2017.07.14 - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej

Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB3-1.4012.59.2017.2.BW
z 14 lipca 2017 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a, art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r., poz. 201, z późn. zm.) Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 20 marca 2017r. (data wpływu 3 kwietnia 2017r.), uzupełnionym pismem z 27 czerwca 2017r. (data wpływu 29 czerwca 2017 r.), o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług – jest:

nieprawidłowe - w zakresie uznania, że w opisanej we wniosku sytuacji sprzedaż (cesja) wierzytelności Spółki stanowi czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT,
prawidłowe - w zakresie zastosowania do przedmiotowej czynności cesji wierzytelności zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT oraz
prawidłowe - w zakresie uznania, że w opisanej we wniosku sytuacji zwrotne przeniesienie części wierzytelności na Spółkę stanowi czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

UZASADNIENIE

W dniu 3 kwietnia 2017 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług opisanych we wniosku czynności, tj.:

sprzedaży (cesji) wierzytelności oraz
zwrotnego przeniesienia części wierzytelności na Spółkę.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 27 czerwca 2017r. (data wpływu 29 czerwca 2017r.), przesłanym w związku z wezwaniem tut. organu z 14 czerwca 2017r. znak: 0111-KDIB3-1.4012.59.2017.1 BW, 0111-KDIB4.4014.50.2017.2.JKU.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (Spółka) jest spółką kapitałową z siedzibą w Polsce. Spółka jest zarejestrowana jako podatnik VAT. Zgodnie z umową Spółki oraz KRS, zakres jej działalności obejmuje:

64. 91. Z. leasing finansowy;
64. 92. Z. pozostałe formy udzielania kredytów;
64. 99. Z. pozostała finansowa działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych;
66. 19. Z. pozostała działalność wspomagająca usługi finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych;
45. 11. Z. sprzedaż hurtowa i detaliczna samochodów osobowych i furgonetek;
45. 19. Z, sprzedaż hurtowa i detaliczna pozostałych pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli;
66. 22. Z. działalność agentów i brokerów ubezpieczeniowych;
77. 11. Z. wynajem i dzierżawa samochodów osobowych i furgonetek;
77. 12. Z. wynajem i dzierżawa pozostałych pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli.

Wnioskodawca działa na polskim rynku świadcząc usługi finansowe na rzecz osób fizycznych. Zakres tych usług obejmuje obecnie przede wszystkim udzielanie pożyczek pod zastaw samochodu oraz udzielanie pożyczek na zakup samochodu.

W związku z udzielanymi pożyczkami Spółka posiada wobec swoich klientów wierzytelności obejmujące należności z tytułu kwoty głównej pożyczki, należnych odsetek od pożyczki oraz innych opłat związanych z jej udzieleniem, jak również odsetek karnych za opóźnienie. Wierzytelności te obejmują zarówno należności z wymagalne, jak i takie, które staną się wymagalne dopiero w przyszłości.

W celu poprawienia płynności finansowej Spółka zdecydowała się na zawarcie umowy współpracy z podmiotem zagranicznym A, który prowadzi i obsługuje platformę internetową obrotu wierzytelnościami (dalej: Platforma). Zgodnie z zawartą umową:

i. Spółka będzie umieszczać na Platformie wierzytelności własne obejmujące przede wszystkim wierzytelności z tytułu kwoty głównej udzielonych pożyczek oraz odsetek karnych;

ii. Wierzytelności te będą mogły zostać w całości lub w części nabyte za pośrednictwem Platformy przez podmioty, które zarejestrowały się na Platformie w roli inwestorów. Podmiotami tymi są i będą przede wszystkim osoby prywatne, tzn. osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, które w nabywanie wierzytelności Spółki angażują własne prywatne środki pieniężne (dalej: Inwestorzy). Inwestorami mogą być zarówno osoby niemające miejsca zamieszkania w Polsce (nierezydenci), jak i osoby mieszkające w Polsce. Status Inwestora jako osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej w zakresie obrotu wierzytelnościami, dysponującej wyłącznie osobistymi funduszami, zostaje każdorazowo potwierdzony w treści umowy cesji danej wierzytelności, jaka jest zawierana pomiędzy Spółką, A. (jako zarządzającym Portalem oraz reprezentantem Spółki) oraz Inwestorem;

iii. Wierzytelności Spółki są w całości lub w części cedowane na Inwestora (na podstawie umowy cesji), wskutek czego Inwestor staje się nowym wierzycielem wobec klienta Spółki. Pomimo jednak dokonanej cesji, klient nadal spłaca swoje zobowiązanie do Spółki, zgodnie z harmonogramem ustalonym w umowie pożyczki. Spółka po otrzymaniu danej płatności od klienta przekazuje ją (w części odnoszącej się do zbytej wierzytelności) na Platformę, skąd A. dokonuje ich rozdysponowania na rachunek Inwestora lub Inwestorów, którzy nabyli daną wierzytelność (części wierzytelności) Spółki. Nie jest wykluczone, że za swoje działania A. będzie otrzymywać w przyszłości wynagrodzenie („service fee”), płatne przez Inwestorów.

iv. Inwestor nie podejmuje osobiście żadnych działań mających na celu wyegzekwowanie należności od klienta Spółki (ani w terminie płatności, ani po jego upływie). Wszelkie czynności związane z dochodzeniem należności od pożyczkobiorców oraz ewentualną sprzedażą pojazdów, stanowiących zabezpieczenie scedowanych wierzytelności pożyczkowych podejmowane są wyłącznie przez Spółkę. Taki stan rzeczy wynika m.in. z okoliczności, iż nabywcami wierzytelności są osoby prywatne, które nie zajmują się profesjonalnie obrotem wierzytelnościami, ani działaniami windykacyjnymi, a także z faktu, iż dana wierzytelność udostępniana na Platformie (wynikająca z jednej umowy pożyczki) może być nabywana w częściach przez kilku Inwestorów. Ponadto pamiętać należy, że przedmiotem obrotu na Platformie mogą być przede wszystkim częściowe wierzytelności Spółki przysługujące jej wobec danego klienta (zazwyczaj dotyczące wyłącznie kwoty głównej pożyczki), a zatem dochodzenie spłaty rat pożyczkowych pozostaje także w interesie samej Spółki.

v. Cesja każdorazowo dokonywana jest po uiszczeniu przez Inwestora ceny sprzedaży wierzytelności, która w każdym przypadku odpowiada wartości nabywanej wierzytelności (brak dyskonta) i określana jest w umowie cesji. Zapłata ceny za cesję stanowi jedyne świadczenie, do którego Inwestor jest zobowiązany w ramach całej transakcji. Inwestor nie podejmuje żadnych innych działań na rzecz Spółki. Po dokonaniu cesji, wierzytelnością zarządza sama Spółka, czyniąc to na rzecz Inwestora (zgodnie z udzielonym upoważnieniem), lecz nadal we własnym imieniu, występując wobec klienta niezmiennie jako pożyczkodawca (pożyczkobiorca zasadniczo nie jest informowany o dokonanej cesji);

vi. W związku z nabyciem danej wierzytelności Spółki, Inwestor może osiągnąć zysk, kalkulowany jako określony w umowie cesji procent wartości wierzytelności (ceny nabycia) w stosunku rocznym (dalej: Profit). Profit jest wypłacany Inwestorowi przez Spółkę poprzez jego doliczenie do wypłaty na rzecz Inwestora pierwszej płatności dokonanej przez klienta Spółki celem spłaty (całkowitej lub częściowej) scedowanej wierzytelności lub rozkładana w czasie w sposób wskazany w punkcie poniżej.

