INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 2 listopada 2010r. (data złożenia w siedzibie tut. Biura 2 listopada 2010r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości w następstwie zmiany planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 2 listopada 2010r. w siedzibie tut. Biura został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej, m. in., podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania podatkiem od towarów i usług odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości w następstwie zmiany planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Wnioskodawca wraz żoną będzie występował do Gminy o odszkodowanie za szkodą powstałą w wyniku obniżenia się wartości ich nieruchomości w następstwie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (zmiana przeznaczenia części gruntów niezabudowanych z przeznaczonych na budownictwo mieszkaniowe i zagrodowe na przeznaczenie rolne). Obniżenie się wartości nieruchomości zostało wycenione przez rzeczoznawcę majątkowego w kwocie netto. Nieruchomość stanowi jego i żony współwłasność majątkową. Wnioskodawca i żona nie prowadzą działalności gospodarczej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy formułując roszczenie w stosunku do Gminy o odszkodowanie do kwoty netto wyliczonej przez rzeczoznawcę majątkowego powinno się doliczyć podatek VAT, a jeżeli tak to w jakiej wysokości...

Zdaniem Wnioskodawcy kwota odszkodowania powinna być zwiększona o podatek VAT, ponieważ zgodnie z art. 8 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega również świadczenie usług na rzecz osoby prawnej, w tym polegające na zobowiązaniu się do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Wnioskodawca wskazał, że Gmina jest osobą prawną, a zmieniony plan zagospodarowania przestrzennego jest aktem prawa miejscowego, który zawiera w stosunku do nich (właścicieli nieruchomości) zobowiązanie się do powstrzymywania się od zabudowy ich gruntu i tolerowania sytuacji uniemożliwiającej korzystanie z gruntu w ramach podmiotowego prawa własności wynikającego z art. 140 k.c., a więc jest swoistym świadczeniem na rzecz gminy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), zwanej dalej również ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Dostawą towarów w rozumieniu art. 7 cyt. powyżej ustawy o VAT, jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast, zgodnie z art. 8 ust. 1 ww. ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej lub prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Stosownie do art. 15 ust. 1 ww. ustawy o VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel i rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza - zgodnie z ust. 2 tego artykułu - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się – w myśl art. 15 ust. 3 pkt 3 powołanej wyżej ustawy o VAT – czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecanie czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.

Należy tutaj zauważyć, iż jak wynika z ww. przepisu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemajacej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

• w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,
• świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy tutaj podkreślić, iż obydwa ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało jako usługa opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca wraz żoną będzie występował do Gminy o odszkodowanie w związku z obniżeniem się wartości ich nieruchomości w następstwie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (zmiana przeznaczenia części gruntów niezabudowanych z przeznaczonych na budownictwo mieszkaniowe i zagrodowe na przeznaczenie rolne). Obniżenie się wartości nieruchomości zostało wycenione przez rzeczoznawcę majątkowego w kwocie netto. Wnioskodawca wskazał, że przedmiotowa nieruchomość stanowi jego i żony współwłasność majątkową. Ponadto wskazał, że on i żona nie prowadzą działalności gospodarczej.

W niniejszej sprawie kwestią wymagającą interpretacji jest ustalenie czy odszkodowanie, o którym mowa wyżej winno zostać opodatkowane podatkiem VAT.

Odnosząc się do powyższej kwestii należy wskazać, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Uregulowania prawne dotyczące problematyki odszkodowania zawierają natomiast przepisy prawa cywilnego. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Kwestie powstania i naprawy szkody regulują przepisy art. 361-363 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego). W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego).

Stosownie do art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Odszkodowanie jest zatem wynagrodzeniem za poniesioną stratę. Poszkodowanemu przysługuje z tego tytułu roszczenie, rozumiane jako uprawnienie do żądania od sprawcy szkody określonego świadczenia.

W tym wypadku wypłata odszkodowania nie może być uznana za świadczenie usług w zamian za wynagrodzenie, w rozumieniu powołanego art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, ponieważ nie występuje w tym przypadku określone świadczenie, a tym samym konkretny beneficjent tego świadczenia. Odszkodowanie nie stanowi odpłatności za skonkretyzowane świadczenie. W przypadku odszkodowania brak jest związku pomiędzy świadczeniem a wynagrodzeniem. W takich przypadkach mamy jedynie do czynienia z wynagrodzeniem, które zwykle stanowi formę zadośćuczynienia, zatem nie dochodzi do zwiększenia aktywów po stronie beneficjenta.

Wobec powyższego odszkodowanie za wyrządzoną szkodę nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 8 ust. 1 ustawy, zatem nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu. Nie występuje w tych przypadkach dostawa towarów (przedmiotem tej czynności jest pieniądz, a pieniądz nie jest towarem w rozumieniu przepisów ustawy o VAT), nie następuje także świadczenie usługi (brak wzajemności świadczeń oraz beneficjenta usługi).

Podkreślić jednakże należy, że w sytuacji przedstawionej we wniosku, podstawę prawną do ubiegania się o odszkodowanie stanowi przepis art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 ze zm.).

Zgodnie z tym przepisem jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy:

1. odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo
2. wykupienia nieruchomości lub jej części.
   
   

Należy w tym miejscu jednocześnie wskazać, że zgodnie z art. 5 tej ustawy opracowywanie projektów planów zagospodarowania przestrzennego województwa, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego jest projektowaniem zagospodarowania przestrzennego, odpowiednio w skali regionalnej i lokalnej, w rozumieniu art. 2 ust. 3 oraz art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001r. Nr 5, poz. 42 oraz z 2002r. Nr 23, poz. 221, Nr 153, poz. 1271 i Nr 240, poz. 2052).

Z kolei w myśl art. 6 ust. 1 i 2 ww. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego kształtują, wraz z innymi przepisami, sposób wykonywania prawa własności nieruchomości.

Każdy ma prawo, w granicach określonych ustawą, do:

1. zagospodarowania terenu, do którego ma tytuł prawny, zgodnie z warunkami ustalonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeżeli nie narusza to chronionego prawem interesu publicznego oraz osób trzecich;
2. ochrony własnego interesu prawnego przy zagospodarowaniu terenów należących do innych osób lub jednostek organizacyjnych.
   
   

Skoro zatem ww. przepis art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, przewiduje roszczenie odszkodowawcze za poniesioną szkodę, to odnosić do niego należy sformułowane w Kodeksie cywilny ogólne zasady dochodzenia roszczeń o naprawienie szkody. Przesłanką powstania takiego roszczenia jest wykazanie szkody i istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą a zdarzeniem, które ją wywołało.

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku opisu sprawy stwierdzić należy, że odszkodowania, o którym mowa we wniosku, nie można traktować jako należności z tytułu świadczonej usługi w rozumieniu ww. art. 8 ustawy o VAT (polegającej w szczególności na zobowiązaniu do powstrzymanie się od dokonania czynności lub sytuacji). Przedmiotowe odszkodowanie stanowi bowiem, wynikającą z przepisów prawa (w tym konkretnym przypadku - ww. art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym), rekompensatę za szkodę w majątku Wnioskodawcy w postaci obniżenia się wartości nieruchomości, powstałą wskutek zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

A zatem odszkodowanie, o którym mowa we wniosku nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.

W konsekwencji powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Nadmienia się, iż niniejsza interpretacja indywidualna traci swoją ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz stanu prawnego.

Ponadto należy zauważyć, iż kwestie dotyczące podatku dochodowego od osób fizycznych będą przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.