Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie
IPPP1/4512-1017/15-2/IGo
z 14 października 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 24 września 2015 r. (data wpływu 30 września 2015 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji zbycia portfela wierzytelności - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 września 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji zbycia portfela wierzytelności.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe:

Działając na podstawie stosownego zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego oraz zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe (t.j. Dz. U. z 2012 r. Nr 1376, z późn. zm., dalej: „Prawo Bankowe”), X prowadzi działalność w zakresie świadczenia szeregu usług finansowych na rzecz klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych za wynagrodzeniem. Jedną z usług, świadczonych przez Wnioskodawcę jest udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką na rzecz klientów indywidualnych (tzw. kredytów hipotecznych). X jest czynnym, zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług.

Wnioskodawca utworzył nowy podmiot z siedzibą w Polsce, działający w oparciu o przepisy Prawa Bankowego oraz przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (t.j. Dz. U. z 2003 r., Nr 99, poz. 919, z późn. zm., dalej: „ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych”) - Y S.A. (dalej: „Y ” lub „Bank Hipoteczny”). Y świadczył będzie w szczególności usługi finansowe z zakresu udzielania kredytów hipotecznych. X jest jedynym akcjonariuszem Y .

W świetle art. 11 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych, Bank Hipoteczny w ramach prowadzonej działalności może wykonywać wyłącznie czynności określone w ww. ustawie. Do zakresu działalności Y należą w szczególności czynności, wymienione w art. 12 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych, tj. m.in. udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką, nabywanie wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz wierzytelności z tytułu kredytów niezabezpieczonych hipoteką, a także emitowanie hipotecznych listów zastawnych.

Bank Hipoteczny specjalizuje się w udzielaniu kredytów zabezpieczonych hipoteką dla klientów indywidualnych, a jego kluczowym zadaniem w ramach prowadzonej działalności bankowej jest emisja listów zastawnych, które mają za zadanie finansowanie udzielanych i nabywanych kredytów hipotecznych.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych, hipoteczny list zastawny jest papierem wartościowym imiennym lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami, w którym to liście bank hipoteczny zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych.

X rozważa obecnie dokonanie transferu portfela wierzytelności kredytowych w zakresie kredytów hipotecznych, udzielonych uprzednio przez Wnioskodawcę klientom indywidualnym (dalej: „zbycie portfela wierzytelności”) na rzecz Y , która to czynność z założenia umożliwi X szybsze upłynnienie środków finansowych zaangażowanych dotychczas w ww. kredyty hipoteczne, tj. otrzymania płynnych środków finansowych przed upływem terminu wymagalności poszczególnych wierzytelności.

Innymi słowy, celem Wnioskodawcy jest uzyskanie refinansowania, tj. uzyskanie środków pieniężnych, które zastąpią własne środki Wnioskodawcy, wykorzystane uprzednio do udzielenia przez niego kredytów hipotecznych klientom. Kredyty hipoteczne co do zasady pozwoliłyby X na uzyskanie przychodów z perspektywą uzyskania spłaty w długim okresie czasowym. Jeśli natomiast, jak w zakładanym stanie faktycznym, dojdzie do ich zbycia, zostaną one w całości opłacone przez Y , zapewniając refinansowanie niezbędne do prowadzenia działalności bankowej przez Wnioskodawcę i przyczyniając się w znacznym stopniu do zwiększenia jego płynności finansowej. Skorzystanie z refinansowania z punktu widzenia X pozwoli na uwolnienie środków pieniężnych, które będą mogły zostać zużyte na cele prowadzonej działalności bankowej w pozostałym zakresie. Innymi słowy, zbycie portfela wierzytelności doprowadzi do otrzymania przez Wnioskodawcę środków pieniężnych, związanych z udzielonymi długoterminowymi kredytami hipotecznymi, jeszcze przed nadejściem okresu wymagalności poszczególnych rat kredytowych oraz odsetek.

Zbycie portfela wierzytelności zostanie dokonane na podstawie zawartej z Y umowy cesji wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipotekami w oparciu o art. 509 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm., dalej: „k.c.”). Zgodnie z art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności z tytułu umów kredytowych nie będzie wymagał dla swojej skuteczności wyrażenia zgody kredytobiorcy. Na mocy zawieranych przez X umów kredytowych przelew wierzytelności jest bowiem dopuszczalny bez zgody kredytobiorcy, w oparciu o ogólne przepisy prawa cywilnego.

Wnioskodawca zaznacza, iż na moment zbycia portfela wierzytelności, sprzedawane w jego ramach kredyty hipoteczne nie będą stanowić tzw. wierzytelności trudnych (zagrożonych). Wnioskodawca zamierza zbyć wierzytelności pewne, których termin płatności jeszcze nie upłynął. W stosunku do przedmiotowych wierzytelności nie będzie istniało zwiększone ryzyko, że nie zostaną one zaspokojone. Zbyte zostaną wyłącznie wierzytelności, w odniesieniu do których doszło do wypłaty kredytobiorcy przez Wnioskodawcę całości przyznanego na mocy umowy kredytu. Na mocy umowy przelewu wierzytelności, Y przejmie wszelkie istniejące ryzyka w odniesieniu do wierzytelności, w szczególności ryzyko braku spłaty przez kredytobiorcę oraz ryzyko kredytowe.