vii. W odniesieniu do poszczególnych wierzytelności umowa może dopuszczać możliwość zwrotnego przeniesienia na Spółkę scedowanej uprzednio wierzytelności. Sytuacja taka może dotyczyć przypadku, gdy klient dopuszcza się zwłoki w regulowaniu płatności powyżej 60 dni (obowiązek Spółki do przyjęcia zwrotu pozostałej do spłaty wierzytelności), bądź innych umownie określonych przypadków, w których Spółka może zażądać zwrotu jej wierzytelności (w całości lub w części), np. gdy Inwestor utraci prawa użytkownika Platformy lub według własnego uznania Spółki. W takich przypadkach otrzymując z powrotem zbytą wierzytelność (jej część), Spółka dokonuje zwrotu na rzecz Inwestora odpowiadającej jej części ceny sprzedaży, otrzymanej uprzednio od Inwestora wraz z ustaloną kwotą Profitu (szczegółowa formuła wyliczenia kwoty polegającej przekazaniu na rzecz Inwestora jest określona w umowie cesji i uwzględnia przede wszystkim wysokość spłaconej już części wierzytelności, liczbę pozostałych płatności oraz kwotę przysługującego Inwestorowi zysku). W konsekwencji, sama Spółka nie osiągnie żadnego zysku w związku ze zwrotem wierzytelności;

viii. Wszelkie rozliczenia pomiędzy Spółką a Inwestorami, związane z opisanym procesem obrotu wierzytelnościami, dokonywane są za pośrednictwem Platformy, tj. z wykorzystaniem specjalnie w tym celu uruchomionych wirtualnych rachunków, przyporządkowanych odpowiednio Spółce oraz Inwestorom, obsługiwanym przez A. w ramach zarządzania Platformą. Wnioskodawca podkreśla, że przedmiotem niniejszego wniosku jest wyłącznie obrót wierzytelnościami własnymi Spółki, dokonywany za pośrednictwem Platformy pomiędzy Spółką a Inwestorami, będącymi osobami prywatnymi (głównie nierezydentami). Przedmiotowy wniosek nie dotyczy nabywania wierzytelności Spółki przez osoby prawne bądź innych przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą, szczególnie w zakresie obrotu wierzytelnościami. Wniosek nie dotyczy również skutków podatkowych relacji pomiędzy Spółką a A.

Natomiast w piśmie z 27 czerwca 2017r. :

1. Na pytanie, cyt.: „Na podstawie jakiej dokładnie umowy oraz na podstawie jakiego dokładnie przepisu prawa Spółka dokona za pośrednictwem Platformy przelewu wierzytelności na rzecz Inwestorów?”

Wnioskodawca odpowiedział:

Przelew wierzytelności na rzecz Inwestorów realizowany za pośrednictwem Platformy, będzie każdorazowo dokonywany na podstawie Umowy cesji wierzytelności zawieranej pomiędzy:

i. A, będącą spółką prawa łotewskiego (jako zarządzającą Portalem oraz reprezentantem Spółki),

ii. Spółką, tj.Wnioskodawcą. (jako cedentem) oraz

iii. Inwestorem, będącym osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, najczęściej nierezydentem (jako cesjonariuszem).

Cesja wierzytelności będzie dokonywana zgodnie z prawem łotewskim. Podstawę prawną cesji będą stanowiły przepisy Rozdziału 9. „Cesja Praw do Wierzytelności” ustawy Prawo Cywilne z dnia 22 grudnia 1992 r. z późniejszymi zmianami (Chapter 9. „Cession of Right to Claim” of the Civil Law of the Republic of Latvia). Zgodnie z tym aktem:

Art. 1793. „Wierzytelności mogą być przenoszone od byłego wierzyciela do nowej przez cesję, która może mieć miejsce.

zgodnie z prawem, bez wyrażenia zamiaru wcześniejszego wierzyciela;
na podstawie wyroku sadu;
zgodnie z legalną transakcją, bez względu na to, czy wierzyciel zawarł ją na podstawie obowiązku prawnego lub dobrowolnie.”

Art. 1798. „Wszelkie wierzytelności mogą być przedmiotem cesji, niezależnie od tego, czy wynikają one z umowy czy z czynów bezprawnych, w tym również takie wierzytelności co do których termin zapadalności jeszcze nie nastąpił, a także wierzytelności warunkowe, a nawet wierzytelności przyszłe i niepewne.”
Art. 1801. „Umowa cesji między wierzycielem, który ceduje wierzytelność (cedent), a osobą, na którą wierzytelność ceduje się (cesjonanusz), może być zawarta w jakiejkolwiek formie. Zgoda dłużnika, przeciwko któremu skierowane jest żądanie, nie jest wymagana, a cesja wchodzi w życie, nawet jeśli dłużnik me ma o niej wiedzy.”
Art. 1802 „Jeżeli w odniesieniu do wierzytelności, która jest cedowana została sporządzona umowa, wówczas jest ona dostarczana osobie, na którą wierzytelność jest cedowana wraz ze stosowną adnotacją albo sporządzany jest specjalny dokument w tym zakresie.”
Art. 1804. „Niezależnie od cesji, były wierzyciel pozostaje wierzycielem do czasu, gdy cesjonariusz zostanie zaspokojony przez dłużnika lub wszczął postępowanie przeciwko dłużnikowi, a przynajmniej poinformował dłużnika o cesji w odpowiedni sposób. Do tego czasu dług może zostać zapłacony cedentowi, jak również rozliczenie może nastąpić z cedentem, a podobnie cedent zachowuje prawo do roszczenia.”
Art. 1805. „Cesjonariusz może wykonywać prawa wierzyciela od chwili cesji i na tej podstawie podejmować działania w odniesieniu do wierzytelności, scedować ją na inny podmiot oraz wykorzystać przeciwko dłużnikowi.”
Art. 1806. „W wyniku cesji Cesjonariusz nie może otrzymać więcej lub większych praw niż posiadał cedent; jednakże prawo do samej wierzytelności jest przenoszone na cesjonariusza wraz ze wszystkimi prawami związanymi z nią na moment cesji, nawet jeżeli prawa te opierały się na osobistej dobrej woli wobec cedenta. o ile me zostały określone żadne wyjątki w tym zakresie.
ile w umowie nie postanowiono inaczej, prawa do zaległych odsetek zostają przeniesione na Cesjonariusza (...)”

Powyższe regulacje prawa łotewskiego przewidują zatem konstrukcję cesji wierzytelności analogiczną do tej, jaka została uregulowana w polskiej ustawie Kodeks cywilny - TYTUŁ IX „Zmiana wierzyciela lub dłużnika” DZIAŁ I „Zmiana wierzyciela”. Zgodnie bowiem z tymi przepisami:

Art. 509. § 1. „Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

§ 2. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.”

Art. 510. § 1. „Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

(..)”

Art. 511. „Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony.”
Art. 512. „Dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem.”

Zarówno zatem przepisy prawa łotewskiego, jak i przepisy prawa polskiego wprost i w podobny sposób regulują instytucję cesji, w ramach której Spółka będzie przenosić swoje wierzytelności na Inwestorów. Jednocześnie, zarówno prawo łotewskie, jak i polski Kodeks cywilny przewidują, że umowa cesji wierzytelności może zostać zawarta w jakiejkolwiek formie - może to być zatem np. umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności.

W opisanym we wniosku stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym, cesja wierzytelności dokonywana na podstawie i zgodnie z prawem łotewskim, z uwagi na zawarte w niej postanowienia, będzie miała charakter zbliżony najbardziej do umowy sprzedaży, o której mowa w art. 535 § 1 polskiego Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę”. Zgodnie bowiem z postanowieniami Umowy. Spółka dokona przeniesienia własności wierzytelności (tj. praw) na Inwestora w zamian za ustaloną cenę sprzedaży wierzytelności, należną od Inwestora.

W prawie łotewskim, umowa sprzedaży uregulowana jest w Rozdziale 13 Podrozdział 1 „Umowa Sprzedaży" ustawy Prawo Cywilne z dnia 22 grudnia 1992 r. z późniejszymi zmianami (Chapter 13 Sub-chapter 1, „Purchase contracts” of the Civil Law of the Republic of Latvia). Zgodnie z tym aktem:

Art. 2002. Umową sprzedaży (kupna) jest umowa, w której jedna strona zobowiązuje się przenieść na drugą stronę majątek ruchomy lub prawa w zamian za ustaloną sumę pieniężną.

A purchase contract is a contract whereby one party promises to convey to the other certain property or rights for an agreed sum of money.

Art. 2004. Umowa cprzedaży (kupna) będzie uważana za zawartą, kiedy obie strony uzgodniły przedmiot sprzedaży oraz cenę sprzedaży

A purchase contract shall be considered to have been entered into when both parties have agreed on the subject-matter of the purchase and the purchase price.

2. Na pytanie, cyt.: „Czy przelew wierzytelności przez Spółkę na rzecz Inwestorów będzie połączony z przeniesieniem na Inwestora własności wierzytelności, a jeżeli nie to dlaczego?”

Wnioskodawca odpowiedział:

Cesja wierzytelności dokonywana przez Spółkę będzie skutkowała przeniesieniem na Inwestora pełnej własności zbywanej wierzytelności.

