INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Gminy reprezentowanej przez pełnomocnika, przedstawione we wniosku z dnia 5 stycznia 2010 r. (data wpływu 11 stycznia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stwierdzenia, czy Gmina jest podatnikiem podatku od towarów i usług w odniesieniu do transakcji przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa – jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 11 stycznia 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stwierdzenia, czy Gmina jest podatnikiem podatku od towarów i usług w odniesieniu do transakcji przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wojewoda decyzją z dnia … r. nr … ustalił lokalizację inwestycji polegającej na budowie Północnej Obwodnicy Śródmiejskiej we … - etap I od … - jako drogi krajowej. Decyzja ta została wydana na wniosek działającego z upoważnienia Prezydenta Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta.

Na mocy tej decyzji wskazane w niej działki stały się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa, w zarządzie Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta (art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych). Dotychczasowym właścicielem części nieruchomości (działek), będących przedmiotem ww. decyzji Wojewody była Gmina.

Wojewoda wszczął z urzędu postępowania administracyjne w sprawie ustalenia odszkodowania na rzecz dotychczasowego właściciela - Gminy, za nieruchomości, które stały się własnością Skarbu Państwa. Aktualnie Wojewoda i wydał decyzję nr …, w której orzekł o ustaleniu odszkodowania za część nieruchomości położnej na terenie miasta, oznaczonej geodezyjnie jako działka nr … Zgodnie z decyzją, o której mowa wyżej, odszkodowania na rzecz Gminy Miejskiej, dokona Prezydent Miasta. Podatnik od ww. decyzji wniósł dnia 23 grudnia 2009 r. odwołanie do Ministra Infrastruktury, gdyż zdaniem podatnika w następstwie decyzji nr l… Wojewody nie jest zasadne ustalenie ani wypłata odszkodowania na rzecz Gminy, ponieważ nieruchomości pod drogę krajową zostały przeznaczone przez ich właściciela Gminę , której organ działający jako organ zarządzający drogami, a jednocześnie inwestor inwestycji drogowej wystąpił z wnioskiem o ustalenie lokalizacji drogi. Odszkodowanie zgodnie z decyzją nr … zostało ustalone, więc pytanie podatnika jest w pełni uzasadnione.

Gmina jest miastem na prawach powiatu (art. 91 ustawy o samorządzie powiatowym) wobec tego Prezydent zgodnie z art. 19 ust. 1 oraz art. 19 ust. 5 ustawy o drogach publicznych jest zarządcą dróg publicznych w granicach Miasta. Do zadań Prezydenta należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg. Dodatkowo na podstawie art. 3 ust. 3 ustawy o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego, w granicach miast na prawach powiatu zadania w zakresie finansowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania, ochrony i zarządzania drogami publicznymi, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, finansowane są z budżetów tych miast. Należy tutaj zaznaczyć, iż budowana Obwodnica Śródmiejska, będąca przedmiotem niniejszego wniosku stanowić będzie drogę krajową, której właścicielem jest Skarb Państwa, a Prezydent …wykonujący ustawowe zadania zarządcy drogi jest jednocześnie inwestorem budowy przedmiotowej drogi. Prezydent jest organem jednostki samorządu terytorialnego (Gminy). Wszelkie podejmowane przez Prezydenta działania są w istocie działaniami podejmowanymi przez jednostkę samorządu terytorialnego (wyrok NSA, sygn. akt I FSK 293/08), tj. w tym konkretnym stanie faktycznym przez Gminę. Z uwagi na powyższe, Gmina podjęła działania związane z zaplanowaniem oraz budową przedmiotowej obwodnicy, co więcej inwestycja ta, zgodnie z powyższymi przepisami finansowana jest z budżetu Gminy. Przedmiotowa decyzja „lokalizacyjna” skutkująca wywłaszczeniem nieruchomości gminnych na rzecz Skarbu Państwa, została wydana na wniosek Prezydenta realizującego powierzone mu ustawą zadania, natomiast konieczność dokonania wywłaszczenia na rzecz Skarbu Państwa wynika jedynie z faktu, iż Prezydent będący organem Gminy, realizuje inwestycję polegającą na budowie Północnej Obwodnicy Śródmiejskiej etap I jako drogi krajowej.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy Gmina jest podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu przeniesienia z mocy prawa, prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie...

