Interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej
0111-KDIB4.4014.41.2019.4.LB
z 24 kwietnia 2019 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2018 r., poz. 800, ze zm.), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 14 lutego 2019 r. (data wpływu – 18 lutego 2019 r.), uzupełnionym 11 kwietnia 2019 r., o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy przelewu wierzytelności – jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 18 lutego 2019 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy przelewu wierzytelności.

Jako, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych (zawierał braki), w piśmie z 03 kwietnia 2019 r. znak: 0112-KDIL2-3.4012.80.2019.2.IP, 0111-KDIB4.4014.41.2019.3.LB wezwano o jego uzupełnienie.

Wniosek uzupełniono 11 kwietnia 2019 r.

W przedmiotowym wniosku oraz jego uzupełnieniu przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Fundusz sekurytyzacyjny oraz sekurytyzacja

Wnioskodawca, H. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty (dalej: „Fundusz”, „Wnioskodawca”) jest osobą prawną, funduszem sekurytyzacyjnym utworzonym na podstawie art. 183 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz. U. z 2018 r., poz. 1355 z późn. zm., dalej: „UFI”).

Fundusz zarządzany jest przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, które z mocy prawa jest organem Funduszu. Zgodnie ze statutem nadanym mu przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych, przedmiotem działalności Funduszu jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze niepublicznego oferowania certyfikatów inwestycyjnych w szczególności w realizację procesu sekurytyzacji wierzytelności, papiery wartościowe, czy instrumenty rynku pieniężnego oraz inne prawa majątkowe.

W ramach prowadzonej działalności i w oparciu o regulacje ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, Fundusz może zawierać umowy, których przedmiotem jest sekurytyzacja aktywów. Zgodnie z tym aktem prawnym, sekurytyzacja stanowi odrębny i charakterystyczny przejaw działalności funduszy sekurytyzacyjnych. Jej istotą jest zastąpienie uprawnień do przepływów pieniężnych z tytułu wierzytelności określonego podmiotu (tzw. inicjatora), na finansowanie przekazywane inicjatorowi przez fundusz sekurytyzacyjny. W typowej sekurytyzacji inicjator sekurytyzacji dokonuje przelewu wierzytelności na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego, który uprzednio emituje certyfikaty inwestycyjne nabywane przez inwestorów, a wykup i umorzenie tychże certyfikatów może powodować powstanie zysku po stronie inwestora.

Jakkolwiek ustawa o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi nie wprowadza definicji pojęcia sekurytyzacji, jednak ustalenie jego –przedstawionego powyżej – znaczenia jest możliwe poprzez analizę poszczególnych przepisów tego aktu prawnego. Zgodnie z art. 2 pkt 32 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi wierzytelnościami sekurytyzowanymi są wierzytelności stanowiące przedmiot lokat funduszu sekurytyzacyjnego oraz wierzytelności wyodrębnione przez inicjatora sekurytyzacji albo inny podmiot, który zawarł z funduszem umowę zobowiązującą go do przekazywania funduszowi świadczeń uzyskanych w związku z tymi wierzytelnościami. Rolę podmiotu inicjującego sekurytyzację może przy tym pełnić jednostka samorządu terytorialnego, związek jednostek samorządu terytorialnego lub podmiot prowadzący działalność gospodarczą, zbywający funduszowi sekurytyzacyjnemu pulę wierzytelności albo zobowiązujący się do przekazywania funduszowi sekurytyzacyjnemu wszystkich świadczeń otrzymanych przez nie z określonej puli wierzytelności (art. 2 pkt 31 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi).

Na szczególny charakter sekurytyzacji jako procesu co do zasady wymagającego podjęcia szeregu różnego rodzaju czynności wskazuje m.in. art. 191 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w myśl którego fundusz sekurytyzacyjny może, uwzględniając interes uczestników funduszu, zawierać umowy związane z procesem sekurytyzacji, w szczególności o nadanie oceny inwestycyjnej (rating); ubezpieczenia, w tym od ryzyka niewypłacalności dłużników; o udzielenie poręczenia za zobowiązania funduszu; gwarancji udzielane na rzecz funduszu.

Warto zaznaczyć przy tym, że na gruncie Rozdziału 3. Działu VII (Szczególne typy funduszy inwestycyjnych) ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi noszącego tytuł „Fundusz sekurytyzacyjny” wielokrotnie występuje pojęcie funduszu sekurytyzacyjnego jako podmiotu nabywającego wierzytelności lub prawa do świadczeń z tytułu wierzytelności w ramach sekurytyzacji. W kontekście zarysowanych powyżej ram prawnych, wskazać należy, że umowy, które mogą być zawierane przez Fundusz w ramach sekurytyzacji obejmują w szczególności dokonanie przez inicjatorów sekurytyzacji przelewów (cesji) wierzytelności wraz ze związanymi z nimi prawami (w tym roszczeniami o należne odsetki) na rzecz Funduszu. W efekcie inicjatorzy mogą uzyskiwać za pośrednictwem Wnioskodawcy określone uprzednio finansowanie. W typowej sytuacji wraz z przeniesieniem na Fundusz wierzytelności następuje również przekazanie przez inicjatora sekurytyzacji dokumentacji związanej z przenoszonymi wierzytelnościami.

Na marginesie Wnioskodawca zauważa, że zarządzanie wierzytelnościami (pulą wierzytelności) funduszu sekurytyzacyjnego może zostać powierzone innemu podmiotowi – na warunkach określonych w ustawie o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. W praktyce obsługa wierzytelności przez taki podmiot zarządzający (serwisujący wierzytelności) wymaga, by dysponował on środkami na zapłatę bieżących należności związanych ze stałą działalnością sądową, egzekucyjną i polubowną, bez której nie jest możliwe odzyskanie wierzytelności.

Umowa przedwstępna przelewu wierzytelności w związku z sekurytyzacją

Fundusz zawarł umowę przedwstępną przelewu wierzytelności w związku z sekurytyzacją (z podpisami notarialnie poświadczonymi; umowa sporządzona została w języku angielskim i w oryginale jest zatytułowana „Preliminary Agreement for the Transfer of Receivables in Connection with Securitization”, dalej: „Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją”). Jej stronami, poza samym Funduszem, są następujące podmioty:

• dwa niestandaryzowane sekurytyzacyjne fundusze zamknięte (zarządzane przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych inne niż to, które zarządza Wnioskodawcą, dalej: „Przenoszący Wierzytelności”),
• inwestor Przenoszących Wierzytelności i dotychczasowy podmiot serwisujący wierzytelności Przenoszących Wierzytelności, będący spółką akcyjną (dalej: „Spółka”),
• Spółka powiązana z Funduszem w rozumieniu przepisów o rachunkowości i pełniąca rolę gwaranta w ramach Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją (dalej: „Gwarant”) oraz
• spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, powiązana z Gwarantem w rozumieniu przepisów o rachunkowości (dalej: „Serwisujący”).
  
  

Zgodnie z treścią postanowienia Umowy zatytułowanego „Cel i zakres niniejszej Umowy przedwstępnej” (ang. Purpose and scope of this Preliminary Agreement), Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją stanowi umowę przedwstępną w rozumieniu art. 389 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r., poz. 1025, ze zm.) dotyczącą przeniesienia wierzytelności oraz umów rachunków bankowych w ramach transakcji o charakterze sekurytyzacji (ang. securitization type transaction).

W oparciu o zapisy Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją i pod wskazanymi w niej warunkami, Przenoszący Wierzytelności zobowiązani zostali do zawarcia, w przyszłości z Funduszem umów przeniesienia portfeli wierzytelności (ang. Portfolio Transfer Agreement, dalej: „Umowy Transferu”). Strony zobowiązały się ponadto przenieść na rzecz Funduszu prawa i obowiązki wynikające z umów rachunków bankowych służących do tej pory Przenoszącym Wierzytelności do przekazywania przez dłużników poszczególnych wpłat tytułem spłaty Wierzytelności. Przeniesienie rachunków bankowych nastąpi na podstawie odrębnych umów (dalej: „Umowy Przeniesienia Rachunków”), których zakres reguluje Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją. W dalszej części niniejszego Wniosku Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją, Umowy Transferu oraz Umowy Przeniesienia Rachunków będą łącznie zwane także „Umowami”, zaś wierzytelności Przenoszących Wierzytelności – będą dalej zwane łącznie „Wierzytelnościami”.

Wśród okoliczności prowadzących do zawarcia Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją, Wnioskodawca pragnie wskazać w szczególności utratę płynności finansowej przez Spółkę będącą głównym inwestorem w funduszach sekurytyzacyjnych (Przenoszących Wierzytelności), co spowodowało konieczność pozyskania przez Spółkę finansowania, głównie w celu zaspokojenia różnorakich zobowiązań. Trudności finansowe Spółki stały się na tyle poważne, iż w oparciu o ustawę z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2017 r. poz. 1508 z późn. zm.) doszło do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego w trybie przyspieszonego postępowania układowego Spółki.