3. Na pytanie, cyt.: „Czy zwrotne przeniesienie na Spółkę scedowanej wcześniej wierzytelności nastąpi na podstawie umowy odrębnej od umowy cesji, a jeżeli tak to na podstawie jakiej, a jeżeli nie to na jakiej podstawie nastąpi zwrot przedmiotowych wierzytelności, czy umowa cesji będzie przewidywała możliwość zwrotnego przeniesienia wierzytelności na Wnioskodawcę?”

Wnioskodawca odpowiedział:

Tak jak wskazywano we wniosku, w odniesieniu do poszczególnych wierzytelności Umowa cesji może dopuszczać możliwość zwrotnego przeniesienia na Spółkę scedowanej uprzednio wierzytelności. Sytuacja taka może dotyczyć przypadku, gdy klient dopuszcza się zwłoki w regulowaniu płatności powyżej 60 dni (obowiązek Spółki do przyjęcia zwrotu pozostałej do spłaty wierzytelności), bądź innych umownie określonych przypadków, w których Spółka może zażądać zwrotu jej wierzytelności (w całości lub w części), np. gdy Inwestor utraci prawa użytkownika Platformy lub według własnego uznania Spółki.

Zwrotne przeniesienie części wierzytelności na Spółkę realizowane jest zatem na podstawie, w ramach i na warunkach ustalonych w umowie cesji wierzytelności, która jest zawierana pomiędzy Spółką, Inwestorem i A. To ta umowa określa zarówno warunki, w których takie zwrotne przeniesienie może lub musi mieć miejsce, jak również sposób (wzór) ustalenia, jaka część ceny zapłaconej uprzednio za cesję podlega zwrotowi na rzecz Inwestora w przypadku zwrotnego przeniesienia wierzytelności.

W konsekwencji, nie jest zawierana żadna dodatkowa umowa w zakresie zwrotnego przeniesienia wierzytelności.

Sytuację tą reguluje wprost artykuł 11 Umowy cesji, a dokładnie art. 11.4, który stanowi, że „Strony zawierając Umowę [cesji] uzgadniają istotne aspekty zwrotnego przeniesienia wierzytelności. Warunki i zasady zwrotnego przeniesienia wierzytelności zawarte zostają w warunkach i zasadach Umowy [cesji], w związku z czym zawarcie odrębnej zakresie zwrotnego przeniesienia wierzytelności nie jest konieczne. W dniu dokonania przez Pierwotnego wierzyciela [Spółkę] płatności należności z tytułu zwrotnego przeniesienia wierzytelności, określonej w sekcji 11.5 Ogólnych warunków Umowy [cesji], umowę w zakresie zwrotnego przeniesienia wierzytelności uznaje się za zawartą.”

W konsekwencji tytułem prawnym do dokonania zwrotnego przeniesienia wierzytelności na Spółkę będzie zawsze Umowa cesji (dotycząca przeniesienia wierzytelności na Inwestora), przewidująca i szczegółowo regulująca możliwość lub obowiązek zwrotnego przeniesienia cedowanej wierzytelności.

4. Na pytanie, cyt.: „Czy zwrot uprzednio scedowanych wierzytelności będzie dokumentowany, a jeżeli tak to jakim dokumentem i kto go będzie wystawiał?”

Wnioskodawca odpowiedział:

Z uwagi na okoliczności opisane w odpowiedzi na pytanie nr 3, żaden dodatkowy dokument w zakresie zwrotu uprzednio scedowanych wierzytelności nie będzie sporządzany.

Zwrotne przeniesienie wierzytelności będzie uznawane za dokonane wraz z uiszczeniem przez Spółkę należności przysługującej Inwestorowi w związku ze zwrotem wierzytelności (obejmującej odpowiednią część ceny zapłaconej uprzednio przez Inwestora za cesję oraz przysługujący mu Profit).

W związku z powyższym, w zakresie podatku od towarów i usług Wnioskodawca zadał następujące pytania:

Czy słusznie Spółka przyjmuje, że zbywanie wierzytelności za pośrednictwem Platformy dokonywane na rzecz Inwestorów (będących osobami fizycznymi inwestującymi swój prywatny majątek) nie stanowi i nie będzie stanowiło czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług po stronie Spółki - ani jako odpłatne świadczenie usług przez Spółkę, ani jako import usług świadczonych przez Inwestora, będącego nierezydentem? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)
Czy w razie uznania, że nabywanie wierzytelności Spółki przez Inwestora będącego nierezydentem stanowi dla Spółki import usług (tj. jeżeli odpowiedź na pytanie nr 1 będzie negatywna), to Spółka ma i będzie miała prawo do stosowania zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 lub pkt 40 ustawy o podatku od towarów i usług? (pytanie oznaczone we wniosku nr 2)
Czy zwrotne przeniesienie części wierzytelności na rzecz Spółki, dokonane przez Inwestora w warunkach opisanych powyżej, może stanowić odrębną czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, do którego rozliczenia zobowiązana byłaby Spółka? (pytanie oznaczone we wniosku nr 4).

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie podatku od towarów i usług (w zakresie pytań oznaczonych nr 1, nr 2 i nr 4):

Zdaniem Wnioskodawcy:

Sprzedaż wierzytelności Spółki za pośrednictwem Platformy nie stanowi i nie będzie stanowiło czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT po stronie Spółki. Cesja wierzytelności własnych nie wypełnia bowiem znamion świadczenia usług przez Spółkę, ani tym bardziej dostawy towarów. Jednocześnie, nie można uznać, aby nabywanie wierzytelności przez osoby prywatne stanowiło odpłatne świadczenie usług przez te osoby - tym samym nie powstanie obowiązek rozpoznania przez Spółkę importu usług (w odniesieniu do transakcji z Inwestorami – nierezydentami). - stanowisko do pytania oznaczonego nr 1
W przypadku uznania (wbrew stanowisku Wnioskodawcy), że nabywanie wierzytelności Spółki przez Inwestora, niemającego miejsca zamieszkania w Polsce należy kwalifikować jako import usług świadczonych przez Inwestora, Spółka powinna mieć prawo do zastosowania zwolnienia z VAT przewidzianego dla usług finansowych. – stanowisko do pytania oznaczonego nr 2.
Zwrotne przeniesienie części wierzytelności na Spółkę realizowane jest na warunkach ustalonych w umowie cesji i jako takie stanowi wyłącznie element rozliczenia pierwotnej transakcji zbycia wierzytelności na rzecz Inwestora. Ponadto, Spółka nie otrzymuje z tego tytułu żadnego wynagrodzenia od Inwestora czy jakiekolwiek innego podmiotu. W konsekwencji brak jest uzasadnienia dla traktowania tej czynności jako odrębnego zdarzenia podlegającego VAT, a szczególnie jako odpłatnego świadczenia usług przez Spółkę. – stanowisko do pytania oznaczonego nr 4.

Poniżej Wnioskodawca prezentuje szczegółowe uzasadnienie swojego.

Uzasadnienie stanowiska w zakresie pytania nr 1

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1) ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. z 2016, poz. 710 ze zm.; dalej: ustawa o VAT), opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Biorąc pod uwagę okoliczność, iż przedmiotem analizowanej transakcji mają być wierzytelności stanowiące prawa majątkowe, a nie towary, z góry można wykluczyć uznanie sprzedaży wierzytelności za odpłatną dostawę towarów. W konsekwencji należy przeanalizować, czy w niniejszym przypadku możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług.

Stosownie do art. 8 ust. 1 pkt 1) ustawy o VAT, „przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1), rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tym również m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej”.

Zgodnie z art. 509 § 1 ustawy Kodeks cywilny, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa (art. 509 § 2 Kodeksu cywilnego). Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności następuje zgodnie z art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego - na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.

Na podstawie powyższego przyjąć zatem należy, że zbycie wierzytelności (np. w ramach umowy sprzedaży) jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. Istotą przelewu wierzytelności jest natomiast zawarcie umowy, na mocy której osoba trzecia nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność i w wyniku której, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, a sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie.

W związku z powyższym, w praktyce podatkowej przyjmuje się, że w przypadku zbycia wierzytelności, to nabywca wierzytelności może ewentualnie być podmiotem, który wykonuje usługę na rzecz zbywcy (np. zapewnia finansowanie poprzez udostępnienie środków w zamian za wynagrodzenie odsetkowe lub w postaci dyskonta, czy też świadczy usługi ściągania długów). Sam sprzedający (w tym przypadku: Spółka) nie świadczy natomiast usługi w rozumieniu ustawy o VAT.