Cena z tytułu nabycia portfela wierzytelności zostanie ustalona na poziomie rynkowym. Wartość nominalna wierzytelności, która będzie podstawą kalkulacji ceny portfela wierzytelności, obejmie szacowaną sumę rat kredytu (spłat kapitału wraz z oprocentowaniem), pozostałych do spłaty na moment dokonania transakcji nabycia portfela wierzytelności. Wnioskodawca planuje, że nabycie portfela wierzytelności zostanie dokonane (i) z dyskontem ustalonym w odniesieniu do całości portfela kredytów hipotecznych, lub (ii) z premią, albo (iii) po cenie równej bieżącej nominalnej wartości wierzytelności, w zależności od wyceny i warunków rynkowych, obowiązujących na moment zawarcia umowy przelewu wierzytelności.

W konsekwencji zawarcia umowy przelewu wierzytelności, zgodnie z § 2 art. 509 k.c., wraz z wierzytelnością przejdą na Y wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o naliczone odsetki. Moment przeniesienia wierzytelności, czyli moment przeniesienia korzyści w stosunku do wierzytelności oraz związanego z nimi ryzyka, został zdefiniowany w umowie przelewu, jako moment przeniesienia wierzytelności pomiędzy księgami banków. W rezultacie, na mocy art. 12 pkt 4 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych, Bank Hipoteczny nabędzie prawo emisji listów zastawnych na podstawie nabytych wierzytelności na całą bądź część ich kwoty. Zgodnie bowiem z ww. przepisem, podstawą emitowania listów zastawnych mogą być wierzytelności banku hipotecznego nie tylko z tytułu udzielonych, ale także nabytych od innych banków kredytów hipotecznych.

Dla pełnego przedstawienia stanu faktycznego, Wnioskodawca pragnie wskazać, iż w celu umożliwienia Y wykonania usługi refinansowania, X udostępni Y do korzystania narzędzia oraz systemy informatyczne, ściśle w zakresie umożliwiającym Y realizację uprawnień, które będą mu przysługiwały jako nabywcy w stosunku do wierzytelności.

Uzyskanie zysku w postaci różnicy pomiędzy oprocentowaniem kredytów hipotecznych w ramach nabytego portfela wierzytelności (przychodem odsetkowym), a oprocentowaniem wyemitowanych na ich podstawie listów zastawnych (kosztem odsetkowym) jest głównym, ekonomicznym celem Banku Hipotecznego w odniesieniu do planowanej transakcji zbycia portfela wierzytelności przez Wnioskodawcę. Przejęte w ramach nabycia portfela wierzytelności X z tytułu udzielonych przez Wnioskodawcę kredytów, zabezpieczonych hipoteką, umożliwią planowaną przez Bank Hipoteczny emisję listów zastawnych. Bank Hipoteczny zakłada, że wierzytelności nabywane w ramach portfela będą zapewniały realizację dodatniej marży odsetkowej, a w konsekwencji łączny przychód w postaci odsetek od wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, okaże się wyższy od łącznych kosztów z tytułu oprocentowania listów zastawnych, co wynika z wymogu art. 18 ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych.

W związku z tym, że nabycie portfela wierzytelności jest uzasadnione z punktu widzenia Banku Hipotecznego wyłącznie w kontekście dokonania na jego podstawie emisji listów zastawnych, strony zakładają, że płatność, należna X z powyższego tytułu, może zostać odroczona i nastąpić dopiero po przeprowadzeniu przez Bank Hipoteczny emisji listów zastawnych.

Dodatkowo Wnioskodawca pragnie wskazać, iż Bank Hipoteczny wystąpił do Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, w celu potwierdzenia, że świadczona przez Bank Hipoteczny usługa refinansowania, której elementem będzie dokonanie transferu portfela wierzytelności kredytowych w zakresie kredytów hipotecznych, w okolicznościach, wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego, stanowi odpłatne świadczenie usługi, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez Bank Hipoteczny na rzecz X i powinno być traktowane jako usługa w zakresie długów zwolniona z opodatkowania na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy zbycie portfela wierzytelności, dotyczących kredytów hipotecznych, na rzecz Banku Hipotecznego, w okolicznościach wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego, nie będzie podlegało po stronie X opodatkowaniu VAT, jako transakcja niestanowiąca ani odpłatnej dostawy towarów, ani odpłatnego świadczenia usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT?