Z kolei w odniesieniu do Przenoszących Wierzytelności, te trudności finansowe ich inwestora spowodowały konieczność pozyskania finansowania w celu dokonania wypłat z tytułu umorzenia certyfikatów inwestycyjnych wyemitowanych przez Przenoszących Wierzytelności i będących w posiadaniu Spółki. Utrata płynności finansowej przez Spółkę utrudniała w szczególności pełnienie przez nią funkcji podmiotu serwisującego Wierzytelności, gdyż – jak zostało wskazane na wstępie – zarządzanie wierzytelnościami funduszu sekurytyzacyjnego wymaga ponoszenia bieżących kosztów związanych ich obsługą.

Warto zauważyć, że zaproponowane przez Spółkę i przyjęte przez jej zgromadzenie wierzycieli propozycje układowe przewidują dwa warianty spełnienia świadczeń wobec wierzycieli Spółki, uzależnione od tego, czy w określonym terminie Spółka zawrze z potencjalnym inwestorem umowę przenoszącą na tego inwestora wszystkie lub wybrane aktywa Spółki (lub funduszy sekurytyzacyjnych, których głównym inwestorem jest Spółka). Co jednak istotne, propozycje układowe wprost przewidziały wyłączenie Wierzytelności z puli aktywów, od których ewentualnego przeniesienia może zależeć sposób zaspokojenia wierzycieli. Zatem w ramach postępowania restrukturyzacyjnego przyjęto założenie, że przeniesienie Wierzytelności na Fundusz i pozyskanie w tym zakresie finansowania od Funduszu jest krokiem poprzedzającym wykonanie układu.

Z uwagi na wspomniane postępowanie, jednym z warunków przeniesienia Przenoszonych Wierzytelności według postanowień Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją jest wyrażenie stosownej zgody przez nadzorcę sądowego Spółki, radę wierzycieli Spółki oraz radę nadzorczą Spółki. W przypadku uzyskania kompletu wymaganych zgód oraz po spełnieniu pozostałych warunków, przekazanie kwot finansowania nastąpi właśnie poprzez czynności przewidziane przez Umowę Przedwstępną w Związku z Sekurytyzacją.

Wykonanie postanowień Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją doprowadzi do realizacji złożonej transakcji finansowej, której elementem będzie m.in. uzyskanie przez Fundusz finansowania dla Przenoszących Wierzytelności (emisja certyfikatów) przelew wierzytelności Przenoszących Wierzytelności na rzecz Wnioskodawcy, czy określenie mechanizmu spłaty zobowiązań przez Przenoszących Wierzytelności z uzyskanego finansowania. Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją reguluje w szczególności najważniejsze prawa i obowiązki stron, a także określa czynności, które podjęte zostaną przez Wnioskodawcę oraz Przenoszących Wierzytelności w związku z przeniesieniem Wierzytelności. Na jej podstawie m.in. zawarte zostaną Umowy Transferu oraz Umowy Przeniesienia Rachunków, których treść będzie w dużej mierze referować do postanowień już podjętych w ramach Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją. Tym samym, Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją stanowi dokument o kluczowym znaczeniu dla dokonania opisywanej przez Wnioskodawcę złożonej transakcji.

Wykonanie postanowień przewidzianych w Umowie Przedwstępnej z Związku z Sekurytyzacją będzie angażowało wiele stron (Fundusz, Przenoszących Wierzytelności, Spółkę, Gwaranta, Serwisującego) i będzie wymagało dokonania szeregu powiązanych czynności (m.in. zawarcia Umów Transferu; przelewu wierzytelności; w przypadkach Wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie – dokonania wpisów w księgach wieczystych przenoszących na Fundusz hipoteki; przekazania przez Spółkę do Serwisującego dokumentów związanych z Wierzytelnościami; sporządzenia raportów dotyczących m.in. wysokości odzyskanych przez Spółkę należności z tytułu Wierzytelności i poniesionych w związku z tym kosztów; przeniesienia praw i obowiązków wynikających z umów rachunków bankowych; ustalenia sposobu przekazania Przenoszącym Wierzytelności nienależnych Funduszowi płatności spływających do Funduszu od dłużników z tytułu wierzytelności, itp.). Istotnym elementem transakcji będzie również emisja przez Fundusz certyfikatów inwestycyjnych w celu zgromadzenia środków na nabycie Wierzytelności (w myśl art. 183 ust. 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi), oraz objęcie tych certyfikatów przez inwestorów. Szczegółowe warunki i sposób emisji certyfikatów oraz ich objęcie przez potencjalnych inwestorów nie stały się przedmiotem żadnej z Umów, lecz są one elementem transakcji (emisja certyfikatów inwestycyjnych posłuży Funduszowi do pozyskania środków finansowych przekazywanych Przenoszącym Wierzytelności), regulowanym statutem Funduszu, warunkami emisji tychże certyfikatów a w pozostałym zakresie – przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

Ponieważ Wnioskodawca, jak również Przenoszący Wierzytelności są funduszami sekurytyzacyjnymi działającymi w oparciu o postanowienia ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, w ramach przeprowadzanej transakcji Fundusz oraz Przenoszący Wierzytelności zamierzają posłużyć się przewidzianymi w ustawie o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi mechanizmami właściwymi dla umów o charakterze sekurytyzacji. Zgromadzone środki pieniężne zostaną tym samym przekazane Przenoszącym Wierzytelności jako kwota z tytułu przelewu Wierzytelności, w sposób właściwy dla przekazywania środków inicjatorowi sekurytyzacji.

Przeniesienie Wierzytelności w rantach Umów Transferu

Realizując postanowienia Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją, w przypadku spełnienia się wszystkich wskazanych tamże warunków, Wnioskodawca zawrze z Przenoszącymi Wierzytelności Umowy Transferu, które doprowadzą do nabycia przez niego Wierzytelności w drodze przelewu w rozumieniu art. 509 § 1 Kodeks cywilny. Wierzytelności składać się będą z kwot należności głównej oraz – w myśl art. 509 § 2 Kodeks cywilny – zadłużenia dotyczącego należności ubocznych, tj. co do odsetek, kosztów (w tym kosztów postępowania sądowego), odszkodowań, ubezpieczenia, prowizji i innych roszczeń o podobnym charakterze.

Z uwagi na powyższe, Fundusz wstąpi w miejsce obecnych wierzycieli, tj. Przenoszących Wierzytelności i przysługiwać mu będą wszelkie wynikające z tego prawa, w tym będzie on uprawniony do otrzymywania kwot wynikających ze spłaty Wierzytelności. W efekcie, z przelewami Wierzytelności będzie się łączyć przejście na Wnioskodawcę ryzyk i korzyści ekonomicznych i prawnych związanych z Wierzytelnościami.

Zgromadzenie inwestorów Funduszu zamierza wyrazić zgodę na powierzenie przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych Serwisującemu zarządzania Wierzytelnościami, co zostało potwierdzone w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją. W związku z tym, wraz z przeniesieniem Wierzytelności, Spółka (obsługująca spłaty Wierzytelności do momentu przeniesienia tytułu prawnego do Wierzytelności na Fundusz) przekaże Serwisującemu – działającemu w imieniu Funduszu – dokumentację związaną z Wierzytelnościami na zasadach określonych w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją. W szczególności, przedmiotowa dokumentacja obejmować może elementy typowe dla analogicznych transakcji,tj. mogą się na nią składać m.in. umowy będące źródłem Wierzytelności zestawienia prowadzone przez Przenoszących Wierzytelności związane z poszczególnymi Wierzytelnościami i dłużnikami, weksle i deklaracje wekslowe, hasła do kopii elektronicznych dokumentów, loginy i hasła do zewnętrznych platform do przechowywania dokumentów, kopie porozumień i innych uzgodnień poczynionych z dłużnikami. Dla przedstawienia pełnego kontekstu transakcji warto wspomnieć, że na zasadach i w przypadkach określonych w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją, Serwisujący może zawrzeć również odrębne umowy ze Spółką lub Przenoszącymi Wierzytelności dotyczące realizacji wybranych czynności z zakresu zarządzania wierzytelnościami.