Usługą taką nie będzie również podejmowanie przez Spółkę czynności w zakresie zarządzania scedowaną wierzytelnością, czy też dochodzenia ich spłaty. Jak bowiem wskazano, cesji podlegać będą przede wszystkim wierzytelności stanowiące wyłącznie część należności przysługującej Spółce od klienta z tytułu zawartej umowy pożyczki (głównie odnoszące się do kwoty głównej pożyczki, bez odsetek). Tym samym, podejmowanie działań w celu uzyskania spłaty rat pożyczkowych od klienta pozostaje także w interesie samej Spółki. Ponadto, czynności te będą wykonywane w związku z transakcją nabycia wierzytelności przez Inwestora i nie powinny być sztucznie wydzielane. Przede wszystkim jednak nie sposób w niniejszej transakcji doszukać się jakiegokolwiek wynagrodzenia na rzecz Spółki za podejmowanie przez nią ewentualnych działań związanych z dochodzeniem scedowanych wierzytelności. Jedyną płatnością, jaką Spółka otrzymuje i będzie otrzymywać pozostaje bowiem cena sprzedaży wierzytelności, uiszczana przez Inwestora w zamian za cesję wierzytelności. Jest to zatem płatność wprost i ściśle powiązana z samym nabyciem wierzytelności przez Inwestora i brak jest możliwości przyporządkowania jej innym czynnościom niż sama cesja. W konsekwencji przyjąć należy, że zbywanie wierzytelności własnych przez Spółkę będzie stanowiło czynność pozostającą poza zakresem podatku VAT. Analogicznie wypowiedział się m.in.:

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 18.01.2016 r. (nr IPPP1/4512-1165/15-2/JL);
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 25.02.2016 r. (nr IBPP2/4512-14/16/BW);
Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 11.02.2016 r. (nr ILPP1/4512-1-18/16-2/JSK) oraz w interpretacji indywidualnej z dnia 22.12.2015r. (nr ILPP2/4512-1-741/15-3/AK).

Niezależnie od powyższego, zdaniem Wnioskodawcy także działanie Inwestorów polegające na nabywaniu jej wierzytelności za pośrednictwem Platformy nie powinno być kwalifikowane jako odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT.

Pomimo bowiem, że w określonych przypadkach nabywca wierzytelności może być traktowany jako usługodawca, to jednak konieczne jest, aby:

i. zakup wierzytelności wiązał się z wykonywaniem przez nabywcę wierzytelności konkretnych świadczeń na rzecz zbywcy oraz, aby

ii. za świadczenie to otrzymywał on stosowne wynagrodzenie od sprzedającego.

Natomiast w analizowanej sprawie, jedynym działaniem Inwestora jest nabycie wierzytelności w ramach zawartej umowy cesji. Inwestor nie dokonuje przy tym żadnych innych czynności na rzecz Spółki. Jedynym świadczeniem, do którego jest on zobowiązany wobec Spółki, pozostaje zapłata ceny należnej za dokonanie zbycia wierzytelności przez Spółkę. Nie sposób przy tym nadać temu świadczeniu innego charakteru, skoro z umowy oraz z natury transakcji wprost wynika, iż jest to odpłatność za nabywaną wierzytelność.

Podobnie wypowiadają się także organy podatkowe, które uznają, że „przelew wierzytelności niezwiązany z żadnymi usługami, ani dodatkowymi świadczeniami poza zapłatą ceny sprzedaży ustaloną ostatecznie w umowie cesji nie stanowi usługi w rozumieniu u.p.t.u.”. Tak m in.:

Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 23.09.2013 r. (nr IPPP2/443-685/13-4/BH);
Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 23.05.2016 r. (nr ITPP2/4512-223/16/AW).

Co więcej, Spółka pragnie wskazać, że do uznania, iż mamy do czynienia z usługą podlegającą VAT koniecznie jest, aby nabywca działał w charakterze podatnika VAT.

Tak też stanowi ustawa o VAT w zakresie opodatkowania importu usług. Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 9 ustawy, „Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o imporcie usług - rozumie się przez to świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.”

Jak z kolei stanowi art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy: „Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne: nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
usługobiorcą jest:
- w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
- w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4”.

Powyższy przepis wprost zatem wskazuje, że nabywca usług taki jak Spółka ma obowiązek rozliczenia na gruncie VAT importu usług, jeżeli „usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju”. Zgodnie natomiast z art. 28a pkt 1 ustawy o VAT: „Na potrzeby stosowania niniejszego rozdziału ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:

podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.”

Aby zatem uznać, że Inwestor będący osobą fizyczną jest podatnikiem w rozumieniu powyższych regulacji konieczne byłoby wykazanie, że wykonuje on samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2 ustawy, która zgodnie z tym przepisem „obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych”.

W ocenie Spółki nie sposób jednak przyjąć, aby w okolicznościach przedstawionego stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) można było uznać, że Inwestorzy prowadzą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT. Inwestorzy ci działają bowiem jako osoby prywatne, angażując własne osobiste fundusze do nabywania wierzytelności, z czego mogą osiągnąć określony zysk (Profit). W żadnej mierze działania Inwestorów nie mogą być jednak uznane za działalność producentów, handlowców lub usługodawców czy też działania polegające na wykorzystywaniu posiadanych towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły do celów zarobkowych. W konsekwencji, Spółka stoi na stanowisku, że nie dochodzi tu do spełnienia warunków pozwalających na uznanie Inwestorów za podatników, a tym samym Spółka nie będzie zobowiązana do rozliczania importu usług z tytułu nabywania wierzytelności przez Inwestorów, będących nierezydentami.

Podsumowując, sprzedaż/nabywanie wierzytelności Spółki na zasadach przedstawionych we wniosku nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT. Nie sposób bowiem zidentyfikować świadczenia (poza samą transakcją zbycia wierzytelności za cenę odpowiadającą jej wartości), które miałoby być wykonywane przez Spółkę bądź Inwestora na rzecz drugiej strony. Nie występuje tu także wynagrodzenie, które można by przyporządkować takiemu dodatkowemu świadczeniu (bo i jakiemu?). Ponadto nie dochodzi do spełnienia ustawowych przesłanek uznania Inwestora za podatnika VAT. A zatem Spółka nie będzie miała obowiązku rozliczenia przedmiotowej transakcji dla celów podatku VAT, ani jako usługodawca, ani jako usługobiorca.

Uzasadnienie stanowiska w zakresie pytania nr 2

Jak wskazano powyżej, w ocenie Spółki, nabywanie jej wierzytelności przez osoby prywatne, nieprowadzące działalności w zakresie profesjonalnego obrotu wierzytelnościami, nie powinno być traktowane jako czynność podlegająca VAT.

Niemniej jednak, na wypadek zajęcia przez tutejszy organ odmiennego stanowiska i uznania, że Wnioskodawca winien wykazać import usług w związku z nabywaniem wierzytelności przez Inwestorów niemających siedziby (ani miejsca zamieszkania) w Polsce, Spółka pragnie wskazać, iż w jej ocenie usługi takie można by zakwalifikować wyłącznie jako usługi finansowe, wymienione w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy VAT lub usługi dotyczące długów, wskazane w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT. W konsekwencji, Spółka nie powinna naliczać na tych usługach 23% VAT.

Zgodnie bowiem z powołanymi przepisami, zwalnia się z opodatkowania podatkiem od towarów i usług:

„usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę” (pkt 38) oraz
„usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług” (pkt 40).

Przy czym zgodnie z art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia te nie mają zastosowania do: 1) czynności ściągania długów, w tym factoringu; 2) usług doradztwa; 3) usług w zakresie leasingu.

W ocenie Spółki, całokształt transakcji będącej przedmiotem niniejszego wniosku wskazuje, że działanie Inwestora pozostaje najbardziej zbliżone do czynności udzielenia pożyczki. Zgodnie bowiem z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego, „Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości”. Natomiast nabywając wierzytelność Inwestor przekazuje Spółce określoną kwotę pieniędzy, przy czym kwotę tę odzyskuje w przyszłości - bądź to w formie przekazywanych przez Spółkę spłat dokonywanych przez klientów, bądź w formie zwrotu części ceny zapłaconej za wierzytelność (w przypadku zwłoki dłużnika i dokonania zwrotnego przeniesienia pozostałej do spłaty wierzytelności na Spółkę). W razie zatem uznania, iż Inwestor świadczy na rzecz Spółki usługę podlegającą VAT, należałoby jednocześnie przyjąć, że usługa taka powinna korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na mocy art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Alternatywnie (w razie uznania przez organ, że działanie Inwestora stanowi odpłatną usługę w rozumieniu ustawy o VAT) można by zakwalifikować te świadczenie jako usługę w zakresie długów - szczególnie w sytuacji ewentualnej zwłoki klienta w regulowaniu należności wobec Spółki.