Zdaniem Wnioskodawcy, zbycie portfela wierzytelności, dotyczących kredytów hipotecznych, na rzecz Banku Hipotecznego w okolicznościach, wskazanych w opisie zdarzenia przyszłego, nie będzie podlegało po stronie X opodatkowaniu VAT jako transakcja niestanowiąca ani odpłatnej dostawy towarów, ani odpłatnego świadczenia usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT, przez towary należy rozumieć rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W świetle natomiast przepisów prawa cywilnego, wierzytelność jest prawem podmiotowym, polegającym na istnieniu przysługującego wierzycielowi uprawnienia do żądania od dłużnika spełnienia określonego świadczenia. Zgodnie z art. 353 § 1 k.c. zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

Jak wskazano w opisie stanu faktycznego, zbycie portfela wierzytelności zostanie dokonane przez X na podstawie zawartej z Y umowy cesji wierzytelności kredytowych zabezpieczonych hipotekami w oparciu o art. 509 k.c.

W świetle § 1 art. 509 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Zgodnie natomiast z § 2 art. 509 k.c., wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność.

W wyniku wykonania umowy przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie.

Biorąc pod uwagę powyższe, zdaniem Wnioskodawcy, należy stwierdzić, iż zbycie portfela wierzytelności nie może stanowić odpłatnej dostawy towarów. Przedmiotem transakcji nie będzie bowiem towar w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, ale prawo podmiotowe. Wierzytelności bez wątpienia nie mieszczą się w definicji towaru, a zatem czynności ich zbycia nie można traktować jako odpłatnej dostawy towarów.

Skoro czynność zbycia portfela wierzytelności nie stanowi odpłatnej dostawy towarów, należy zbadać, czy może być ona kwalifikowana po stronie zbywcy jako odpłatne świadczenie przez X usług na terytorium kraju.

W świetle art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.
   
   

Z powyższego wynika zatem, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie, które nie jest dostawą towarów. Przez świadczenie stanowiące usługę należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). By zaistniałe świadczenie uznać za usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, niezbędne jest występowanie odpłatności za to świadczenie.

W ocenie Wnioskodawcy, sprzedaż portfela wierzytelności nie będzie stanowić również świadczenia usługi przez X , jako zbywcy. Sprzedaż wierzytelności własnych jest jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (w analizowanym stanie faktycznym: z tytułu udzielenia kredytu hipotecznego). Nie można zatem uznać sprzedaży portfela wierzytelności za usługę, ponieważ w przypadku opisywanej transakcji nie sposób wskazać świadczenia, które miałoby być wykonywane przez X na rzecz nabywcy wierzytelności. Zbycie portfela wierzytelności stanowi jeden ze sposobów uzyskania przez Wnioskodawcę, jako dotychczasowego wierzyciela, spłaty dotyczącej udzielonych wcześniej klientom (kredytobiorcom) kredytów hipotecznych. Co więcej, jak wskazano w stanie faktycznym w niniejszym wniosku, realizacja spłaty kredytów hipotecznych w przedmiotowy sposób oznacza dla X przede wszystkim uzyskanie refinansowania, czyli wcześniejsze uzyskanie płynnych środków finansowych umożliwiających X ich zużycie na cele prowadzonej działalności bankowej w pozostałym zakresie. Tym samym, przedstawiona transakcja powinna być postrzegana nie jako świadczenie dokonywane przez Wnioskodawcę, ale jako realizacja świadczenia (usługi refinansowania) na rzecz X przez Bank Hipoteczny w postaci zapewnienia refinansowania w oparciu o wyemitowane listy zastawne.

Skoro sprzedaż „wierzytelności własnej” nie będzie stanowić także świadczenia usług przez X jako zbywcę, nie powstanie u niego z tego tytułu obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT.

Pogląd o braku opodatkowania sprzedaży wierzytelności własnych został przyjęty także w orzecznictwie sądów administracyjnych. Jak wskazał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 15 października 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 1201/07; prawomocny): „Sprzedaż „wierzytelności własnej” nie jest świadczeniem usług przez jej zbywcę, a zatem nie powstaje u niego z tego tytułu obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług.”

Stanowisko, zgodnie z którym sprzedaż wierzytelności własnych jest czynnością, pozostającą poza zakresem opodatkowania VAT jest również powszechnie akceptowane przez organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych. Przykładowo w interpretacji indywidualnej z dnia 14 maja 2014 r. (nr IPPP2/443-248/14-2/KBr), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, że: „(...) czynności polegającej na zbyciu wierzytelności własnych nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści się w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru.

Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi). W konsekwencji, transakcja, której przedmiotem jest zbycie wierzytelności własnych pozostaje poza zakresem opodatkowania podatkiem od towarów i usług”.

Analogiczne stanowisko co do braku opodatkowania zbycia wierzytelności własnych zostało zajęte przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w szeregu innych interpretacji indywidualnych .

W konsekwencji, w opinii Wnioskodawcy, zbycie portfela wierzytelności przez X , dotyczących kredytów hipotecznych, na rzecz Banku Hipotecznego, nie będzie stanowić dla Wnioskodawcy ani dostawy towarów, ani odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, w związku z czym czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie prawidłowości wskazanego powyżej stanowiska.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.