Wierzytelności stanowiące przedmiot przelewu dokonanego przez Przenoszących Wierzytelności będą stanowić w zdecydowanej większości wierzytelności wymagalne, dla których upłynął termin płatności, głównie lub wyłącznie takie, które nie zostały do tej pory wyegzekwowane lub ich dotychczasowa egzekucja okazała się być nieskuteczna (przy czym może się zdarzyć, że wśród przelewanych Wierzytelności znajdywać się będą takie, co do których nie była jeszcze prowadzona egzekucja sądowa lub egzekucja sądowa nie została jeszcze zakończona). Wierzytelności te zostały uznane przez Fundusz za wątpliwe, cechujące się wysokim ryzykiem nieściągalności. Mogą być wśród nich także wierzytelności sporne. Z uwagi na wspomniany wyżej charakter Wierzytelności, nie były one przedmiotem indywidualnej wyceny, zaś wycena poszczególnych portfeli pozwoliła przyporządkować im wartość nieprzekraczającą co do zasady kilku procent sumy wartości nominalnej Wierzytelności składających się na dany portfel. W niewielkim zakresie wśród Wierzytelności mogą występować także wierzytelności zabezpieczone hipotecznie, przy czym nadal mogą się one cechować wątpliwą perspektywą spłaty, m.in. z tego względu na to, że co do zasady łączna kwota zabezpieczenia jest znacznie niższa niż wartość nominalna tych wierzytelności.

W minimalnym zakresie wśród Wierzytelności mogą również znajdować się portfele lub pojedyncze wierzytelności, które są jeszcze niewymagalne. Łączna wartość nominalna tych wierzytelności niewymagalnych będzie wyraźnie poniżej 1% wartości nominalnej wszystkich Wierzytelności.

Przedmiotem cesji nie staną się te wierzytelności, które jakkolwiek znajdowały się w posiadaniu Przenoszących Wierzytelności na dzień 30 czerwca 2018 r., na dzień nabycia Wierzytelności przez Fundusz w drodze przelewu będą już w pełni spłacone lub inny sposób wygasną (jest to wynikiem wprowadzenia tzw. cut-off date, opisanej poniżej).

Finansowanie udzielone przez Fundusz w związku z przelewem Wierzytelności

W związku z przelewem Wierzytelności, Fundusz przekaże Przenoszącym Wierzytelności kwoty pieniężne określone w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją, które następnie wykorzystane zostaną na spłatę obecnych wierzycieli Przenoszących Wierzytelności zgodnie z mechanizmem określonym w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją. Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją posługuje się w tym zakresie pojęciem „Ostatecznego Wynagrodzenia” (ang. Finał Remuneration; dalej określane jako: „Wynagrodzenie”).

Sposób określenia Wynagrodzenia jest związany ze specyfiką obrotu wierzytelnościami, które ze swojej natury podlegają ciągłym zmianom. Przykładowo, część wierzytelności może być sukcesywnie spłacana przez dłużników, z kolei inna część może być np. przedmiotem egzekucji komorniczej. Powyższe okoliczności występują również w trakcie procesu sekurytyzacyjnego, którego pełne przeprowadzenie – ze względu na wskazywaną złożoność – wymaga czasu. Co przy tym istotne, w myśl Kodeksu cywilnego, do dnia przeniesienia wierzytelności wszystkie wpływy z nich wynikające przyporządkowane są do danego Przenoszącego Wierzytelności.

W typowych procesach sekurytyzacyjnych, stan wiedzy funduszu sekurytyzacyjnego jako cesjonariusza w odniesieniu do przenoszonych wierzytelności odnosi się do daty poprzedzającej cesję i w oparciu o tę wiedzę dokonywana jest ocena wysokości finansowania, które zostanie przekazane inicjatorowi sekurytyzacji. Aby zatem uwzględnić zmiany jakim podlegać będą przedmiotowe wierzytelności do momentu ich przeniesienia, określeniu podlega dzień, począwszy od którego ryzyka oraz korzyści poniesione zostaną ostatecznie przez fundusz sekurytyzacyjny (tzw. cut-off date).

Ponieważ punktem wyjścia dla oceny wysokości Wynagrodzenia była wycena portfeli Wierzytelności każdego z Przenoszących Wierzytelności dokonana w oparciu o informacje aktualne na dzień 30 czerwca 2018 r., strony Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją przyjęły, że ostateczne kwoty Wynagrodzenia uwzględniać będą zmiany, którym podlegały Wierzytelności począwszy od tej daty (cut-off date) do dnia ich przeniesienia. Określone, wyjściowe części Wynagrodzenia przyporządkowane zostały przy tym poszczególnym Przenoszącym Wierzytelności w sposób zbiorczy tj. odnoszą się one łącznie do wszystkich portfeli Wierzytelności danego Przenoszącego Wierzytelności.

W tym kontekście Fundusz podkreśla, iż z uwagi na wysokie ryzyko nieściągalności Wierzytelności, kwoty składające się na Wynagrodzenie będą zdecydowanie niższe niż łączna wartość nominalna Wierzytelności tworzących dany portfel – nie przekroczą 5% tej wartości nominalnej. Realizacja Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją wymaga przy tym przypisania określonej kwoty Wynagrodzenia do pojedynczych Wierzytelności jedynie w wyjątkowych sytuacjach (tj. gdy dana Wierzytelność nie będzie przedmiotem cesji), co odbywać się będzie na podstawie formuły określonej w Umowach Transferu (jak wspomniano powyżej, ze względu na charakter Wierzytelności wycena na 30 czerwca 2018 r. odnosiła się całościowo do zbioru wszystkich portfeli Wierzytelności należących do poszczególnych Przenoszących Wierzytelności).

Aby osiągnąć biznesowe założenie, że kwota Wynagrodzenia powinna, co do zasady, odpowiadać rzeczywistej wartości portfeli Wierzytelności określonej na dzień 30 czerwca 2018 r., w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją wprowadzone zostały mechanizmy, które w praktyce pozwalają na przypisanie Funduszowi z ekonomicznego punktu widzenia kwot odzyskanych przez Przenoszących Wierzytelności w okresie od 30 czerwca 2018 r., do dnia przeniesienia Wierzytelności. Ze względu na fakt, iż uzyskanie wpływów z Wierzytelności wymaga poniesienia przez Przenoszących Wierzytelności określonych kosztów (w szczególności związanych z zaangażowaniem Spółki jako podmiotu serwisującego), powyższe mechanizmy zakładają przy tym, że wspominane koszty efektywnie obciążą Fundusz (niezależnie od tego, która ze stron Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją bezpośrednio poniosła te wydatki). Z natury rzeczy na moment dokonywania wyceny, a także na moment zawarcia Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją ani Fundusz ani Przenoszący Wierzytelności nie byli w stanie sprecyzować, jakie będą spłaty Wierzytelności i jakie koszty zostaną poniesione, aby je uzyskać aż do dnia przeniesienia Wierzytelności na Fundusz.

Jak wspomniał Wnioskodawca powyżej, Wynagrodzenie bazuje na kwotach pierwotnie przyporządkowanych do zbioru wszystkich portfeli Wierzytelności należących do poszczególnych Przenoszących Wierzytelności i będzie odpowiednio zmniejszone lub zwiększone poprzez opisane bardzo szczegółowo w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją mechanizmy zmierzające do odzwierciedlenia zmian, którym podlegały Wierzytelności od cut-off date do momentu ich przeniesienia. Najkrócej rzecz ujmując, nastąpi porównanie pewnych wstępnie przyjętych kwot wpłat oraz różnego rodzaju kosztów z rzeczywistymi wynikami, przy czym przewidziane zostały szczegółowe zasady ustalania i weryfikowania tych wyników. Ponadto dla celów ostatecznego ustalenia kwot Wynagrodzenia uwzględnione zostaną dodatkowe ustalenia poczynione w toku negocjacji pomiędzy stronami. Przykładowo, ponieważ Wnioskodawca miał wątpliwości co do jakości dokumentacji związanej z Wierzytelnościami jaką dysponują Przenoszący Wierzytelności, jeszcze przed zawarciem Umów Transferu przeprowadzone zostanie badanie próbek tej dokumentacji i jego wyniki wpłyną na wysokość Wynagrodzenia.

Poza przekazaniem Wynagrodzenia, z uwzględnieniem powyższych mechanizmów jego modyfikacji (które są elementem kalkulacyjnym jego finalnej wysokości) nie dojdzie do żadnych innych płatności pomiędzy samym Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności. W szczególności, na podstawie żadnej z Umów ani w oparciu o inne ustalenia pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności nie zostało przewidziane jakiekolwiek dodatkowe wynagrodzenie należne Funduszowi w związku z cesją Wierzytelności na Fundusz. Takie wynagrodzenie nie będzie także należne żadnemu innemu podmiotowi zaangażowanemu w transakcję będącą przedmiotem wniosku.