Zaznaczyć przy tym należy, że w żadnej mierze nie sposób uznać, aby spełnione zostały tu przesłanki wyłączające możliwość zastosowania powyższych zwolnień. W szczególności nie mamy tu do czynienia z wykonywaniem przez Inwestorów „czynności ściągania długów, w tym factoringu”.

Po pierwsze wskazać należy, że Inwestorzy nie podejmują i nie będą podejmować na rzecz Spółki żadnych czynności w zakresie ściągania długów. Usługi ściągania długów polegają bowiem na wykonywaniu określonych czynności prawnych oraz faktycznych, których celem jest odzyskanie długu dla wierzyciela, w zamian za wynagrodzenie (np. w formie prowizji). Natomiast w opisanej transakcji obrotu wierzytelnościami za pośrednictwem Platformy, na skutek dokonanej cesji to Inwestor staje się nowym wierzycielem klienta Spółki. Co więcej, wszelkie działania podejmowane po cesji, a zmierzające do wyegzekwowania długu będą wykonywane nadal przez samą Spółkę.

Inwestorzy nie będą w tym zakresie podejmować żadnych działań. Nie sposób zatem również uznać, aby mieli oni otrzymywać od Spółki jakiekolwiek wynagrodzenie za tego typu czynności, tj. usługi w zakresie ściągania długów.

Zdaniem Spółki, nie sposób także uznać, aby nabywanie wierzytelności na warunkach opisanych powyżej mogło być uznane za dokonywane w ramach świadczenia przez Inwestorów usług faktoringu na rzecz Spółki. Wskazać bowiem należy, że co do zasady, factoring ma charakter usługi finansowej która polega na tym, że faktor jako podmiot profesjonalny nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto, które stanowi wynagrodzenie faktora.

W niniejszym przypadku natomiast Inwestorzy nie są „podmiotami profesjonalnymi nabywającymi wierzytelności”, lecz osobami prywatnymi, którzy inwestują prywatne majątki w zakup wierzytelności w zamian za możliwość uzyskania zysku z takiej transakcji. Co jednak istotne, zakup wierzytelności każdorazowo odbywa się za cenę równą wartości wierzytelności, a ewentualny Profit wypłacany jest Inwestorom w późniejszym okresie (łącznie z przekazaniem płatności od dłużnika lub zwrotem części ceny przy zwrotnym przeniesieniu wierzytelności). Nie występuje tu zatem nabycie wierzytelności „w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto”.

Ponadto jak przyjmują organy podatkowe w wydawanych interpretacjach:

„Podkreślenia wymaga również, że usługa faktoringowa ma charakter złożony i obok podstawowej czynności, jaką jest przelew wierzytelności, przedmiotem faktoringu czynią strony często szereg usług, jakie podmiot faktoringowy ma wykonać na rzecz przedsiębiorcy. Nazywane są one czynnościami dodatkowymi. Owe dodatkowe czynności podmiotu faktoringowego o charakterze usługowym obejmują m.in.: przyjmowanie ryzyka wypłacalności dłużników, windykację należności, finansowanie przez dyskonto, udzielanie pożyczek, monitorowanie dłużników, wypłacanie zaliczek na poczet przyszłych należności, sporządzanie i wysyłanie monitów w przypadku nieterminowej zapłaty ze strony dłużników, okresowe sprawdzanie stanu wypłacalności dłużników, kierowanie upomnień do dłużników opieszałych.

Konwencja Ottawska uchwalona w roku 1988 dotycząca faktoringu międzynarodowego mówi o tym, że faktor powinien zobowiązać się do wykonania co najmniej dwóch wymienionych czynności.

Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że usługa faktoringu nie jest usługą jednorodną.”

Tak m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 18.04.2016 (nr ILPP1/4512-1-72/16-4/TK) oraz w interpretacji indywidualnej z dnia 15.04.2016r. (nr ILPP1/4512-1-71/16-5/MD).

W analizowanym przypadku natomiast, co wskazano w opisie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), Inwestorzy nie będą podejmować żadnych działań, ani wykonywać żadnych czynności na rzecz Spółki, poza nabyciem wierzytelności. Nie będą oni też zobowiązani do żadnych świadczeń na rzecz Spółki, z wyjątkiem zapłaty ceny nabycia wierzytelności. Nie sposób zatem uznać, aby spełnione zostały wskazane powyżej warunki do uznania, iż mamy do czynienia ze świadczeniem usług faktoringowych przez Inwestorów.

Dodatkowo, Spółka pragnie zwrócić uwagę na literalne brzmienie art. 43 ust. 15 ustawy o VAT, który wyłącza możliwość zastosowania zwolnienia od podatku VAT w zakresie „czynności ściągania długów, w tym factoringu”. Przede wszystkim należy zaznaczyć, że poprzez użycie sformułowania „w tym factoringu” ustawodawca uznaje, że przedmiotowe usługi mieszczą się w sformułowaniu „czynności ściągania długów”. Oznacza to zatem, że opodatkowanie podatkiem od towarów i usług przewidziano jedynie dla zdarzeń, z którymi wiąże się podejmowanie czynności mających na celu ściągnięcie długu. Podobnie wypowiadają się również sądy administracyjne. Przykładowo, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w wyroku z dnia 15.04.2011 r. (sygn. I SA/Kr 309/11), utrzymanym w mocy przez Naczelny Sąd Administracyjny, podkreślił, że nie można wyłączyć z zakresu zwolnienia z VAT usług, obejmujących cesję wierzytelności, w sytuacji, gdy nie obejmuje ona zobowiązania nabywcy do podejmowania działań w zakresie ściągania długów. W konsekwencji Sąd uznał, że „opodatkowaniu (...) podlegać mogą wyłącznie te transakcje, których celem jest egzekwowanie długu (windykacja należności)”. Jak natomiast wskazano już powyżej, Inwestorzy w żadnym momencie działań takich nie podejmują.

Podsumowując Spółka stoi na stanowisku, że w razie uznania, iż powinno ona rozpoznać import usług z tytułu nabywania wierzytelności przez Inwestorów - nierezydentów, do usług tych należy zastosować zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 38 lub ewentualnie pkt 40 ustawy o VAT.

Powyższe znajduje również potwierdzenie w praktyce organów podatkowych. Celem przykładu wskazać tu można interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 8.09.2015 r. (nr ILPP2/4512-1-451/15-2/EN), w której organ wskazał, iż:

„Spółka będzie nabywać od gminy wierzytelności przyszłe i niewymagalne, które gmina ma względem podmiotów trzecich (dłużników) np. z tytułu czynszów dzierżawnych. Spółka będzie płaciła gminie za powyższe wierzytelności cenę określoną na poziomie niższym od ich wartości nominalnej o wysokość dyskonta ustaloną przez strony. Spółka nabywając od gmin wierzytelności przyszłe i niewymagalne poza udzieleniem finansowania, nie będzie wykonywała na rzecz zbywcy wierzytelności bądź dłużnika żadnych innych świadczeń. Celem zawieranych przez spółkę umów z gminami będzie odpłatne (wynagrodzeniem dla spółki będzie wartość dyskonta) udzielenie finansowania gminom. Ich celem nie będzie natomiast ściąganie należności od dłużników. Tym samym więc nie można uznać, że spółka świadczy na rzecz zbywcy usługę faktoringu lub też usługę ściągania długów wyłączoną ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 15 pkt 1 u.p.t.u. Zwolnione z opodatkowania VAT są usługi polegające na finansowaniu innych podmiotów przewidziane w art. 43 ust. 1 pkt 38 i pkt 40 u.p.t.u. Spółka udzielając finansowania wierzycielowi - zbywcy wierzytelności (gminie) - świadczy usługę zwolnioną z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 u.p.t.u., a tym samym otrzymywane wynagrodzenie (dyskonto) za udzielenie finansowania będzie zwolnione od podatku VAT.”

Uzasadnienie stanowiska w zakresie pytania nr 4

Jak wskazano powyżej, nabywanie wierzytelności może potencjalnie stanowić odpłatne świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT. Niemniej jednak, w ocenie Wnioskodawcy, sytuacja taka nie będzie miała miejsca nie tylko w przypadku nabywania jej wierzytelności przez Inwestorów (tj. w zakresie pytania nr 1), ale również w przypadku zwrotnego przeniesienia na Spółkę części lub całości zbytej wcześniej wierzytelności.

