatorów w związku z art. 417 k.c. obejmuje wynagrodzenie szkody w pełnej wysokości.

Według art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku sądowego do wysokości określonej w tym wyroku, z wyjątkiem odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Istotne jest przy tym podkreślenie, że chodzi w tym przepisie wyłącznie o odszkodowania „otrzymane na podstawie wyroku sądowego” i „do wysokości określonej w tym wyroku.”

Punktem wyjścia wykładni art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy jest więc podział odszkodowania na odszkodowanie za rzeczywiste straty (damnum emergens) i odszkodowanie za utracone korzyści (lucrum cessans). Wychodząc z założenia, że odszkodowanie z tytułu poniesionych strat służy przywróceniu stanu majątku sprzed wystąpienia szkody, a zatem jest on opodatkowany, tylko w tym zakresie należy uznać uzyskane świadczenie za zwolnione od podatku dochodowego. W myśl cytowanego przepisu, takie zwolnienie nie przysługuje wypłatom w zakresie lucrum cessans. Odszkodowanie Wnioskodawcy było za szkodę rzeczywistą, czyli damnum emergens, a zatem jest wolne od opodatkowania, gdyż orzeczone zostało w wyroku.

Równocześnie odszkodowanie od gminy na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, niewymienione w wyłączeniach od zwolnień, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. a)-c) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, gdyż wysokość lub zasady otrzymanego odszkodowania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, tj. art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów w zw. z art. 417 k.c. i w zw. z art. 361, art. 362 i art. 363 k.c.

W efekcie, zdaniem Wnioskodawcy, otrzymane przez niego odszkodowanie objęte jest zwolnieniem podatkowym od podatku dochodowego od osób fizycznych.

Jednocześnie Wnioskodawca podkreślił, że jego stanowisko zostało potwierdzone w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 czerwca 2014 r., sygn. akt: II FSK 1783/12.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego częściowo jest prawidłowo a częściowo jest nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Przepis art. 10 ust. 1 ww. ustawy, zawiera katalog przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z punktem 9 tego artykułu źródłem przychodów są „inne źródła”.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy – za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.

O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Do przychodów z innych źródeł należy zatem zaliczyć każdy przychód, który spełnia łącznie dwa warunki: po pierwsze – nie jest zaliczany do źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8 ustawy, a po drugie – nie jest wyłączony z przedmiotowego zakresu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Z kolei, w myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami – z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 20 ust. 3 i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Wskazać przy tym należy, że art. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest przepisem, w którym ustawodawca sformułował katalog zwolnień podatkowych. Przepis ten, jako stanowiący odstępstwo od zasady równości opodatkowania, powinien być więc interpretowany w pierwszej kolejności według reguł wykładni językowej, gramatycznej.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. Z 1998 R. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), z wyjątkiem:

1. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
2. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
3. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
4. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
5. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
6. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
7. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.
   
   

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.

Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 3b przywołanej ustawy – wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
   
   

Przywołane powyżej uregulowania prawne wskazują jednoznacznie, że nie wszystkie odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego. Ze zwolnienia przedmiotowego – na podstawie cytowanego przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 – korzystają bowiem jedynie te odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów rangi ustawy lub aktów wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz z postanowień układów zbiorowych pracy oraz innych porozumień opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy.

Z kolei zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, obejmuje tylko odszkodowania lub zadośćuczynienia za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie lub zadośćuczynienia z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie lub zadośćuczynienia z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie lub zadośćuczynienie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Z treści wniosku wynika, że w 2012 r. Wnioskodawca na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, wystąpił z powództwem o zapłatę odszkodowania za niedostarczeniee lokalu socjalnego przez Urząd Miasta. Sąd zasądził na rzecz Wnioskodawcy kwotę 6 970,84 zł oddalając powództwo w pozostałym zakresie, tj. lucrumm cessans jako niewykazane. Gmina uiściła Wnioskodawcy zasądzoną kwotę w 2015 r.

Zgodnie z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 150) jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze do gminy, na podstawie art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).

Z przepisu art. 417 § 1 ww. Kodeksu cywilnego wynika, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa (art. 417 § 2 ww. ustawy).

Powołany powyżej art. 18 ust. 5 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz art. 417 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego regulują jedynie możliwość wystąpienia strony o odszkodowanie, nie określają jednak wprost jego wysokości, a także nie wskazują zasad ustalania odszkodowania. Zatem odszkodowanie wypłacone przez Urząd Miasta właścicielowi lokalu z tytułu niedostarczenia lokalu socjalnego nie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z przytoczonego we wniosku stanu faktycznego wynika, że odszkodowanie, które zostało Wnioskodawcy wypłacone w 2015 r. jest odszkodowaniem za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę.

W konsekwencji, otrzymane od Gminy odszkodowanie podlega zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym, skoro otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie mieści się w katalogu zwolnień przedmiotowych, należy stwierdzić, że otrzymana kwota z tego tytułu stanowi przychód z innych źródeł, o którym stanowią przepisy art. 10 ust. 1 pkt 9 i art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednakże podlega on zwolnieniu z opodatkowania z uwagi na zwolnienie przedmiotowe zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając na uwadze przedstawioną wykładnię przepisów prawa podatkowego, stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej zaprezentowanego we wniosku stanu faktycznego uznać należało za nieprawidłowe w zakresie możliwości zwolnienia od podatku ww. odszkodowania na podstawie art. 21ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz za prawidłowe w zakresie zwolnienia ww. odszkodowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację – w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) – w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie – w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.