Wskazać jednak należy, że Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją przewiduje sytuacje, w których mogą pojawić się pewne przepływy finansowe ze strony Przenoszących Wierzytelności do Wnioskodawcy. Żadna jednak z tych sytuacji nie będzie łączyć się z wypłatą jakiegokolwiek wynagrodzenia przez Przenoszących Wierzytelności na rzecz Funduszu. W szczególności:

• w przypadku rezygnacji z zabezpieczenia niektórych Wierzytelności hipoteką na warunkach określonych w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją (możliwość taka została bardziej dokładnie opisana poniżej) może dojść do zmniejszenia kwoty Wynagrodzenia przekazanego wcześniej przez Fundusz, a przypisanego do takich wierzytelności. W efekcie istnieje możliwość, że Przenoszący Wierzytelności dokonają zwrotu Wynagrodzenia w tej części, o którą ulega ono pomniejszeniu;
• po dokonaniu przelewu Wierzytelności, Przenoszący Wierzytelności mogą ponadto być zobowiązani do przekazania Funduszowi opłat sądowych, komorniczych czy innych kosztów związanych z egzekucją danej Wierzytelności rozpoczętą po dniu 30 czerwca 2018 r., w zakresie w jakim koszty te zostały zwrócone przez dłużnika. Z kolei w przypadku, gdy zwrot przez dłużnika kosztów związanych z egzekucją dotyczyłby egzekucji danej Wierzytelności rozpoczętej przed dniem 30 czerwca 2018 r., wówczas zgodnie z Umową Przedwstępną Przelewu Wierzytelności, to Fundusz dokona zwrotu Przenoszącym Wierzytelności. Postanowienia te są zatem jedynie kolejnym przejawem traktowania daty 30 czerwca 2018 r., jako daty granicznej dla oceny stanu Wierzytelności i wynikających z nich pożytków oraz dotyczących ich kosztów. Przekazywanie wspomnianych płatności nie stanowi jednak wynagrodzenia za jakiekolwiek świadczenie na rzecz którejkolwiek ze stron;
• dla kompletności opisu wszystkich okoliczności transakcji należy wspomnieć, że Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją przewiduje, że gdyby którykolwiek z Przenoszących Wierzytelności już po przeniesieniu Wierzytelności otrzymał spłatę tytułem zaspokojenia Wierzytelności, dany Przenoszący Wierzytelności zobowiązany będzie do jej zwrotu na rzecz Funduszu. Taki zwrot błędnie otrzymanych wpłat, jako mający miejsce i dotyczący okresu po dokonaniu cesji Wierzytelności i po zmianie osoby wierzyciela, będzie zatem po prostu typowym zwrotem nienależnie otrzymanych świadczeń.
  
  

Dla jasności podkreślić należy, że do przelewu Wierzytelności dojdzie wyłącznie na podstawie Umów Transferu zawieranych w drodze realizacji postanowień Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją. Fundusz nie zawrze z Przenoszącymi Wierzytelności innych umów ani porozumień, na podstawie których przenosiliby oni Wierzytelności na jego rzecz.

Przekazanie Wynagrodzenia z tytułu przeniesienia Wierzytelności zostanie dokonane przez Fundusz na rachunek zastrzeżony (escrow), z którego będą zaspokajani wierzyciele Spółki lub Przenoszących Wierzytelności według przyjętych zasad i kolejności określonej w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją.

Przelew Wierzytelności zabezpieczonych hipoteką

Wśród Wierzytelności objętych opisywaną we wniosku transakcją będą znajdować się także nieliczne wybrane wierzytelności zabezpieczone hipoteką (dalej jako „Wierzytelności Hipoteczne”). Jak już wspomniano, co do zasady łączna kwota zabezpieczenia będzie znacznie niższa niż wartość nominalna Wierzytelności Hipotecznych.

Zgodnie z treścią art. 79 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2018 r. poz. 1916 z późn. zm.), hipoteka ma charakter akcesoryjny tj. w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Jednocześnie, w myśl ust. 2 przywołanej regulacji, hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.

Aby zatem doszło do przeniesienia na Fundusz Wierzytelności Hipotecznych wraz z zabezpieczeniem w postaci hipoteki, co do zasady powinno dojść do dokonania wpisu w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości, na której ustanowiono daną hipotekę (w ramach postępowania przed właściwym sądem wieczystoksięgowym). Opierając się o art. 29 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją strony przyjęły, że przeniesienie na Fundusz poszczególnych Wierzytelności Hipotecznych będzie skuteczne z mocą wsteczną od daty złożenia wniosku o dokonanie wpisu przenoszącego hipotekę i ujawnienie w księdze wieczystej, że wierzycielem hipotecznym jest Fundusz.

Do momentu ujawnienia w księgach wieczystych Funduszu jako nowego Wierzyciela Hipotecznego tytuł prawny do Wierzytelności Hipotecznych pozostaje u Przenoszących Wierzytelności. Niemniej, już od momentu przekazania Wynagrodzenia Fundusz przejmie na siebie wszelkie ryzyka i korzyści związane z wszystkimi Wierzytelnościami Hipotecznymi (tj. w szczególności będzie uprawniony do otrzymywania płatności od dłużników z tytułu wszystkich Wierzytelności Hipotecznych), zaś obsługę Wierzytelności Hipotecznych będzie realizował Serwisujący (Przenoszący Wierzytelności lub Spółka udzielą mu w tym zakresie odpowiednich pełnomocnictw).

Dokonanie odpowiednich wpisów w poszczególnych księgach wieczystych powinno odbyć się najpóźniej w terminach określonych w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją (na zasadach ustalonych odrębnie dla każdego z Przenoszących Wierzytelności). W pewnych przypadkach Wnioskodawca, będzie mógł wydłużyć te terminy, z czym jednak wiązać się będzie obowiązek dokonania przez niego zwrotu kosztów na rzecz Przenoszącego Wierzytelności w kwocie ściśle określonej w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją.

Jeśli po upływie tych terminów (również po ewentualnym przedłużeniu) w ramach portfeli pozostaną jeszcze Wierzytelności Hipoteczne, co do których nie dojdzie do dokonania wymaganego wpisu w księdze wieczystej, nieruchomości, które zabezpieczają te Wierzytelności Hipoteczne zostaną zwolnione spod hipoteki. Jednocześnie, takie Wierzytelności (już niezabezpieczone hipoteką) zostaną przelane na Fundusz (przeniesienie tytułu prawnego do tych Wierzytelności będzie skuteczne na dzień zwolnienia ich spod hipoteki). Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją przewiduje, że kwota Wynagrodzenia przypisana do danej Wierzytelności, dla której nie dojdzie do przeniesienia hipoteki na Fundusz, zostanie odpowiednio zmniejszona i w tej części zwrócona Funduszowi przez Przenoszącego Wierzytelności (z możliwością potrącenia kosztów związanych z odzyskiwaniem i przenoszeniem na Fundusz Wierzytelności Hipotecznych).

Strony Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją przewidziały również możliwość, by do zwolnienia z hipoteki zabezpieczających poszczególne Wierzytelności Hipoteczne doszło jeszcze przed upływem określonych w niej terminów końcowych, jeśli łączna wartość nominalna Wierzytelności Hipotecznych, dla których nie dokonano wpisu do księgi wieczystej, jest niższa niż określny procent wartości nominalnej wszystkich Wierzytelności Hipotecznych.

O zwolnieniu z hipoteki mogą zadecydować samodzielnie Fundusz lub dany Przenoszący Wierzytelności, informując o tym pisemnie drugą stronę. W takiej sytuacji również dochodzi do przelewu Wierzytelności (już niezabezpieczonych hipoteką) skutecznego na dzień zwolnienia danej Wierzytelności spod hipoteki i odpowiedniego zmniejszenia kwoty Wynagrodzenia przypisanego do tych Wierzytelności, którą Przenoszący Wierzytelności zwróci Funduszowi. Analogiczny proces opcjonalnego zwolnienia z hipoteki dla pojedynczych Wierzytelności Hipotecznych może zostać zastosowany przez Fundusz, jeśli Fundusz postanowi przedłużyć pierwotnie ustalane terminy na dokonanie wpisu w księgach wieczystych (w granicach określonych w Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją), podczas całego okresu przedłużenia terminu na dokonanie wpisów w księdze wieczystej.

Miejsce zawarcia umów i wykonania praw

Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją oraz zawierane w jej efekcie Umowy Transferu obejmujące swoimi postanowieniami opisane powyżej działania będą zawarte na terytorium Polski. Także prawa majątkowe w chwili dojścia do przelewu wierzytelności wykonywane będą na terytorium Polski.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że w jego ocenie nie jest możliwe jednoznaczne cywilnoprawne przyporządkowanie do zbioru umów nazwanych uregulowanych w Kodeksie cywilnym (tj. np. umów sprzedaży) przedstawionych we wniosku relacji kontraktowych pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności, na podstawie których dojdzie do przelewu Wierzytelności.

Dlatego, zgodnie z najlepszą wiedzą Wnioskodawcy, w świetle treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, do nabycia Wierzytelności dojdzie na podstawie „innych umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności”.

W ocenie Wnioskodawcy kwalifikacja przelewu Wierzytelności jako jednej z umów nazwanych na gruncie Kodeksu cywilnego ma drugorzędne znaczenie dla określenia skutków tego rodzaju czynności z perspektywy podatku od towarów i usług. Jak bowiem Wnioskodawca podkreślił w uzasadnieniu wniosku, zgodnie z ugruntowaną wykładnią prawa prezentowaną przez TSUE (a w ślad za nim – również przez sądy krajowe), to kryteria ekonomiczne, w tym rzeczywisty cel stron transakcji, powinny przesądzać o sposobie opodatkowania podatkiem od towarów i usług danej transakcji. W analizie zespołu czynności podejmowanych przez Fundusz oraz Przenoszących Wierzytelności zasadne jest zatem odwołanie się w pierwszej kolejności nie do regulacji Kodeksu cywilnego, lecz ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (Dz.U. z 2018 r., poz. 1355 z późn. zm. (dalej: „UFI”), gdyż to z jej treści jednoznacznie wynikają gospodarcze cele funduszy sekurytyzacyjnych oraz charakter narzędzi prawnych służących do ich osiągania.

Jak wynika z treści opisu zdarzenia przyszłego wniosku, zasadniczą część Wierzytelności będących przedmiotem planowanego przelewu stanowią wymagalne wierzytelności niezabezpieczone hipotecznie, których dotychczasowa egzekucja była bezskuteczna i które cechują się wysokim ryzykiem nieściągalności. Bez wątpienia zatem takie Wierzytelności można uznać za wierzytelności wymagalne, względem których występują trudności z wyegzekwowaniem, tj. – za wierzytelności trudne.

Pozostałą, niewielką część Wierzytelności, których dotyczyć będzie cesja, stanowią ponadto:

• wymagalne wierzytelności zabezpieczone hipotecznie, które – podobnie jak wierzytelności niezabezpieczone – charakteryzują się występującymi trudnościami z ich egzekwowaniem oraz
• wierzytelności niewymagalne.
  
  

W celu uniknięcia ewentualnych wątpliwości Wnioskodawca pragnie sprecyzować, iż przedmiotem pytania 1 wniosku jest przelew wszystkich Wierzytelności, a zatem: wymagalnych wierzytelności niezabezpieczonych hipotecznie, wymagalnych wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie oraz wierzytelności niewymagalnych (bez względu na to, czy są zabezpieczone hipotecznie czy też nie).

Wnioskodawca wnosi zatem o to, by interpretacja indywidualna udzielała odpowiedzi na zadane pytanie w odniesieniu do wszystkich wskazanych powyżej kategorii Wierzytelności.

Wynagrodzenie (tj. kwoty pieniężne, które zostaną przekazane przez Fundusz Przenoszącym Wierzytelności w związku z realizacją Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją) zostało skalkulowane w taki sposób, aby uwzględniało wątpliwe perspektywy spłaty zdecydowanej większości Wierzytelności oraz związane z tym wysokie ryzyko niewypłacalności dłużników.

W ramach zawartych oraz projektowanych umów (w tym Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją oraz Umów Transferu) strony nie przewidziały, aby Wnioskodawcy przysługiwało jakiekolwiek określone wynagrodzenie, takie jak np. prowizja.

Celem uniknięcia wątpliwości Wnioskodawca wskazuje, że wszelkie przepływy pieniężne inne niż Wynagrodzenie, które mogą wystąpić pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności na podstawie Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją, będą miały wyłącznie charakter zwrotu kosztów lub zwrotu nienależnych świadczeń i nie stanowią wynagrodzenia za wykonanie jakichkolwiek czynności.

Wnioskodawca podkreśla również, że Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją ani Umowy Transferu nie posługują się pojęciem „ceny”.

Dążąc do przedstawienia Organowi możliwie najpełniejszego obrazu relacji zachodzących pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności, przedstawiony we wniosku opis sprawy zawiera wszystkie najważniejsze czynności, które zostaną zrealizowane na podstawie Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją. Dlatego też Wnioskodawca wnosi o przyjęcie przez Organ założenia, iż brak jest dalszych czynności wymagających uzupełnienia w tym zakresie tj., że na podstawie Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją Fundusz nie wykonuje i nie będzie wykonywał żadnych innych czynności niż wprost wskazane (skatalogowane) w treści wniosku.

Mając na względzie charakter czynności, które wykonane zostaną przez Fundusz na podstawie umów zawartych z Przenoszącymi Wierzytelności, zdaniem Wnioskodawcy nie będzie on świadczył usług ściągania długów ani usług faktoringu.

Opierając się na treści wniosku, posługując się znacznym uproszczeniem, Wnioskodawca wskazuje, że: określone przez strony części Wynagrodzenia zostaną wypłacone:

• przez Fundusz,
• poszczególnym Przenoszącym Wierzytelności,
• w związku z wykonaniem przez nich Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją.
  
  

Ponieważ, jak podkreślał Wnioskodawca, wykonanie postanowień Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją doprowadzi do realizacji złożonej transakcji finansowej, jej rzetelne opisanie wymagało przedstawienia w opisie sprawy wielu istotnych etapów oraz elementów. Do najważniejszych z nich, zdaniem Wnioskodawcy, należy zaliczyć:

• emisję certyfikatów inwestycyjnych przez Fundusz w celu zgromadzenia kwot Wynagrodzenia,
• zawarcie Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją,
• spełnienie się warunków zawieszających z Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją i w konsekwencji zawarcie Umów Transferu, co spowoduje przejście własności wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką,
• dokonanie w księgach wieczystych wpisów przenoszących hipoteki na Fundusz, w przypadkach, w których jest to konieczne.
  
  

Strony umowy nie przewidziały jakiegokolwiek określonego wynagrodzenia na rzecz Funduszu. Poza Wynagrodzeniem (kwotami pieniężnymi przekazywanymi nie na rzecz Funduszu, lecz przez Fundusz), pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności nie dojdzie do przekazania kwot o charakterze wynagrodzenia (ewentualne przepływy pieniężne stanowić będą jedynie zwrot kosztów lub zwrot nienależnie otrzymanych świadczeń).

Celem sformułowania ,,dodatkowe wynagrodzenie”, którym Wnioskodawca posłużył się we wniosku, było podkreślenie, że poza Wynagrodzeniem, na podstawie opisanych umów nie nastąpi wypłata jakiejkolwiek innej sumy pieniężnej o zbliżonej naturze – zarówno na rzecz Przenoszących Wierzytelności, jak i Funduszu.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy czynności wykonywane przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności na podstawie Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją i Umów Transferu będą stanowiły usługi zwolnione z podatku od towarów i usług?
2. Czy czynności przedstawione w opisie stanu faktycznego, na podstawie których dojdzie do przelewu Wierzytelności na Fundusz, będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?
3. Czy nabycie przez Wnioskodawcę Wierzytelności od Przenoszących Wierzytelności będzie opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych?
   
   

Zdaniem Wnioskodawcy, czynności przedstawione w opisie stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego), na podstawie których dojdzie do przelewu Wierzytelności na Fundusz nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wnioskodawca wskazał, że w jego ocenie nabycie przez niego Wierzytelności od Przenoszących Wierzytelności nie będzie opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (ponieważ odbędzie się ono w ramach świadczenia przez Fundusz usługi finansowej, podlegającej zwolnieniu z podatku od towarów i usług), a także jednocześnie na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, ponieważ czynność w ramach której dojdzie do przelewu Wierzytelności nie nastąpi w wykonaniu żadnej z czynności wymienionej w tym przepisie.

Przywołując treść art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych Wnioskodawca wskazał, że przedstawione wyliczenie ma charakter enumeratywny, co oznacza, że wyłącznie dokonanie wymienionych w nim czynności cywilnoprawnych skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych, zaś w przypadku czynności niewymienionych we wspomnianym przepisie, obowiązek taki nie powstaje.

W doktrynie oraz orzecznictwie podkreśla się, że art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych należy poddawać wykładni ścisłej, co oznacza, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie dotyczy w ogóle umów nienazwanych. Jak wskazuje się bowiem w literaturze – i stanowisko to nie budzi żadnych wątpliwości – umowy nienazwane, a także czynności cywilnoprawne niewymienione w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlegają w rezultacie podatkowi od czynności cywilnoprawnych (Z. Ofiarski, Komentarz do ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych [w:] Ustawa o opłacie skarbowej, Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych. Komentarz; wyd. IV, WKP 2018, źródło: Lex).

W praktyce zdarza się, że pewien typ umowy odpowiadający określonym potrzebom gospodarczym może upowszechnić się i utrwalić, aby w końcu uzyskać status umowy nazwanej i specyficzną dla siebie regulację prawną (było tak przykładowo z umową leasingu, z czasem uregulowaną w przepisach Kodeksu cywilnego). Jednak dopóki ustawodawca nie zdecyduje się na wprowadzenie takich regulacji, umowy takie (zwane empirycznymi) są powszechnie zawierane, ale nie mają właściwej dla siebie regulacji prawnej (por. H. Filipczyk: Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz; Wolters Kluwer, 2015, s. 66). Aby następnie taka umowa podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, konieczne jest, by ustawodawca wprowadził ją także do zamkniętego katalogu z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Poza zakresem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych pozostają także te z umów, których zakres jest szerszy niż zakres czynności wymienionych wprost jako opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W doktrynie wskazuje się także, że „opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie podlegają czynności (w tym umowy), które zawierają w sobie elementy odpowiadające czynnościom opodatkowanym, ale znajdujące się w ramach złożonego stosunku prawnego o innym charakterze (np. leasing z opcją wykupu pokrywa się w części z umową sprzedaży, umowa cash poolingu zawiera pewne elementy przypominające umowę pożyczki). Te tzw. umowy kompleksowe nie rodzą obowiązku podatkowego, mimo że przypominają w części umowy objęte opodatkowaniem. Nie podlegają mu również czynności prawne dające podobny efekt gospodarczy (ekonomiczny) co czynności objęte ustawa, jednak przybierające inną postać cywilnoprawną. Czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.” (H. Filipczyk: Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz; Wolters Kluwer, 2015, s. 67; podkreślenie Wnioskodawcy).

Ponadto w obrocie gospodarczym często można spotkać się z sytuacją, w której umowa o cechach zbliżonych do czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie przyjmuje postaci żadnej z czynności wymienionych w katalogu z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Przykładowo, taką umową nienazwaną (przez co niepodlegającą opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych) jest umowa barterowa, o cechach zbliżonych do umowy zamiany. Na fakt, że umowa barterowa nie jest tożsama z umową zamiany (w rozumieniu art. 603 Kodeksu cywilnego), wskazał m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 23 września 2004 r., sygn. akt I CK 210/04.

Kolejnym przykładem może być nabycie wierzytelności w ramach umowy faktoringu, która – choć może zawierać w sobie elementy sprzedaży praw majątkowych (wierzytelności) – stanowi umowę nienazwaną i z tego powodu nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Powyższe podejście znajduje potwierdzenie zarówno w doktrynie (por. Z. Ofiarski, Komentarz do ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych [w:] Ustawa o opłacie skarbowej. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych. Komentarz; wyd. IV, WKP 2018, źródło: Lex), jak również w praktyce organów podatkowych (przykładowo interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 16 lutego 2015 r„ nr IPPB2/4514-10/15-4/MZ).

Jako kolejny przykład można wskazać czynność nabycia udziałów w celu umorzenia. Co do zasady sprzedaż udziałów (tj. praw majątkowych) może podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Niemniej, sprzedaż udziałów stanowi sytuację odmienną od nabycia przez spółkę udziałów w celu ich umorzenia. Przepisy przewidują dla tych czynności różne skutki cywilnoprawne: w przypadku umowy sprzedaży dochodzi do przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych w zamian za zapłatę ceny, która (obok oznaczenia przedmiotu sprzedaży) stanowi element przedmiotowo istotny umowy sprzedaży (art. 535 w zw. z art. 555 Kodeks cywilny); natomiast w sytuacji nabycia udziałów w celu umorzenia (zgodnie z art. 199 Kodeksu spółek handlowych) przeniesienie praw majątkowych występuje w zamian za wynagrodzenie (nie zaś cenę). Użycie w art. 199 § 2 Kodeksu spółek handlowych terminu „wynagrodzenie” (zamiast „cena”) świadczy bowiem o tym, że na gruncie tego przepisu nie chodzi o sprzedaż w rozumieniu art. 535 Kodeks cywilny. Powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 17 stycznia 2017 r., nr 1462-IPPB2.4514.519.2016.1.AK.

Podsumowując, katalog czynności podlagających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, sformułowany w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zawiera enumeratywną listę czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, co oznacza, że żadne inne umowy ani czynności, które nie są w nim wprost wymienione, nie podlegają opodatkowaniu – także jeśli stanowią umowy o cechach zbliżonych do czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych lub zawierają w sobie m.in. te czynności, tworząc jednak kompleksową czynność (umowę) o szerszym zakresie.

Skoro w stanie faktycznym będącym przedmiotem wniosku dojdzie do cesji praw majątkowych (Wierzytelności), dla oceny konsekwencji tej cesji na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych należy rozważyć, czy odbędzie się ona w wykonaniu czynności cywilnoprawnych, o których mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Cesja wierzytelności uregulowana została w art. 509 § 1 Kodeks cywilny. Zgodnie z treścią tego przepisu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Sam przelew wierzytelności stanowi czynność rozporządzającą, która realizowana jest w wykonaniu określonej czynności zobowiązującej, stanowiącej jej podstawę (causa). Prawną przyczyną przelewu wierzytelności jest wykonanie zobowiązania już istniejącego – ważność przelewu jest zatem uzależniona od istnienia ważnego zobowiązania do jego dokonania. Nie można więc rozpatrywać przelewu wierzytelności w oderwaniu od jego podstawy.

W myśl art. 510 § 1 Kodeks cywilny przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.

W ocenie Wnioskodawcy na gruncie wspomnianych wyżej przepisów Kodeksu cywilnego należy zatem stwierdzić, że katalog umów, na podstawie których może się odbyć przelew wierzytelności, jest otwarty.

Jak wskazano w opracowaniu „Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część ogólna” pod red. A. Kidyby: „z zasady swobody umów wynika, że poza wskazanymi wyżej umowami nazwanymi, umowami zobowiązującymi w rozumieniu art. 510 Kodeks cywilny. mogą być także umowy nienazwane, jeżeli tylko strony tych umów wykreują zobowiązanie do przeniesienia wierzytelności (w szczególności umowa factoringu, umowa przelewu na zabezpieczenie)”.

Wnioskodawca wskazał, że w kontekście opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych trzeba stwierdzić, że spośród wymienionych w art. 510 § 1 Kodeks cywilny umów i innych podstaw prawnych, z których może wynikać zobowiązanie do zawarcia umowy przelewu wierzytelności, tylko umowa sprzedaży lub zamiany mogą rodzić skutki w postaci opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych (por. H. Filipczyk: Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz; Wolters Kluwer, 2015, s. 86). Trzecia z kategorii umów nazwanych wymienionych w art. 510 § 1 Kodeks cywilny, czyli umowy darowizny, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jedynie w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

Należy więc rozważyć, czy przelew Wierzytelności w sprawie będącej przedmiotem niniejszego wniosku odbywa się w wykonaniu umów sprzedaży lub zamiany, czy też w wykonaniu umowy nienazwanej.

Zgodnie z art. 535 § 1 Kodeks cywilny przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. W myśl art. 555 Kodeks cywilny, przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii, praw oraz wody.

Zaś zgodnie z art. 603 Kodeks cywilny, przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Zgodnie z art. 604 Kodeks cywilny, do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży.

W opinii Wnioskodawcy już na początku rozważań można wyeliminować z nich umowę zamiany. Oczywistym bowiem jest, że skoro przeniesienie na Fundusz Wierzytelności nie odbędzie się w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia na Przenoszących Wierzytelności własności jakiejkolwiek innej rzeczy ani innych praw majątkowych, to czynność zobowiązująca do przelewu Wierzytelności nie przybierze postaci zamiany w rozumieniu art. 603 Kodeks cywilny.

Zatem w ocenie Wnioskodawcy dla udzielenia odpowiedzi w przedmiocie pytania drugiego kluczowe jest zbadanie, czy do przelewu Wierzytelności dojdzie na podstawie umowy sprzedaży w rozumieniu art. 535 § 1 z zw. z art. 555 Kodeks cywilny.

W stanie faktycznym będącym przedmiotem wniosku, na podstawie Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją Fundusz oraz Przenoszący Wierzytelności będą zobowiązani do zawarcia Umów Transferu, na podstawie których Przenoszący Wierzytelności dokonają przelewu Wierzytelności wraz ze związanymi z nimi prawami na Fundusz, jednocześnie uzyskując Wynagrodzenie, które zapewni im w ramach procesu sekurytyzacji Fundusz.

Zdaniem Wnioskodawcy, to właśnie Umowy Transferu będą stanowić podstawę normatywną (prawną przyczynę) przelewu Wierzytelności. Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, Umowy Transferu będą z kolei referowały wprost do postanowień Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją, przenosząc postanowienia dotyczące warunków transakcji na swój grunt. Jak wskazano w stanie faktycznym, poza Umowami Fundusz nie będzie zawierał z Przenoszącymi Wierzytelności żadnych innych umów ani porozumień dotyczących przeniesienia Wierzytelności.

Umowy Transferu obejmą wprawdzie m.in. czynność techniczną przelewu Wierzytelności, ale traktowanie umowy zawieranej w ramach sekurytyzacji jako tylko i wyłącznie umowy przenoszącej wierzytelności byłoby bezpodstawne i prowadziłoby do zniekształcenia jej istoty oraz celu gospodarczego.

Umowy dotyczące sekurytyzacji należą do szczególnego rodzaju umów zawieranych wyłącznie przez fundusze sekurytyzacyjne, regulowanych przepisami UFI. Zdaniem Wnioskodawcy, z ekonomicznego punktu widzenia Umowy będą stanowiły umowy dotyczące usług finansowych świadczonych przez Fundusz na rzecz Przenoszących Wierzytelności, które znalazły się w sytuacji wymuszającej na nich pozyskanie tego rodzaju refinansowania. Fundusz z kolei będzie dokonywać emisji certyfikatów inwestycyjnych w związku z nabytymi pakietami Wierzytelności oraz w dalszej kolejności – realizować swoje cele inwestycyjne poprzez ściąganie należności z tytułu nabytych Wierzytelności.

Należy podkreślić, że w przypadku umów zawieranych w procesie sekurytyzacji, do jakich zdaniem Wnioskodawcy będą należeć Umowy, w szczególności Umowy Transferu, strony nie mogą w pełni swobodnie kształtować wzajemnych stosunków zobowiązaniowych. Umowy te podlegają bowiem regulacjom UFI, która zawiera szereg szczegółowych postanowień w przedmiocie treści, formy i skutków prawnych umów zawieranych przez fundusze sekurytyzacyjne. Z regulacji tych wnika w szczególności, że:

• umowy zawierane przez fundusze sekurytyzacyjne mogą polegać na nabyciu wierzytelności lub puli wierzytelności (art. 183 ust. 5 UFI) w celu pozyskania przez fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności, z których zamierza on uzyskiwać przepływy pieniężne, których ekonomicznymi beneficjentami będą inwestorzy, nabywający instrumenty finansowe emitowane przez ten fundusz;
• umowy powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności (art. 183 ust. 5 UFI);
• fundusz sekurytyzacyjny oraz podmiot, z którym towarzystwo funduszy inwestycyjnych zawarło umowę o zarządzanie sekurytyzowanymi wierzytelnościami, mogą zbierać i przetwarzać dane osobowe dłużników sekurytyzowanych wierzytelności jedynie w celach związanych z zarządzaniem wierzytelnościami sekurytyzowanymi (art. 193 UFI);
• w przypadku nabycia przez fundusz sekurytyzacyjny wierzytelności albo puli wierzytelności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem rejestrowym sąd prowadzący księgę wieczystą lub rejestr zastawów, na wniosek funduszu o wpis zmiany dotychczasowego wierzyciela, dokonuje wpisu w księdze wieczystej lub w rejestrze zastawów o zmianie wierzyciela, na rzecz którego była ustanowiona hipoteka lub zastaw rejestrowy (art. 195 UFI).
  
  

Wnioskodawca podkreślił, że umowy zawierane w ramach sekurytyzacji w zasadniczej mierze mają swoje źródła poza Kodeksem cywilnym, tj. w UFI, która zawiera regulacje wpływające na ich kształt, tworząc dla nich specyficzny reżim prawny. Podkreślenia wymaga także to, że swoboda ukształtowania Umów zawieranych przez Fundusz i Przenoszących Wierzytelności jest ograniczona przepisami UFI w zakresie w jakim jej przepisy bezwzględnie wiążą strony.

Skoro zaś regulowane przepisami UFI specyficzne umowy zawierane przez fundusze sekurytyzacyjne nie zostały przez ustawodawcę zdefiniowane i nie znalazły się w katalogu z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to zdaniem Wnioskodawcy konsekwentnie należy przyjąć, że intencją ustawodawcy, było aby umowy te pozostawały poza zakresem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W związku z tym, w ocenie Wnioskodawcy, nie powinny one być utożsamiane z jakimikolwiek umowami wymienionymi w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w szczególności zaś z umowami sprzedaży.

W ocenie Wnioskodawcy warto zwrócić także uwagę na dwa aspekty: kompleksowości Umów Transferu oraz ich potencjalnego podobieństwa do umowy sprzedaży.

Zdaniem Funduszu, kompleksowość i złożoność procesu sekurytyzacji, w ramach których dojdzie do zawarcia Umów, przejawia się m.in. w tym, że wśród elementów Umowy Transferu mogą znaleźć się również czynności bliższe czynnościom podlegającym opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (np. sam przelew Wierzytelności). Podkreślenia wymaga to, że części składowe Umów Transferu (podobnie jak części składowe Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją) nie mogą być traktowane jako odrębne czynności cywilnoprawne, stanowiące przedmiot opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Sama okoliczność, że na podstawie Umowy Transferu dojdzie do przelewu wierzytelności, nie stanowi o objęciu tego przelewu zakresem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Przedmiotem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie jest bowiem przedmiot umowy, ale czynność cywilnoprawna zawarcia takiej umowy – w tym przypadku Umów, w tym Umów Transferu, o zakresie szerszym niż umowa sprzedaży czy jakakolwiek inna czynność wymieniona w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Nawet gdyby przyjąć, że Umowy Transferu czy Umowa Przedwstępna w Związku z Sekurytyzacją mieszczą pewne elementy umowy sprzedaży, to w ocenie Wnioskodawcy jako umowy mieszane również nie podlegają one opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W Umowach Transferu (lub w pozostałych – Umowie Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją) można także potencjalnie doszukiwać się pewnego podobieństwa do umowy sprzedaży – tj. elementów, które odpowiadałyby czynności cywilnoprawnej sprzedaży praw majątkowych (tu: Wierzytelności). Dochodzi bowiem do przeniesienia tytułu prawnego do Wierzytelności z Przenoszących Wierzytelności na Fundusz. Zaś Fundusz, przekazując Wynagrodzenie, dokonuje płatności, która mogłoby zostać uznana za odpowiadająca zapłacie „ceny”. Można by też argumentować, że pod pewnymi względami Umowy Transferu mogą dać podobny efekt ekonomiczny do umów sprzedaży Wierzytelności (jedna ze stron uzyskuje tytuł prawny do Wierzytelności, jednocześnie dokonując zapłaty na rzecz podmiotu przenoszącego ten tytuł prawny).

Jak jednak wskazano już w uzasadnieniu, enumeratywny charakter katalogu z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wymusza ścisłą wykładnię ww. przepisu. To z kolei wyklucza, zdaniem Wnioskodawcy, możliwości rozszerzenia zakresu wyznaczonego w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych na jakiekolwiek inne czynności niż te wprost w nim wymienione, nawet jeśli cechowałyby się podobieństwem do umów tam wymienionych. Jest tak, przykładowo, w przypadku wspomnianych już umów barteru, faktoringu czy w czynności nabycia udziałów w celu umorzenia. W ocenie Wnioskodawcy, zasadę tą należy zastosować także do Umów Transferu.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Wnioskodawcy, Umowy, a w szczególności Umowy Transferu nie mogą być utożsamiane z żadną spośród umów nazwanych regulowanych przepisami Kodeksu cywilnego, a w szczególności z umową sprzedaży. Umowy te będą swoistego rodzaju umowami zawieranymi przez fundusz sekurytyzacyjny jako cesjonariusza.

Zdaniem Wnioskodawcy Umowy Transferu będą natomiast mieścić w pojęciu „innych umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności”, o których mówi art. 510 Kodeks cywilny.

W konsekwencji, mając na uwadze charakter i przedmiot powyższych Umów, a w szczególności Umów Transferu, zdaniem Wnioskodawcy nie sposób jest przyjąć, że przybierają one postać którejkolwiek z umów nazwanych, wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Konkludując, zdaniem Wnioskodawcy czynność, na podstawie której dojdzie do przelewu Wierzytelności, nie przyjmie postaci żadnej z czynności, wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W ocenie Wnioskodawcy, przeniesienie Wierzytelności nie będzie podlegało podatkowi od czynności cywilnoprawnych, ponieważ – jak Fundusz wskazał w swoim stanowisku w przedmiocie pytania drugiego – czynność, na podstawie której dojdzie do przelewu Wierzytelności, nie przyjmie postaci żadnej z czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Czynnością taką nie będzie żadna z Umów, w szczególności Umowa Transferu.

Jednak, nawet gdyby przyjąć, że stanowisko Wnioskodawcy w przedmiocie pytania drugiego jest nieprawidłowe (czyli nawet gdyby przyjąć, że przelew Wierzytelności odbywa się na podstawie czynności, która przybierze postać którejś z czynności z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych), to niezależnie od powyższego przeniesienie Wierzytelności nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W istocie przepis ten stanowi niezależną podstawę prawną do wyłączenia transakcji nabycia Wierzytelności przez Fundusz z zakresu opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W myśl art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne (inne niż umowa spółki i jej zmiany) w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług lub jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona z podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach.

W stanie faktycznym będącym przedmiotem niniejszego wniosku dojdzie m.in. do cesji Wierzytelności – czyli praw majątkowych. Cesja nie będzie jednak stanowiła samoistnej czynności, a jeden z elementów kompleksowej transakcji zawieranej na podstawie Umowy Przedwstępnej w Związku z Sekurytyzacją. Wnioskodawca wskazał, że w jego ocenie nabycie przez niego Wierzytelności będzie stanowiło element usługi finansowej, podlegającej zwolnieniu z podatku od towarów i usług.

W związku z tym, w świetle art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych czynność cesji Wierzytelności nie będzie, zdaniem Wnioskodawcy, podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ jednocześnie Fundusz powinien korzystać ze zwolnienia z podatku od towarów i usług z tytułu świadczenia usług, w których mieści się między innymi nabycie Wierzytelności.

Warto w tym miejscu podkreślić, że konkluzja taka jest w pełni zgodna z celami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i założeniami fiskalnymi w zakresie tego podatku. Wnioskodawca wskazuje, że podatek od czynności cywilnoprawnych jest podatkiem dotyczącym przesunięć majątkowych w ramach obrotu nieprofesjonalnego, zaś obrót profesjonalny powinien podlegać podatkowi od towarów i usług, w efekcie czego jest co do zasady wyłączony z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Co prawda żadne z postanowień ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wprost nie wyrażają takiej zasady i nie definiują go jako podatku prywatnego, niemniej jednak wniosek powyższy nasuwa się sam w wyniku analizy konstrukcji tego podatku w świetle przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zależności pomiędzy ustawą o podatku od czynności cywilnoprawnych a prawem prywatnym widoczne są już na poziomie pojęć, jakimi posługuje się ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych. Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie wprowadza bowiem własnych kategorii pojęciowych, ale używa tych samym terminów, jakie ustawodawca zastosował w przepisach Kodeksu cywilnego i kodeksu spółek handlowych.

Przede wszystkim jednak wyrazem normatywnym wspomnianej zasady i celu przepisów o podatku od czynności cywilnoprawnych jakim jest opodatkowanie jedynie obrotu nieprofesjonalnego jest wspomniany już art. 2 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Na jego podstawie, co do zasady, opodatkowanie tym podatkiem powinno być rozłączne z opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług, występującym dla podmiotów wykonujących czynności w ramach swojej działalności gospodarczej.

Reguła rozłączności opodatkowania obrotu profesjonalnego i prywatnego doznaje jedynie nielicznych i wyraźnie przewidzianych w przepisach wyjątków. Wynikają one z art. 2 pkt 4 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i dotyczą transakcji sprzedaży i zamiany nieruchomości oraz udziałów i akcji w spółkach handlowych.

W opinii Wnioskodawcy w sprawie będącej przedmiotem wniosku nie ma do czynienia z żadnym z tych wyjątków. Jednocześnie Wnioskodawca jako niestandaryzowany sekurytyzacyjny fundusz inwestycyjny zamknięty, jest podmiotem działającym profesjonalnie, a co więcej działa na regulowanym rynku usług finansowych i podlega rozlicznym przepisom reglamentującym jego działalność. W efekcie nie ma on faktycznie ani nawet prawnie możliwości wykonywania czynności, które miałaby charakter obrotu prywatnego, nieprofesjonalnego.

Dodatkowo Wnioskodawca wskazuje, że w ramach transakcji przewidzianej Umową Przedwstępną w Związku z Sekurytyzacją, również przelewający Wierzytelności są podmiotami profesjonalnymi mającymi status sekurytyzacyjnych funduszy inwestycyjnych. Zatem zdaniem Wnioskodawcy planowana transakcja będzie par excellence typową transakcją finansową odbywającą się na rynku profesjonalnym pomiędzy podmiotami finansowymi o ściśle regulowanej działalności. Opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych takiej transakcji byłoby rażąco sprzeczne z zakresem przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz celem tego podatku, co stanowi dodatkowy argument za zastosowaniem wyłączenia z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 2 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Jednocześnie, Wnioskodawca wskazuje, że czynność, na podstawie której dochodzi do przelewu Wierzytelności, nie przyjmie postaci żadnej z czynności wymienionej w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, co stanowi niezależną przesłankę by dojść do wniosku, że przelew Wierzytelności nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Podsumowując, zdaniem Wnioskodawcy nabycie przez niego Wierzytelności od Przenoszących Wierzytelności nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, zarówno na gruncie art. 1 ust. 1 pkt 1, jak i art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Na potwierdzenie swego stanowiska Wnioskodawca przywołał szereg interpretacji indywidualnych, doktrynę oraz orzecznictwo sądów.

Z uwagi na zakres niniejszej interpretacji przywołano powyżej tylko tę część stanowiska Wnioskodawcy, która odnosi się do zagadnienia dotyczącego podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Na wstępie zaznacza się, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena stanowiska Wnioskodawcy tylko w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku od towarów i usług zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1150, ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.
  
  

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Umowa cesji wierzytelności uregulowana została w art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r., poz. 1025, ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Natomiast art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, że przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.

Zatem umowa przelewu wierzytelności może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Jeżeli więc umowa cesji przyjęłaby postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych to spowoduje obowiązek w tym podatku.

Mając zatem na uwadze dotychczas przytoczone przepisy (w tym dopuszczalne formy jakie może przyjąć czynność cesji wierzytelności) stwierdzić należy, że cesja wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile przyjmie postać którejkolwiek z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Zatem, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Szczegółowe ustalenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Z treści wniosku wynika, że przedstawione relacje kontraktowe pomiędzy Funduszem a Przenoszącymi Wierzytelności, na podstawie których dojdzie do przelewu wierzytelności nie są jednoznaczne cywilnoprawne przyporządkowanie do zbioru umów nazwanych uregulowanych w Kodeksie cywilnym. Wnioskodawca wskazał, w świetle treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego, do nabycia Wierzytelności dojdzie na podstawie „innych umów zobowiązujących do przeniesienia wierzytelności”. Jednocześnie, Wnioskodawca wskazuje, że czynność, na podstawie której dochodzi do przelewu Wierzytelności, nie przyjmie postaci żadnej z czynności wymienionej w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zatem, przyjmując za Wnioskodawcą, że umowa przelewu wierzytelności jaka zostanie zawarta przez Wnioskodawcę nie przybierze postaci którejkolwiek z czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, umowa ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a zatem nabycie wierzytelności na podstawie takiej umowy również nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z uwagi na powyższe Organ odstąpił od analizy przedstawionego zdarzenia w zakresie możliwości zastosowania postanowień art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze zdarzeniem przyszłym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Odnosząc się do powołanych przez Wnioskodawcę wyroków sądów administracyjnych wskazać należy, iż orzeczenia te dotyczą konkretnych spraw podatników osądzonych w określonych stanach faktycznych i tylko w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące.

W odniesieniu do powołanych we wniosku interpretacji indywidualnych wskazać należy, że interpretacje wydawane są w indywidualnych sprawach, a zatem rozstrzygnięcie zawarte w innej interpretacji nie może przesądzić o rozstrzygnięciu w niniejszej interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1. z zastosowaniem art. 119a;
2. w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3. z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
   
   

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych (art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej).

Powyższe unormowania należy odczytywać łącznie z przepisami art. 33 ustawy z 23 października 2018 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2193), wprowadzającymi regulacje intertemporalne.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w dwóch egzemplarzach (art. 47 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. z 2018 r., poz. 1302, ze zm.) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie albo aktu, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4a (art. 53 § 1 ww. ustawy).

Jednocześnie, zgodnie z art. 57a ww. ustawy, skarga na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydaną w indywidualnej sprawie, opinię zabezpieczającą i odmowę wydania opinii zabezpieczającej może być oparta wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd administracyjny jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.