Po pierwsze bowiem przeniesienie to może nastąpić wyłącznie na podstawie umowy cesji wierzytelności, na mocy której wierzytelności zbywane są na rzecz Inwestora. Każdorazowo bowiem umowa ta określa szczegółowo warunki, w których takie zwrotne przeniesienie może lub musi mieć miejsce. A zatem należy uznać, iż stanowi ono wyłącznie element rozliczenia pierwotnej transakcji dotyczącej cesji wierzytelności na rzecz Inwestora, pewną jej zmianę, czy skorygowanie zakresu dokonanej sprzedaży praw.

Co istotne, czynności tej nie można uznać za odrębną czynność podlegającą VAT także w razie przyjęcia, że sama cesja podlegała VAT (tj. w razie negatywnej oceny stanowiska Spółki w zakresie pytania nr 1). W takim przypadku bowiem należałoby przyjąć, że wszelkie działania podejmowane na podstawie umowy cesji wierzytelności stanowią wyłącznie element realizacji rozliczenia usługi świadczonej przez Inwestora, w związku z czym ewentualny zwrot części wierzytelności może być traktowany co najwyżej jako korekta pierwotnie nabytej przez Spółkę usługi. Element ten nie przynosi bowiem stronom żadnych dodatkowych (nieprzyznanych wcześniej) korzyści, a jedynie częściowo niweluje skutki pierwotnej sprzedaży wierzytelności. Analogicznie w odniesieniu do zwrotnego przeniesienia wierzytelności (tyle, że w ramach usługi sekurytyzacji) wypowiedział się m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 4.05.2016 r. (nr ILPP1/4512-1-195/16-2/AWa).

Po drugie, Wnioskodawca pragnie wskazać, że aby świadczenie usług (w tym nabycie wierzytelności) podlegało VAT, konieczne jest (zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT) aby świadczenie to było odpłatne, tj. realizowane za wynagrodzeniem, bądź w warunkach określonych w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT.

W niniejszym przypadku jednak, Spółka nie otrzyma żadnego wynagrodzenia, czy innego rodzaju przysporzenia w związku ze zwrotnym przeniesieniem wierzytelności. Należy bowiem zauważyć, że jedynym podmiotem osiągającym zysk z obrotu wierzytelnościami Spółki jest Inwestor, który te wierzytelności nabył. Uzyskuje on bowiem zysk w formie Profitu, który przysługuje mu w odpowiedniej kwocie zarówno w przypadku, gdy scedowana wierzytelność jest spłacana terminowo i nie podlega zwrotowi na rzecz Spółki, jak i wówczas, gdy realizowane jest uprawnienie lub obowiązek zwrotnego przeniesienia wierzytelności na Wnioskodawcę. Spółka natomiast odnosi korzyść z niniejszej transakcji w związku z samym faktem uzyskania ceny sprzedaży wierzytelności, a więc w związku z możliwością wcześniejszego uzyskania środków odpowiadających wartości należności Spółki przysługujących jej wobec pożyczkobiorców. Przy zwrotnym transferze wierzytelności Spółka nie osiąga żadnego zysku - dokonuje bowiem zwrotu części otrzymanej ceny sprzedaży (w wysokości odpowiadającej zwracanej wierzytelności) wraz z należną Inwestorowi kwotą Profitu. Nie sposób zatem uznać, aby przeniesienie wierzytelności z powrotem na rzecz Spółki mogło być kwalifikowane jako odpłatne świadczenie przez nią usług.

Co więcej, nie będzie tu można także mówić o odpłatności w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o VAT.

Zgodnie bowiem z tym przepisem, „za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika (...);
nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.”

Natomiast wszelkie działania podejmowane przez Spółkę w ramach opisanej transakcji są bezsprzecznie realizowane przez nią w związku z prowadzoną przez Spółkę działalnością gospodarczą.

W konsekwencji, zwrotne przeniesienie na Spółkę części wierzytelności scedowanych uprzednio na Inwestora, nie będzie spełniać warunków do uznania, iż mamy do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Stąd też czynność ta nie będzie rodzić po stronie Wnioskodawcy żadnych skutków w zakresie podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest:

nieprawidłowe - w zakresie uznania, że w opisanej we wniosku sytuacji sprzedaż (cesja) wierzytelności Spółki stanowi czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT,
prawidłowe - w zakresie zastosowania do przedmiotowej czynności cesji wierzytelności zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT oraz
prawidłowe - w zakresie uznania, że w opisanej we wniosku sytuacji zwrotne przeniesienie części wierzytelności na Spółkę stanowi czynność niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017r., poz. 1221 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą lub ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ww. ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel /…/.

Przez towary, według art. 2 pkt 6 ustawy, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych przepisów ustawy wynika, że usługą jest każde świadczenie na rzecz danego podmiotu niebędące dostawą towarów. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy więc rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Przy czym, usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Zatem czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za beneficjenta tej czynności. Związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania, podlegają wszelkie transakcje, których przedmiotem jest dostawa towarów lub świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Jednocześnie, aby dana czynność podlegała opodatkowaniu musi być wykonana przez podatnika.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza zaś, w myśl art. 15 ust. 2 ustawy, obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Ponadto, zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4,
usługobiorcą jest:
- w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b - podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4,
- w pozostałych przypadkach - podatnik, o którym mowa w art. 15, posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, posiadająca siedzibę na terytorium kraju i zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.

W przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego (art. 17 ust. 2 ustawy).

W świetle art. 2 pkt 9 ustawy, świadczenie usług, z tytułu wykonania których podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4, stanowi import usług.

W przypadku usług, w celu prawidłowego rozliczenia podatku od towarów i usług w pierwszej kolejności należy określić miejsce świadczenia danej usługi, które wskaże, czy usługa ta podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce.

Ogólna reguła dotycząca miejsca świadczenia usług została zawarta w art. 28b ust. 1 ustawy, zgodnie z którym miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem ust. 2-4 oraz art. 28e, art. 28f ust. 1 i 1a, art. 28g ust. 1, art. 28i, art. 28j ust. 1 i 2 oraz art. 28n.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca jest spółką kapitałową z siedzibą w Polsce. Spółka jest zarejestrowana jako podatnik VAT.

Spółka będzie umieszczać na Platformie wierzytelności własne obejmujące przede wszystkim wierzytelności z tytułu kwoty głównej udzielonych pożyczek oraz odsetek karnych;

Wierzytelności te będą mogły zostać w całości lub w części nabyte za pośrednictwem Platformy przez podmioty, które zarejestrowały się na Platformie w roli inwestorów. Podmiotami tymi są i będą przede wszystkim osoby prywatne, tzn. osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, które w nabywanie wierzytelności Spółki angażują własne prywatne środki pieniężne (dalej: Inwestorzy). Inwestorami mogą być zarówno osoby niemające miejsca zamieszkania w Polsce (nierezydenci), jak i osoby mieszkające w Polsce. Status Inwestora jako osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej w zakresie obrotu wierzytelnościami, dysponującej wyłącznie osobistymi funduszami, zostaje każdorazowo potwierdzony w treści umowy cesji danej wierzytelności, jaka jest zawierana pomiędzy Spółką, A (jako zarządzającym Portalem oraz reprezentantem Spółki) oraz Inwestorem;

Wierzytelności Spółki są w całości lub w części cedowane na Inwestora (na podstawie umowy cesji), wskutek czego Inwestor staje się nowym wierzycielem wobec klienta Spółki. Pomimo jednak dokonanej cesji, klient nadal spłaca swoje zobowiązanie do Spółki, zgodnie z harmonogramem ustalonym w umowie pożyczki. Spółka po otrzymaniu danej płatności od klienta przekazuje ją (w części odnoszącej się do zbytej wierzytelności) na Platformę, skąd A dokonuje ich rozdysponowania na rachunek Inwestora lub Inwestorów, którzy nabyli daną wierzytelność (części wierzytelności) Spółki.

Inwestor nie podejmuje osobiście żadnych działań mających na celu wyegzekwowanie należności od klienta Spółki (ani w terminie płatności, ani po jego upływie). Wszelkie czynności związane z dochodzeniem należności od pożyczkobiorców oraz ewentualną sprzedażą pojazdów, stanowiących zabezpieczenie scedowanych wierzytelności pożyczkowych podejmowane są wyłącznie przez Spółkę.