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust.1 pkt 1 rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również m. in. przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Tak więc co do zasady przeniesienie prawa własności nieruchomości w trybie wywłaszczenia na podstawie decyzji administracyjnej za odszkodowaniem stanowi czynność opodatkowaną podatkiem VAT. Jednakże aby czynność była opodatkowana podatkiem VAT musi być wykonana przez podatnika. Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, Gmina dokonująca wydania nieruchomości pod inwestycję, realizowaną przez Gminę , polegającą na budowie Północnej Obwodnicy Śródmiejskiej we … - etap I od …j, niewątpliwie działa jako organ władzy publicznej w zakresie realizowania zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których została ona powołana. Wskazać przy tym należy, że w przedmiotowej sytuacji nie dochodzi, do zawarcia umów cywilnoprawnych, a zatem spełnione są wszystkie przesłanki o jakich mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT. Wobec powyższego Gmina nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu przeniesienia z mocy prawa, prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym Prezydent wykonując ustawowe zadania zarządcy drogi jest jednocześnie inwestorem, decyzja skutkująca wywłaszczeniem nieruchomości gminnych na rzecz Skarbu Państwa, została wydana na wniosek Prezydenta realizującego powierzone mu ustawą zadania, polegające na budowie drogi. Konieczność wywłaszczenia nieruchomości gminnych na rzecz Skarbu Państwa wynika z faktu, iż Prezydent będący organem Gminy, realizuje inwestycję polegającą na budowie Północnej Obwodnicy Śródmiejskiej we … - jako drogi krajowej.

Wnioskodawca podkreślił, iż zgodnie z wyrokiem NSA, sygn. akt I FSK 293/08, w którym stroną była Gminy sąd orzekł, iż podatnikiem podatku od towarów i usługi nie może być w szczególności starosta (prezydent miasta na prawach powiatu), z tej przede wszystkim przyczyny, że nie jest on podmiotem samodzielnie prowadzącym działalność gospodarczą. Nigdy bowiem starosta nie działa na własny rachunek i na własną odpowiedzialność (...). Prezydent miasta na prawach powiatu jest z kolei organem, o którym mowa w art. 11a pkt 2 ustawy o samorządzie gminnym. Innymi słowy więc, jest on organem gminy będącej miastem na prawach powiatu (...) zarówno starosta, jak i prezydent miasta na prawach powiatu nie stanowią odrębnych „bytów” organizacyjnych. Działają oni bowiem wyłącznie w obrębie jednostki samorządu terytorialnego, a więc w ramach bądź to powiatu, bądź miasta będącego gminą na prawach powiatu. Wszelkie zatem podejmowane przez nich działania są w istocie działaniami podejmowanymi przez jednostkę samorządu terytorialnego, tj. w tym konkretnym stanie faktycznym przez Gminę.

Wobec powyższego, w ocenie Wnioskodawcy, Gminy nie uznaje się za podatnika w zakresie przeniesienia z mocy prawa, prawa własności nieruchomości, gdyż przeniesienie to nastąpiło w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których została Gmina powołana.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), opodatkowaniu tym podatkiem podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Stosownie do przepisu art. 2 pkt 6 cyt. ustawy, przez towary rozumie się rzeczy ruchome, wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Przepis art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy stanowi, że przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika podatku od towarów i usług działającego w tym charakterze.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza – stosownie do art. 15 ust. 2 cyt. ustawy – obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Konieczność implementacji przepisów prawa wspólnotowego do prawa krajowego wymusiła na ustawodawcy odrębne określenie statusu organów władzy publicznej. I tak na podstawie art. 15 ust. 6 ww. ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Z przytoczonego przepisu wynika, że organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy działają w charakterze podatników tylko wtedy, gdy:

• wykonują czynności, które nie mieszczą się w ramach ich zadań albo

• wykonują czynności, które wprawdzie mieszczą się w ramach ich zadań, jednak są wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych.
  
  

Zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 224, poz. 1799), jednostki samorządu terytorialnego korzystają ze zwolnienia od podatku w zakresie czynności związanych z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywanych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W myśl art. 6 ust. 1-3 ustawy z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 154, poz. 958 ze zm.), która weszła w życie z dniem 10 września 2008 r., do spraw wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Dla przedsięwzięć drogowych, dla których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy została wydana decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi, stosuje się przepisy dotychczasowe. W postępowaniu dotyczącym ustalania wysokości i wypłaty odszkodowania za nieruchomości przejęte pod drogi publiczne stosuje się przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. Nr 80, poz. 721 ze zm.), w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Zgodnie z art. 12 ust. 3 i ust. 4 ustawy, o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, w brzmieniu obowiązującym do dnia 9 września 2008 r., decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi stanowi podstawę do dokonania wpisów w księdze wieczystej i w katastrze nieruchomości. Nieruchomości wydzielone liniami rozgraniczającymi teren, o których mowa w ust. 2, stają się z mocy prawa:

1. własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych,
2. własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych

    - z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi stała się ostateczna, za odszkodowaniem ustalonym w odrębnej decyzji, o której mowa w art. 18 i 18a, odpowiednio przez wojewodę albo starostę.

Z danych przedstawionych we wniosku wynika, że Wojewoda decyzją z dnia 15 maja 2008 r. ustalił lokalizację inwestycji polegającej na budowie Północnej Obwodnicy Śródmiejskiej we … - etap I od ul. … - jako drogi krajowej. Decyzja ta została wydana na wniosek działającego z upoważnienia Prezydenta … Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta we …. Na mocy tej decyzji wskazane w niej działki stały się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa, w zarządzie Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta we …. Dotychczasowym właścicielem części nieruchomości (działek), będących przedmiotem ww. decyzji Wojewody była Gmina. Wojewoda wszczął z urzędu postępowania administracyjne w sprawie ustalenia odszkodowania na rzecz dotychczasowego właściciela - Gminy, za nieruchomości, które stały się własnością Skarbu Państwa. Aktualnie Wojewoda wydał decyzję, w której orzekł o ustaleniu odszkodowania za część nieruchomości położnej na terenie miasta, oznaczonej geodezyjnie jako działka nr 20/1. Zgodnie z ww. decyzją, odszkodowania na rzecz Gminy Miejskiej, dokona Prezydent Miasta …. Wnioskodawca od ww. decyzji wniósł dnia 23 grudnia 2009 r. odwołanie do Ministra Infrastruktury, gdyż zdaniem podatnika w następstwie decyzji nr l… Wojewody … nie jest zasadne ustalenie ani wypłata odszkodowania na rzecz Gminy, ponieważ nieruchomości pod drogę krajową zostały przeznaczone przez ich właściciela Gminę, której organ działający jako organ zarządzający drogami, a jednocześnie inwestor inwestycji drogowej wystąpił z wnioskiem o ustalenie lokalizacji drogi.

Gmina jest miastem na prawach powiatu (art. 91 ustawy o samorządzie powiatowym) wobec tego Prezydent zgodnie z art. 19 ust. 1 oraz art. 19 ust. 5 ustawy o drogach publicznych jest zarządcą dróg publicznych w granicach Miasta. Do zadań Prezydenta należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg. Dodatkowo na podstawie art. 3 ust. 3 ustawy o finansowaniu infrastruktury transportu lądowego, w granicach miast na prawach powiatu zadania w zakresie finansowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania, ochrony i zarządzania drogami publicznymi, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych, finansowane są z budżetów tych miast. Należy tutaj zaznaczyć, iż budowana Obwodnica Śródmiejska, będąca przedmiotem niniejszego wniosku stanowić będzie drogę krajową, której właścicielem jest Skarb Państwa, a Prezydent … wykonujący ustawowe zadania zarządcy drogi jest jednocześnie inwestorem budowy przedmiotowej drogi. Prezydent jest organem jednostki samorządu terytorialnego (Gminy). Gmina podjęła działania związane z zaplanowaniem oraz budową przedmiotowej obwodnicy, co więcej inwestycja ta, zgodnie z powyższymi przepisami finansowana jest z budżetu Gminy. Przedmiotowa decyzja „lokalizacyjna” skutkująca wywłaszczeniem nieruchomości gminnych na rzecz Skarbu Państwa, została wydana na wniosek Prezydenta realizującego powierzone mu ustawą zadania, natomiast konieczność dokonania wywłaszczenia na rzecz Skarbu Państwa wynika jedynie z faktu, iż Prezydent będący organem Gminy, realizuje inwestycję polegającą na budowie Północnej Obwodnicy Śródmiejskiej we … etap I jako drogi krajowej.

Odnosząc powyższe do wskazanych wyżej przepisów należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie w roli organu władzy publicznej wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej występuje organ dokonujący wywłaszczenia. Organem tym może być wojewoda (jak w przedmiotowej sprawie) lub starosta (na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami – t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm. i ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych), dokonujący wywłaszczenia w imieniu Skarbu Państwa. Czynność wykonywana przez organ dokonujący wywłaszczenia nie stanowi dostawy towaru, a zatem nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W sprawie będącej przedmiotem zapytania, podmiotem, który dokonuje dostawy towaru (nieruchomości) jest dotychczasowy właściciel nieruchomości, czyli Gmina. Zbywając nieruchomość Gmina nie realizuje ani zadań własnych, ani zadań zleconych.

Ani organ władzy publicznej (wójt, burmistrz, prezydent miasta), ani urząd obsługujący ten organ (urząd gminy) wydając nieruchomość za odszkodowaniem nie może skorzystać z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług. Zarówno organy władzy publicznej, jak i urzędy obsługujące te organy nie są uznawane za podatników w zakresie czynności, które mieszczą się w ramach zadań, dla realizacji których zostały one powołane, dodatkowo pod warunkiem, że czynności te nie są wykonywane na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. W przypadku przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości nie są wykonywane zadania, dla realizacji których organy te zostały powołane.

Gmina jako jednostka samorządu terytorialnego nie może również skorzystać ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w § 12 ust. 1 pkt 12 ww. rozporządzenia, dokonując bowiem przeniesienia z mocy prawa prawa do rozporządzania nieruchomością Gmina nie realizuje ani zadań własnych, ani zadań zleconych przez organ administracji rządowej.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że dokonując przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie, w świetle przepisów ustawy o podatku od towarów i usług Gmina występuje w charakterze podatnika podatku VAT, dokonującego opodatkowanej dostawy towarów.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.