Cesja każdorazowo dokonywana jest po uiszczeniu przez Inwestora ceny sprzedaży wierzytelności, która w każdym przypadku odpowiada wartości nabywanej wierzytelności (brak dyskonta) i określana jest w umowie cesji. Zapłata ceny za cesję stanowi jedyne świadczenie, do którego Inwestor jest zobowiązany w ramach całej transakcji. Inwestor nie podejmuje żadnych innych działań na rzecz Spółki.

W związku z nabyciem danej wierzytelności Spółki, Inwestor może osiągnąć zysk, kalkulowany jako określony w umowie cesji procent wartości wierzytelności (ceny nabycia) w stosunku rocznym (dalej: Profit). Profit jest wypłacany Inwestorowi przez Spółkę poprzez jego doliczenie do wypłaty na rzecz Inwestora pierwszej płatności dokonanej przez klienta Spółki celem spłaty (całkowitej lub częściowej) scedowanej wierzytelności lub rozkładana w czasie w sposób wskazany w punkcie poniżej.

W odniesieniu do poszczególnych wierzytelności umowa może dopuszczać możliwość zwrotnego przeniesienia na Spółkę scedowanej uprzednio wierzytelności. Sytuacja taka może dotyczyć przypadku, gdy klient dopuszcza się zwłoki w regulowaniu płatności powyżej 60 dni (obowiązek Spółki do przyjęcia zwrotu pozostałej do spłaty wierzytelności), bądź innych umownie określonych przypadków, w których Spółka może zażądać zwrotu jej wierzytelności (w całości lub w części), np. gdy Inwestor utraci prawa użytkownika Platformy lub według własnego uznania Spółki. W takich przypadkach otrzymując z powrotem zbytą wierzytelność (jej część), Spółka dokonuje zwrotu na rzecz Inwestora odpowiadającej jej części ceny sprzedaży, otrzymanej uprzednio od Inwestora wraz z ustaloną kwotą Profitu (szczegółowa formuła wyliczenia kwoty polegającej przekazaniu na rzecz Inwestora jest określona w umowie cesji i uwzględnia przede wszystkim wysokość spłaconej już części wierzytelności, liczbę pozostałych płatności oraz kwotę przysługującego Inwestorowi zysku). W konsekwencji, sama Spółka nie osiągnie żadnego zysku w związku ze zwrotem wierzytelności.

Wątpliwości przedstawione w niniejszym wniosku dotyczą ustalenia

czy cesja wierzytelności Spółki za pośrednictwem Platformy na rzecz Inwestorów stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w Polsce, a jeżeli tak to czy jest to czynność zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT oraz
czy zwrotne przeniesienie części wierzytelności dokonane przez Inwestorów na rzecz Spółki stanowi odrębną czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT.

Odnosząc się do ww. kwestii należy na wstępie wskazać, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459 z późn. zm.), zwanej dalej k.c.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. – wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu – wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 k.c. – umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność.

Należy ponownie wskazać, że z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że w związku z udzielanymi pożyczkami Spółka posiada wobec swoich klientów wierzytelności obejmujące należności z tytułu kwoty głównej pożyczki, należnych odsetek od pożyczki oraz innych opłat związanych z jej udzieleniem, jak również odsetek karnych za opóźnienie.

W celu poprawienia płynności finansowej Spółka zdecydowała się na zawarcie umowy współpracy z podmiotem zagranicznym, który prowadzi i obsługuje platformę internetową obrotu wierzytelnościami. Zgodnie z zawartą umową Spółka będzie umieszczać na Platformie wierzytelności własne obejmujące przede wszystkim wierzytelności z tytułu kwoty głównej udzielonych pożyczek oraz odsetek karnych. Wierzytelności te będą mogły zostać w całości lub w części nabyte za pośrednictwem Platformy przez podmioty, które zarejestrowały się na Platformie w roli Inwestorów.

Jak zatem wynika z opisu sprawy celem opisanej we wniosku działalności nie jest sprzedaż wierzytelności, lecz wdrożenie szczególnego instrumentu pozwalającego na uzyskanie przez Spółkę środków finansowych przed wymagalnością Wierzytelności, w drodze finansowania zapewnionego przez Inwestorów za pośrednictwem podmiotu zagranicznego.

Trzeba w tym miejscu więc podkreślić, że w przedmiotowej sprawie czynności podejmowane przez Inwestorów (za pośrednictwem podmiotu zagranicznego) nie będą sprowadzały się się do samego nabycia wierzytelności w ramach cesji, lecz cesja stanowić będzie jedynie niezbędny element świadczonej przez Inwestorów szerszej (kompleksowej) usługi o charakterze finansowym, której celem będzie zapewnienie dla Wnioskodawcy środków finansowych.

Jednocześnie nie ulega wątpliwości, że Inwestorzy, który zapewnią Wnioskodawcy środki finansowe, dokonywać będą na rzecz Wnioskodawcy świadczenia odpłatnego bowiem Wnioskodawca wypłaci Inwestorom wynagrodzenie z tytułu dokonania transakcji (określony procent wartości wierzytelności (ceny nabycia).

Należy zauważyć, w przedmiotowej sprawie w roli usługodawcy występować będą Inwestorzy, natomiast Wnioskodawca będzie usługobiorcą.

Zauważa się, że jak wynika z opisu sprawy Inwestorami będą osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej zarówno niemające miejsca zamieszkania w Polsce (nierezydenci), jak i osoby mieszkające w Polsce.

Mając na uwadze powyższe okoliczności sprawy i wyżej przedstawiony stan prawny należy stwierdzić, że w sytuacji gdy Wnioskodawca dokona sprzedaży wskazanych wierzytelności na rzecz Inwestora będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej ale posiadającą miejsce zamieszkania w Polsce, to sprzedaż ta będzie czynnością niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług po stronie Wnioskodawcy.

Natomiast w przypadku, gdy Inwestorem będzie osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej i niemająca miejsca zamieszkania w Polsce to Wnioskodawca w związku z nabyciem wierzytelności Wnioskodawcy przez takiego Inwestora będzie zobowiązany rozpoznać import usług z uwagi na przepisy art. 17 ust. 1 pkt 4 w związku z art. 2 pkt 9 ustawy o VAT.

Mając na uwadze powyższe stanowisko Wnioskodawcy, że sprzedaż (cesja) wierzytelności za pośrednictwem Platformy nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT po stronie Wnioskodawcy jest nieprawidłowe.

Odnosząc się do kwestii możliwości zastosowania dla przedmiotowej usługi (importu usług) zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT należy wskazać, że zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

I tak, zgodnie art. 43 ust. 1 ustawy, zwalnia się od podatku:

usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę - pkt 38;
usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzanie gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę - pkt 39;
usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług - pkt 40;
usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2016 r., poz. 1636, 1948 i 1997 oraz z 2017r., poz. 724, 768 i 791) z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie - pkt 41.

Jak stanowi art. 43 ust. 15 ustawy, zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41, nie mają zastosowania do:

czynności ściągania długów, w tym factoringu;
usług doradztwa;
usług w zakresie leasingu.

Z powyższego wynika zatem, iż usługi dotyczące długów, co do zasady, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie cyt. wyżej art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy. Jednakże w odniesieniu do usług, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy, tj. m.in. w odniesieniu do usług ściągania długów, w tym factoringu, nie stosuje się zwolnienia od podatku.

Należy podkreślić, że pojęcia używane do oznaczania zwolnień, o których mowa w art. 43 ustawy, winny być interpretowane w sposób ścisły, gdyż zwolnienia te stanowią odstępstwa od ogólnej zasady, zgodnie z którą podatek od towarów i usług pobierany jest od każdej usługi świadczonej odpłatnie przez podatnika. Zwolnienia stanowią pojęcia autonomiczne prawa wspólnotowego, które mają na celu uniknięcie rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi w stosowaniu systemu VAT i które należy sytuować w ogólnym kontekście wspólnego systemu VAT.

W celu rozstrzygnięcia zatem, czy dana transakcja przelewu wierzytelności może korzystać ze zwolnienia od podatku, należy zbadać jej charakter, a także wziąć pod uwagę rodzaj wierzytelności i ocenić, czy transakcja ta nie podlega wyłączeniu ze zwolnienia od podatku.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Wskazać należy, że istotą usługi ściągania długów jest nabywanie przez dany podmiot wierzytelności innych podmiotów realizowane w celu odzyskania należności. Natomiast co do zasady, factoring polega na tym, że faktor trudniący się zawodowo tego typu działalnością nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora.

Zgodnie z postanowieniami Konwencji Ottawskiej z 1988 r., umowa factoringowa zawierana jest pomiędzy faktorem oraz faktorantem. Na podstawie takiej umowy:

1. Faktorant przenosi na faktora własność wierzytelności wynikających z umowy dotyczącej sprzedaży towarów lub usług;

2. Faktor wykonuje co najmniej dwie z następujących usług:

finansowanie dostawcy poprzez udzielanie mu zaliczek bądź pożyczek,
prowadzenie rozliczeń finansowych związanych z wierzytelnościami,
inkaso wierzytelności od dłużnika,
przyjęcie ryzyka wypłacalności dłużnika;

3. Dłużnik zostaje poinformowany o przeniesieniu własności wierzytelności.

W pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się zatem m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odprzedaży. Usługa tego typu polegająca na „wyręczeniu” klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia. W tym miejscu należy wskazać, że ustawa nie uzależnia opodatkowania usług faktoringu od rodzaju umowy zawartej pomiędzy stronami, co oznacza, że każdy typ faktoringu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast istota rozróżnienia usług obrotu wierzytelnościami, inkasa oraz factoringu sprowadza się do zapisów umów łączących strony przelewu wierzytelności, analizy ich treści oraz czynności faktycznych wynikających z tych umów. W każdym przypadku, gdy celem działania jest przejęcie wierzytelności (długu) innego podmiotu w celu wyegzekwowania (ściągnięcia długu) - usługę tę należy opodatkować, także wówczas, gdy środkiem tego celu jest nabycie cudzej wierzytelności (z ryzykiem lub bez ryzyka wypłacalności dłużnika), która to czynność mieści się w pojęciu szeroko pojętego pośrednictwa finansowego.

Jak wynika z opisu sprawy w przedmiotowej sprawie, pomimo dokonanej cesji, klient nadal spłaca swoje zobowiązanie do Spółki, zgodnie z harmonogramem ustalonym w umowie pożyczki.

Zatem, biorąc pod uwagę opis sprawy oraz powołane przepisy stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie usługi świadczone przez Inwestorów nieprowadzących działalności gospodarczej i niemających miejsca zamieszkania w Polsce na rzecz Spółki nie będą stanowić czynności wymienionych w art. 43 ust. 15 ustawy, jako czynności wyłączonych ze zwolnienia od podatku.

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że import usługi świadczonej na rzecz Wnioskodawcy w ramach umowy cesji, będzie zwolniony od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy, że w opisanej we wniosku sytuacji, gdy Inwestorem będzie osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej i niemająca miejsca zamieszkania w Polsce, Spółka powinna mieć prawo do zastosowania zwolnienia z VAT przewidzianego dla usług finansowych jest prawidłowe.

W przedmiotowej sprawie Wnioskodawca ma także wątpliwości, czy w opisanej sytuacji zwrotne przeniesienie części wierzytelności do Spółki będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.

Odnosząc się do powyższej kwestii należy na wstępie zwrócić uwagę, że jak wynika z opisu sprawy w przedmiotowej sprawie zwrotne przeniesienie części wierzytelności na Spółkę realizowane jest na podstawie, w ramach i na warunkach ustalonych w umowie cesji wierzytelności, która jest zawierana pomiędzy Spółką, Inwestorem i A. To ta umowa określa zarówno warunki, w których takie zwrotne przeniesienie może lub musi mieć miejsce, jak również sposób (wzór) ustalenia, jaka część ceny zapłaconej uprzednio za cesję podlega zwrotowi na rzecz Inwestora w przypadku zwrotnego przeniesienia wierzytelności.

W konsekwencji, nie jest zawierana żadna dodatkowa umowa w zakresie zwrotnego przeniesienia wierzytelności.

Zatem należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie zwrotne przeniesienie wierzytelności nie może być rozpatrywane odrębnie, gdyż jest ono nierozerwalnie związane z kompleksową usługą cesji wierzytelności, w konsekwencji, nie stanowi ono również samodzielnego świadczenia usług. W szczególności Wnioskodawca nie występuje w tym zakresie w roli ani usługodawcy, ani usługobiorcy, Wnioskodawca bowiem jest usługobiorcą transakcji finansowania świadczonej przez Inwestorów za pośrednictwem Platformy. Nieuprawnione byłoby twierdzenie, że Wnioskodawca w zakresie zwrotnego przeniesienia wierzytelności (przez odkup) świadczy usługę na rzecz Inwestorów, gdyż element ten nie przynosi Inwestorom dodatkowych korzyści, a jedynie częściowo niweluje skutki pierwotnej sprzedaży (cesji). Dodatkowo Wnioskodawca nie przewiduje, że zwrotne przeniesienie Wierzytelności będzie wiązało się z jakimkolwiek dodatkowym wynagrodzeniem, dojdzie wyłącznie do odwrotnego, aniżeli przy sprzedaży (cesji) Wierzytelności przepływu środków.

Należy wskazać w tym miejscu, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w orzeczeniach, w których odnosił się do opodatkowania VAT świadczeń kompleksowych, wielokrotnie zaznaczał, że jeżeli dwa lub więcej niż dwa świadczenia (czynności) dokonane przez podatnika na rzecz usługobiorcy są tak ściśle powiązane, że obiektywnie tworzą w aspekcie gospodarczym jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter, to wszystkie te świadczenia lub czynności stanowią jednolite świadczenie dla celów podatku od wartości dodanej. Pogląd taki został wyrażony, m.in. w orzeczeniu w sprawie C-349/96, w którym Trybunał stwierdził, że „pojedyncze świadczenie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy jedną lub więcej części składowych uznaje się za usługę zasadniczą, podczas, gdy inny lub inne elementy traktuje się jako usługi pomocnicze, do których stosuje się te same zasady opodatkowania, co do usługi zasadniczej”. Pogląd ten znajduje również potwierdzenie w wyroku Trybunału w sprawie C-2/95, jak również w wyroku C-41/04. Również w wyroku z dnia 15 maja 2001 r. w sprawie C-34/99, skład orzekający stwierdził „(...) z orzecznictwa Trybunału wynika, że w przypadku, gdy transakcja składa się z kilku elementów, stanowią one jedną dostawę, w szczególności w przypadku, gdy jeden element należy postrzegać jako stanowiący usługę podstawową, podczas gdy pozostałe należy traktować jako usługi pomocnicze, traktowane pod względem podatkowym tak jak usługa podstawowa (...)”.

Kwestię rozróżnienia zasadniczego i pomocniczego charakteru poszczególnych czynności podniósł Trybunał w uzasadnieniu wyroku w sprawie C-572/07. Skład orzekający w tej sprawie stwierdził „(...) w pewnych okolicznościach formalnie odrębne świadczenia, które mogą być wykonywane oddzielnie, a zatem które mogą oddzielnie prowadzić do opodatkowania lub zwolnienia, należy uważać za jednolitą czynność, jeżeli nie są od siebie niezależne”. W opinii Trybunału, powyższe znajduje zastosowanie np. „w sytuacji, gdy można stwierdzić, że jedno lub więcej świadczeń stanowi świadczenie główne, a inne świadczenie lub świadczenia stanowią jedno lub więcej świadczeń pomocniczych dzielących los podatkowy świadczenia głównego.W szczególności dane świadczenie należy uważać za świadczenie pomocnicze w stosunku do świadczenia głównego, gdy dla klientów nie stanowi ono celu samego w sobie, lecz środek do korzystania na jak najlepszych warunkach z głównej usługi usługodawcy (...)”.

Konkluzje przedstawione przez Trybunał w tym wyroku znajdują bezpośrednie przełożenie na opisane przez Wnioskodawcę zdarzenie przyszłe. Zasadniczym elementem usług świadczonych przez Inwestorów za pośrednictwem Platformy jest finansowanie, podczas gdy pozostałe elementy mają w stosunku do nich jedynie charakter pomocniczy.

W świetle powyższego nie można zwrotnego przeniesienia części wierzytelności do Spółki na mocy określonego w umowie cesji prawa do zwrotu, traktować jako odrębnego świadczenia usług na gruncie ustawy o VAT.

W konsekwencji powyższego stanowisko Wnioskodawcy, że w przedmiotowej sprawie zwrotne przeniesienie na Spółkę części wierzytelności uprzednio scedowanych na Inwestorów nie będzie spełniać warunków do uznania, iż mamy do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego) podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Zgodnie z art. 14na Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k–14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

z zastosowaniem art. 119a;
w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-113 Warszawa, w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2016 r., poz. 718, z późn. zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin