2015.06.26 - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach

Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach
IBPP1/4512-303/15/AZb
z 26 czerwca 2015 r.

Mechanizm kojarzenia podobnych interpretacji

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działający w imieniu Ministra Finansów po ponownym rozpatrzeniu sprawy w związku z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 10 kwietnia 2013 r. sygn. akt I SA/Kr 258/13 (data wpływu prawomocnego orzeczenia do tut. organu wraz z aktami sprawy 17 kwietnia 2015 r.) oraz wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9 grudnia 2014 r. sygn. akt I FSK 1740/13 stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z 12 lipca 2012 r. (data wpływu 16 lipca 2012 r.), uzupełnionym pismem z 11 października 2012 r. (data wpływu 15 października 2012 r.), o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, czy opłaty wnoszone przez podmioty zobowiązane powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te powinny podlegać opodatkowaniu VAT i na rzecz podmiotów zobowiązanych do wniesienia przedmiotowych opłat powinna zostać wystawiona faktura VAT przez Wnioskodawcę - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 16 lipca 2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania, czy opłaty wnoszone przez podmioty zobowiązane powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te powinny podlegać opodatkowaniu VAT i na rzecz podmiotów zobowiązanych do wniesienia przedmiotowych opłat powinna zostać wystawiona faktura VAT przez Wnioskodawcę.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z 11 października 2012 r. (data wpływu 15 października 2012 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z 2 października 2012 r. znak: IBPP1/443-743/12/AZb.

W dniu 29 października 2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działający z upoważnienia Ministra Finansów wydał dla Wnioskodawcy indywidualną interpretację znak: IBPP1/443-743/12/AZb.

W przedmiotowej interpretacji mając na uwadze przedstawiony we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej stan faktyczny stwierdzono, że opłata uiszczona przez producenta/importera/posiadacza urządzeń reprograficznych organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi stanowi wynagrodzenie za usługę świadczoną przez Wnioskodawcę w imieniu wydawców (posiadaczy praw do reprodukcji) na rzecz producenta/importera/posiadacza urządzeń reprograficznych.

Wobec powyższego usługa taka jest czynnością podlegającą opodatkowaniu na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, zaś Wnioskodawca na podstawie art. 106 ust. 1 ustawy, winien udokumentować ww. czynność poprzez wystawienie faktury VAT.

Wnioskodawca na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego z 29 października 2012 r. znak: IBPP1/443-743/12/AZb złożył skargę z 17 stycznia 2013 r. (data wpływu do tut. organu 22 stycznia 2013 r.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 10 kwietnia 2013 r. sygn. akt I SA/Kr 258/13 uchylił zaskarżoną interpretację indywidualną i zasądził od Ministra Finansów na rzecz Strony skarżącej koszty postępowania.

Powyższy wyrok został zaskarżony skargą kasacyjną Ministra Finansów z 12 lipca 2013 r., w której wniesiono o jego uchylenie w całości i oddalenie skargi skarżącego, ewentualnie o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 9 grudnia 2014 r. sygn. akt I FSK 1740/13 oddalił skargę kasacyjną i zasądził od Ministra Finansów na rzecz strony skarżącej kwotę w określonej wysokości tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Odpis prawomocnego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 10 kwietnia 2013 r. sygn. akt I SA/Kr 258/13 wraz z aktami sprawy wpłynął do tut. organu w dniu 17 kwietnia 2015 r.

W myśl art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania było przedmiotem zaskarżenia.

Wskutek powyższego, wniosek Strony wymaga ponownego rozpatrzenia przez tut. organ.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Stowarzyszenie (dalej jako: „Wnioskodawca” lub „Stowarzyszenie”) jest organizacją zrzeszającą autorów, wydawców utworów a także organizacje, których celem statutowym jest ochrona interesów majątkowych i niemajątkowych autorów i wydawców oraz osoby związana zawodowo z rynkiem wydawniczym. Celem statutowym Stowarzyszenia jest:

zbiorowe zarządzania prawami autorskimi i ochrona praw autorskich do utworów wszelkich dziedzin twórczości, w szczególności utworów wyrażonych słowem, symbolami matematycznymi i znakami graficznymi (w tym literackich, naukowych, naukowo-technicznych, dziennikarskich, publicystycznych), plastycznych, fotograficznych, kartograficznych, muzycznych, słowno-muzycznych, audiowizualnych oraz utworów zbiorowych (....);
pobieranie opłat i innych należności z tytułu wskazanych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych licencji ustawowych i innych odpłatnych form dozwolonego użytku chronionych utworów;
ochrona majątkowych interesów autorów jak również wydawców utworów;
prowadzenie działań na rzecz rozwoju literatury i nauki, w szczególności finansowe wspieranie wartościowych inicjatyw twórczych w tym zakresie;
działanie na rzecz upowszechniania świadomości autorsko-prawnej twórców i wydawców;
działanie na rzecz upowszechniania wiedzy o prawie autorskim wśród użytkowników wszelkiego rodzaju twórczości, w szczególności wśród przedsiębiorców.

Stowarzyszenie działa na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 1989r. Nr 20, poz. 104 z późn. zm.) oraz przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz. U. z 2006r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.). Od początku swojej działalności, czyli od 2003 roku, Stowarzyszenie w zasadzie wykonuje tylko jeden rodzaj działalności - zajmuje się odbiorem opłat należnych podmiotom uprawnionym (wydawcom) z tytułu praw autorskich od podmiotów zobowiązanych do ich uiszczania (punkty ksero oraz producenci i importerzy m.in. urządzeń reprograficznych) oraz podziałem tych kwot pomiędzy podmioty uprawnione do ich otrzymania, po potrąceniu uzasadnionych i udokumentowanych kosztów poniesionych w celu dochodzenia opłat od podmiotów zobowiązanych oraz ich podziału pomiędzy uprawnionych. Stowarzyszenie reprezentuje w powyższym zakresie interesy swoich członków oraz podmiotów w nim nie zrzeszonych. Stowarzyszenie ma obowiązek, wynikający ze stosownych ustawowych przepisów prawa, pobierania płatności z tytułu wprowadzania na rynek oraz posiadania urządzeń reprograficznych i przekazywania tych należności wydawcom. Tym samym Stowarzyszenie pośredniczy w pobieraniu opłat należnych wydawcom od podmiotów zobowiązanych, a następnie dokonuje podziału pobranych opłat na poszczególnych uprawnionych (wydawców). Stowarzyszenie ma prawo, co wynika z odnośnych przepisów, do zatrzymania pewnej części pobranych opłat w celu pokrycia własnych kosztów związanych z podejmowanymi działaniami w zakresie odbioru opłat i ich redystrybucji do wydawców. Stowarzyszenie formalnie zajmuje się więc redystrybucją repartycji na rzecz wydawców. Nie zajmuje się natomiast; zarządzaniem prawami autorskimi ani prawami pokrewnymi; nie dysponuje w żaden sposób wymienionymi prawami; wykonuje obowiązek nałożony przepisami prawa; reprezentuje wydawców i jako ich reprezentant pobiera opłaty od zobowiązanych, po czym dokonuje ich podziału według stosownych kryteriów i wypłaty wydawcom. Podmioty zobowiązane do zapłaty przedmiotowej opłaty, w związku z jej dokonaniem nie uzyskują żadnego prawa do wykorzystywania utworów na jakimkolwiek polu eksploatacji, są zobowiązane do jej zapłaty na podstawie przepisów prawa a nie jakiejkolwiek umowy z wydawcami czy Stowarzyszeniem. Zgodnie z obowiązującą Wnioskodawcę regulacją wewnętrzną - Regulaminem Repartycji - Stowarzyszenie może wyłączyć z przekazywanych wydawcom opłat kwotę w wysokości nie przekraczającej 10% i przeznaczyć ją na realizację celów statutowych polegających na rozwoju albo poprawie jakości zbiorowego zarządzania majątkowymi prawami autorskimi, wzmocnieniu ochrony majątkowych praw autorskich, upowszechnianiu wiedzy o prawie autorskim. Stosownie do § 12 tego Regulaminu Stowarzyszenie może w umowach z poszczególnymi uprawnionymi zastrzec ryczałtową wysokość kosztów inkasa i repartycji.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 11 października 2012r. Wnioskodawca wskazał, że jest organizacją zbiorowego zarządzania w rozumieniu art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj. Dz. U. z 2006r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm. - dalej jako: „ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych”). Zgodnie z tym przepisem, organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, w rozumieniu ustawy, są stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy. Wnioskodawca działa w oparciu o zezwolenie przyznane na podstawie art. 104 ust. 3 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych decyzją Ministra Kultury.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych, producenci i importerzy:

magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń,
kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu,
czystych nośników służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, przy użyciu urządzeń wymienionych w pkt 1 i 2

-są obowiązani do uiszczania, określonym zgodnie z ust. 5, organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców, opłat w wysokości nieprzekraczającej 3% kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników.

Zgodnie zaś z przepisem art. 20(1) ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych, posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, są obowiązani do uiszczania, za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, opłat w wysokości do 3% wpływów z tego tytułu na rzecz twórców oraz wydawców, chyba że zwielokrotnienie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym. Opłaty te przypadają twórcom i wydawcom w częściach równych.

Zasady realizacji obowiązku uiszczania przedmiotowych opłat przez ww. podmioty zobowiązane do ich ponoszenia (tj. przez producentów i importerów m.in. magnetofonów, magnetowidów, kserokopiarek, skanerów oraz przez posiadaczy urządzeń reprograficznych) określają przepisy:

rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 27 czerwca 2003r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych (Dz. U. Nr 132, poz. 1232),
rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz. U. Nr 105, poz. 991).

Zgodnie z § 2 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 27 czerwca 2003r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych, ustala się wysokość opłat od posiadaczy urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich w wysokości:

1% od wpływów uzyskiwanych z działalności - w przypadku gdy w strukturze zwielokrotnianych materiałów do 25% stanowią utwory kopiowane dla własnego użytku osobistego osób trzecich;
1,5% od wpływów uzyskiwanych z działalności - w przypadku gdy w strukturze zwielokrotnianych materiałów od 26 do 75% stanowią utwory kopiowane dla własnego użytku osobistego osób trzecich;
3% od wpływów uzyskiwanych z działalności - w przypadku gdy w strukturze zwielokrotnianych materiałów powyżej 75% stanowią utwory kopiowane dla własnego użytku osobistego osób trzecich.

W myśl zaś § 3 ww. rozporządzenia organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnionymi do pobierania opłat, o których mowa w § 2, są:

Stowarzyszenie … - na rzecz twórców;
Stowarzyszenie … - na rzecz wydawców.

Z kolei, zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 27 czerwca 2003r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych, organizacje wymienione w § 3 przekazują organizacjom reprezentującym podmioty uprawnione opłaty w wysokości proporcjonalnej do zakresu zwielokrotniania utworów przez posiadaczy urządzeń reprograficznych pochodzących od reprezentowanych przez te organizacje podmiotów.

Stosownie zaś do § 4 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów, organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnionymi do pobierania i podziału opłat od urządzeń i nośników, o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia (tj. od kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników), są:

Stowarzyszenie … - na rzecz twórców;
Stowarzyszenie … - na rzecz wydawców.

Zgodnie zaś z § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003r., organizacje wymienione m.in. w § 4 przekazują organizacjom reprezentującym podmioty uprawnione opłaty w wysokości proporcjonalnej do zakresu utrwalania do własnego użytku osobistego utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów pochodzących od reprezentowanych przez te organizacje podmiotów.

Wnioskodawca pragnie zaznaczyć, iż zbiorowe zarządzanie prawami i prawami pokrewnymi polega, w klasycznym ujęciu, na przyjmowaniu - na podstawie umów powierniczych - w zarząd praw od ich posiadaczy (jak w przypadku Wnioskodawcy - wydawców), a następnie udzielaniu podmiotom trzecim uprawnień (licencji) na korzystanie z zebranego przez organizację zbiorowego zarządzania prawami autorskimi repertuaru (powierzonych w umowach powierniczych praw), jak również praw podmiotów, które nie przekazały swoich praw (jest to wówczas działanie na zasadach negotiorum gestio - prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia). Warunkiem prowadzenia zbiorowego zarządu jest z jednej strony posiadanie umów powierniczych, a z drugiej strony zatwierdzonych w trybie art. 110(11)-110(16) prawa autorskiego tabel wynagrodzeń. Wnioskodawca skupia się jednak tylko na świadczeniu usług związanych z inkasem i redystrybucją opłat reprograficznych (zgodnie bowiem z art. 20 ust. 5 in fine oraz art. 20(1) ust. 2 in fine prawa autorskiego tylko podmiot posiadający status organizacji zbiorowego zarządzania może dokonywać poboru opłat i jest to traktowane jako zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi na polu reprografii) i nie wykonywał do chwili obecnej tych „klasycznych” - wcześniej zarysowanych – czynności związanych ze zbiorowym zarządzaniem.

Reasumując, działalność Wnioskodawcy ogranicza się tylko do zbiorowego zarządzania w sferze opłat reprograficznych, a nie wykonuje „klasycznych” zadań z zakresu zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Wnioskodawca inkasuje opłaty od podmiotów zobowiązanych i następnie rozdziela je pomiędzy podmioty uprawnione.

Wnioskodawca jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym (od grudnia 2005r.) składającym miesięczne deklaracje VAT-7. Wnioskodawca nie korzysta ze zwolnień ani z ulg w podatku od towarów i usług. Wnioskodawca odprowadza podatek VAT wyłącznie od świadczonych przez niego na rzecz wydawców (podmiotów uprawnionych) usług inkasa i repartycji.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy opłaty wnoszone przez podmioty zobowiązane powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te powinny podlegać opodatkowaniu VAT i na rzecz podmiotów zobowiązanych do wniesienia przedmiotowych opłat powinna zostać wystawiona faktura VAT przez Wnioskodawcę?

Zdaniem Wnioskodawcy (z uwzględnieniem własnego stanowiska sformułowanego w uzupełnieniu wniosku z dnia 11 października 2012r.), udzielając odpowiedzi na zadane przez niego pytanie należy w pierwszej kolejności ustalić czy wykonywane przez niego czynności polegające na podziale pomiędzy podmioty uprawnione opłat pobieranych od podmiotów zobowiązanych stanowi usługę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm. - dalej jako: „ustawa o VAT”).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu tym podatkiem podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy o VAT, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej lub prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ust 1, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych wyżej przepisów ustawy wynika, że przez usługę należy rozumieć każde świadczenie na rzecz danego podmiotu.

Wnioskodawca uważa, iż ustalając czy pobór i redystrybucja przedmiotowych opłat przez Wnioskodawcę stanowi usługę na gruncie podatku od towarów i usług, należy uwzględnić charakter i podstawy prawne ustalania i poboru tych opłat.

Zakres zadań realizowanych przez Wnioskodawcę w ramach zbiorowego zarządzania prawami autorskimi określają przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Stowarzyszenie jest organizacją zbiorowego zarządzania w rozumieniu art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj. Dz. U. z 2006r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm. - dalej jako: „ustawa o prawach autorskich i prawach pokrewnych”). Podstawą działalności Stowarzyszenia jest zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi udzielone przez Ministra Kultury w decyzji.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych, producenci i importerzy:

magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń,
kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu,
czystych nośników służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, przy użyciu urządzeń wymienionych w pkt 1 i 2,

rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 27 czerwca 2003r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych (Dz. U. Nr 132, poz. 1232);
rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz. U. Nr 105, poz. 991).

Wnioskodawca inkasuje wyżej wymienione opłaty od producentów i importerów m.in. kserokopiarek, skanerów oraz od posiadaczy urządzeń reprograficznych (zwanych dalej również jako „podmioty zobowiązane”) a następnie dokonuje podziału tych opłat między podmioty uprawnione (czyli wydawców).

Polski ustawodawca podjął decyzję o obłożeniu niektórych podmiotów opłatami reprograficznymi w związku z zakrojonym na coraz szerszą skalę zjawiskiem masowego kopiowania utworów, szczególnie na użytek prywatny. W związku z powyższym, wprowadzono do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych instytucję użytku osobistego, umożliwiającą bezpłatne kopiowanie uprzednio rozpowszechnionego utworu bez wcześniejszego uzyskania zgody twórcy lub innych osób uprawnionych (art. 23 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych). Ponieważ taka sytuacja spowodowała powstanie znacznego uszczerbku majątkowego po stronie uprawnionych, ustawodawca realizując postulaty stawiane przez prawo Unii Europejskiej (dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych) zdecydował się na wprowadzenie systemu opłat, który miał stanowić swoistą rekompensatę dla twórców czy wydawców z tytułu utraconego zarobku. Co za tym idzie, według Wnioskodawcy, opłaty wnoszone w oparciu o przepis art. 20 oraz art. 20(1) ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych, stanowią niejako wynagrodzenie (odszkodowanie) należne podmiotom uprawnionym w związku z uszczupleniem należnych im praw.

Mając na uwadze powyższe według Wnioskodawcy uzasadniona jest teza, że kwoty pobierane i rozdzielane w oparciu o art. 20 oraz art. 20(1) ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, mają charakter opłaty o charakterze odszkodowawczym na rzecz całego środowiska wydawców.

Wnioskodawca pragnie podkreślić, że ww. opłata reprograficzna pobierana od podmiotów zobowiązanych nie jest podatkiem, ani opłatą administracyjną. Stanowi ona wynagrodzenie za straty autorów i wydawców spowodowane masowym zwielokrotnianiem utworów czyli roszczeniem cywilnoprawnym. Opłatę tę wprowadzono, jak już wskazano wyżej, realizując postulaty stawiane przez prawo Unii Europejskiej.

Na rekompensacyjny charakter pobieranych przez Wnioskodawcę opłat wskazał m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 12 czerwca 2008r. (sygn. akt V CSK 22/08). Stwierdził on, że: „ustanawiając art. 20 ust. 1 pkt 2 prawa autorskiego ustawodawca uznał, zgodnie ze współczesnymi tendencjami, za konieczne nałożenie na Przedsiębiorców, którzy zapewniają dostęp do urządzeń ułatwiających kopiowanie i tym samym przyczyniają się do wykorzystywania na dużą skalę utworów w ramach dozwolonego użytku osobistego, obowiązku cywilnoprawnego przekazywania części swych przychodów za pośrednictwem określonych organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi twórcom i wydawcom. Przewidziane w art. 20 ust. 1 pkt 2 prawa autorskiego opłaty na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania stanowią kompensatę uszczerbku doznawanego przez twórców i wydawców na skutek kopiowania w ramach dozwolonego użytku osobistego”.

Według Wnioskodawcy to właśnie rekompensacyjny i odszkodowawczy charakter przedmiotowych opłat przemawia za uznaniem, iż nie stanowią one wynagrodzenia za usługę. W zamian za uiszczaną opłatę podmioty zobowiązane nie otrzymują żadnego świadczenia od wydawcy, czy też Wnioskodawcy. Nie można więc z tego względu, zdaniem Wnioskodawcy, stwierdzić, iż w analizowanym przypadku dochodzi do odpłatnego świadczenia usług (o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT) na rzecz podmiotów zobowiązanych przez Wnioskodawcę. A zatem wnosząc przedmiotową opłatę podmioty zobowiązane nie są obciążone podatkiem VAT - gdyż jej zapłata nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.

Wyraźnie należy zaznaczyć, że w orzecznictwie i interpretacjach podatkowych ugruntowany jest pogląd, iż zapłata odszkodowania nie stanowi czynności podlegającej VAT. W wyroku z dnia 1 kwietnia 2008r., (sygn. III SA/Wa 2166/07) WSA w Warszawie stwierdził: „nie można zatem uznać, iż zapłata przez kontrahenta na rzecz strony odszkodowania stanowi wynagrodzenie za świadczoną przez nią usługę. Jak wskazano powyżej, przez pojęcie odszkodowania należy bowiem rozumieć rekompensatę, zadośćuczynienie. Istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie. A zatem otrzymanie odszkodowania nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wynika z konieczności niewykonania umowy”. Również w wyroku WSA w Gdańsku z 24 lipca 2007r. (sygn. I SA/Gd 71/07) sąd orzekł, iż „opłata za bezumowne korzystanie z cudzego lokalu z uwagi na swój odszkodowawczy charakter i sposób ustalania nie może być uznana za wynagrodzenie”. Orzecznictwo ETS także wskazuje na brak podstaw do opodatkowania odszkodowań oraz kar umownych na gruncie przepisów VAT (np. wyrok ETS w sprawie C-215/94 między Jurgen Mohr a Finanszamt Bad Segeberg). Podobnie, interpretacje organów podatkowych również potwierdzają, iż odszkodowania nie podlegają opodatkowaniu VAT (np. Dyrektor izby Skarbowej w Warszawie, 18 maja 2011, znak IPPP2/443-644/08/11-15/S/MS/KOM, Dyrektor izby Skarbowej w Katowicach, 12 maja 2011, znak IBPP1/443-369/11/BM).

Niezależnie od rekompensacyjnego charakteru opłat reprograficznych pobieranych przez Wnioskodawcę, jego zdaniem, w przedmiotowej sprawie nie są spełnione również inne przesłanki konieczne do uznania określonej czynności za czynność (w tym przypadku usługę) podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT. Zdaniem Wnioskodawcy dodatkowo za przyjęciem, iż przedmiotowe opłaty pobierane od podmiotów zobowiązanych nie stanowią wynagrodzenia za usługę przemawia fakt, że dana czynności podlega opodatkowaniu tylko wtedy, gdy jest wykonywana w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Analogicznie wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 29 grudnia 2010r. (znak IPPP2/443-820/10-4/KG). Także TSUE wielokrotnie zajmował się kwalifikowaniem określonych płatności jako wynagrodzenia za usługę, w tym w kontekście istnienia bezpośredniego związku między określoną czynnością o otrzymaną odpłatnością. Przykładowo, w orzeczeniu w sprawie C-16/93 pomiędzy R. J. Tolsma a Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden (Holandia) stwierdził, iż warunkiem opodatkowania świadczenia za wynagrodzeniem jest istnienie stosunku prawnego, w ramach którego dochodzi do wymiany wzajemnych świadczeń pomiędzy świadczącym usługę a usługobiorcą.

Wnioskodawca chce wyraźnie zaznaczyć, że o dostawie towarów i usług za wynagrodzeniem można mówić jedynie w sytuacji, gdy istnieje ścisły związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami. Wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu. Związek, o którym mowa musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że odpłatność następuje za to świadczenie. Z poglądami o podobnej treści można również spotkać się w rozstrzygnięciach sądów administracyjnych np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 28 września 2005r. (sygn. I SA/Kr 850/05).

Jak już Wnioskodawca wskazał w stanie faktycznym, podmioty zobowiązane do zapłaty przedmiotowej opłaty, w związku z jej dokonaniem nie uzyskują żadnego prawa do wykorzystywania utworów na jakimkolwiek polu eksploatacji i są zobowiązane do jej zapłaty na podstawie przepisów prawa, a nie jakiejkolwiek umowy z wydawcami lub Stowarzyszeniem (Wnioskodawcą). Należy zauważyć, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 stycznia 2008r. (sygn. SK 40/04) stwierdził, że organizacje zbiorowego zarządzania są przedstawicielami autorsko uprawnionych oraz że są organizacjami reprezentującymi te podmioty. W konsekwencji należy stwierdzić, że organizacje zbiorowego zarządzania nie dokonują obrotu prawami autorskimi, a jedynie nimi zarządzają i inkasują wynagrodzenie przeznaczone dla m.in. twórców i wydawców.

Wnioskodawca pragnie dodatkowo zaznaczyć, że pobiera on opłaty od szerokiego kręgu podmiotów zobowiązanych i dokonuje ich redystrybucji na rzecz różnych podmiotów uprawnionych (wydawców), przy czym trudno ustalić bezpośredni związek między wysokością opłaty uiszczanej przez określony podmiot zobowiązany a wysokością opłaty otrzymywanej przez dowolny podmiot uprawniony. Brak jest stosunku zobowiązaniowego między danym wydawcą a określonym podmiotem zobowiązanym, na podstawie którego wydawca mógłby mieć roszczenia w stosunku do konkretnego podmiotu uiszczającego opłaty. Zdaniem Wnioskodawcy nie są więc spełnione istotne przesłanki konieczne do uznania przedmiotowych opłat za wynagrodzenie za usługę. A zatem jak już wskazywano wcześniej w analizowanym stanie faktycznym nie dochodzi do odpłatnego świadczenia usług (o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT) na rzecz podmiotów zobowiązanych przez Wnioskodawcę - w związku z powyższym wnosząc przedmiotową opłatę podmioty zobowiązane nie są obciążone podatkiem VAT. Również orzecznictwo sądów administracyjnych wskazuje, iż wynagrodzeniem za usługę świadczoną przez Wnioskodawcę (gdzie o świadczeniu usługi można mówić wyłącznie na rzecz podmiotów uprawnionych - o czym dalej), stanowiącym podstawę ustalenia obrotu w VAT powinna być kwota zatrzymana przez Wnioskodawcę, nie zaś całość kwoty opłaty otrzymywanej od podmiotów zobowiązanych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 9 września 2009r. (sygn. VIII SA/Wa 223/08) w stanie faktycznym podobnym do przedstawionego uznał, że: „W sprawie nie ma zresztą mowy o „refakturowaniu” usług. [...] świadczy głównie rzecz twórców usługi zarządzania prawami autorskimi i inkasuje na ich rzecz wynagrodzenie, pobierając z tego tytułu stosowną opłatę tytułem wynagrodzenia”. Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził ponadto, że: „w świetle przepisów ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych (art. 17, art. 18 ust. 3, art. 20 ust. 3, art. 70 oraz art. 104 -108 u.p.a.), organizacje zbiorowego zarządzania (dalej: „ozz”) prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi działają w imieniu własnym, ale na rzecz twórców i artystów wykonawców (autorsko - uprawnionych; dalej: „twórcy”), świadczą zatem usługi zarządzania prawami autorskimi głównie na rzecz twórców, na podstawie łączącego Stowarzyszenie i twórców stosunku powiernictwa. W pewnym zakresie usługi te świadczone są na rzecz użytkowników, ale dla celów podatkowych nie ma to istotnego znaczenia. Co do zasady, to twórcom przysługuje prawo do wynagrodzenia (art. 17, art. 70 ust. 3). Istotą powiernictwa jest zaś działanie powiernika w charakterze zastępcy pośredniego, który dokonuje określonych czynności we własnym imieniu, lecz na cudzy rachunek, a następnie zobowiązany jest do przekazania nabytych praw na rzecz osoby, na rzecz której działa (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z [...] marca 2008r., [...], oraz przywołane w tym wyroku poglądy z piśmiennictwa, m. in. A. Kidyba [w:] Prawo handlowe, Warszawa 2000, s. 125)”. Ostatecznie sąd uznał, iż wynagrodzeniem za usługę organizacji zbiorowego zarządzania będzie jedynie prowizja, nie zaś całość wpłat dokonywanych przez podmioty zobowiązane. Podobnie w wyroku z 9 września 2011r. (sygn. I FSK 1215/10) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że: „Nie ma przy tym większego znaczenia wbrew temu co podnosi się w skardze kasacyjnej to, że umocowanie do działania w imieniu autorsko-uprawnionych wynika w niektórych przypadkach z ustawy oraz cel wprowadzenia przez ustawodawcę zbiorowego zarządu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Z definicji działalności gospodarczej wynika bowiem, że podmiot prowadzący działalność gospodarczą jest podatnikiem niezależnie od celu tej działalności. Oznacza to, że podmioty, których zasadniczym celem nie jest osiąganie zysku, o ile pobierają za swoją działalność jakiekolwiek wynagrodzenie, mogą być uznane za podatnika. Wśród tych podmiotów wymienia się stowarzyszenia, czy związki wykonujące usługi wyłącznie dla swoich członków, za częściową odpłatnością (vide Komentarz do Dyrektywy VAT 2006/112/WE pod redakcją J. Martiniego s. 81 i n.)”. W wyroku tym sąd podtrzymał stanowisko organów podatkowych, że „Kwota pieniężna uzyskiwana przez stronę z tytułu świadczonych usług zbiorowego zarządu prawami autorskimi skalkulowana jako wynagrodzenie potrącane z kwot honorariów przekazywanych przez podmioty korzystające z tych praw świadczy o odpłatności tej usługi. Świadczeniem wzajemnym jest zarządzanie prawami autorskimi na rzecz danego artysty, wykonawcy”.

Wskazywana powyżej kwalifikacja opłaty uiszczanej przez podmioty zobowiązane znajduje również potwierdzenie w interpretacjach organów podatkowych. I tak, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 17 stycznia 2011r. (znak ITPP1/443-1044/10/MN) stwierdził, że: „(...) z charakteru przedstawionych w stanie faktycznym (zdarzeniu przyszłym) umów powierniczych wynika, iż to organizacja zbiorowego zarządzania jest podmiotem świadczącym usługę zarządzania powierzonymi jej prawami autorskimi na rzecz Wnioskodawcy, działającego z kolei na rzecz innych wydawców. (...) w świetle art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, nie można traktować powierniczego przeniesienia majątkowych praw autorskich, jakie ma miejsce pomiędzy Wnioskodawcą, a stowarzyszeniem, jako świadczenia usług Wnioskodawcy na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi (...) świadczeń pieniężnych stowarzyszenia wypłacanych Wnioskodawcy z tytułu repartycji (podziału) wynagrodzeń autorskich nie można uznać za wynagrodzenie za świadczenie usług przez Wnioskodawcę. Tak więc zgodnie z art. 106 ust 1 powołanej ustawy, Wnioskodawca nie ma obowiązku dokumentować tej czynności fakturą VAT. W analogicznym duchu wypowiedział się także Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 17 maja 2010r. (znak ILPP1/443-162/10-2/AI): „Biorąc pod uwagę opis sprawy i przytoczone przepisy stwierdzić należy, że w tej sytuacji nie są spełnione warunki aby uznać otrzymywane przez Wnioskodawcę opłaty od czystych nośników jako wynagrodzenie za świadczenie usług. Spółka nie ma zawartych żadnych umów bezpośrednio z nadawcami kablowymi czy też producentami i importerami tzw. czystych nośników (np. magnetowidów), którzy są zobowiązani do uiszczania opłat i kwot na rzecz x. Opłaty i kwoty te dokonywane są na rzecz Zainteresowanego tylko na podstawie przepisów ustawy o prawie autorskim, zaś ich pobieraniem i przekazywaniem zajmuje się x na podstawie Umowy. Zatem, reasumując, po stronie Wnioskodawcy nie dochodzi do świadczenia usług na rzecz x, a otrzymywane za jego pośrednictwem opłaty od czystych nośników od ich producentów i importerów nie jest wynagrodzeniem za świadczenie na ich rzecz usług w związku z czym nie ciąży na Zainteresowanym obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT”.

W tym miejscu przechodząc do kwalifikacji czynności wykonywanych przez Wnioskodawcę polegających na pobieraniu opłat reprograficznych od podmiotów zobowiązanych i podziale tych opłat między poszczególne podmioty uprawnione (wydawców) - uwzględniając wskazane wyżej podstawy prawne ustalania i poboru opłat - należy zdaniem Wnioskodawcy zauważyć, że pojęcie świadczenia składa się na istotę usługi i co do zasady należy interpretować je zgodnie z jego cywilistycznym rozumieniem. Zatem przez świadczenie należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nie czynienie, bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Wnioskodawca pragnie podkreślić, iż przy ocenie charakteru świadczenia, jako usługi należy mieć na uwadze, że ustawa o VAT zalicza do grona usług każde świadczenie. Jednakże usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym. Jak już wyżej zaznaczono, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach stosunku zobowiązaniowego, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym, związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Wnioskodawca uważa, że w przedstawionym stanie faktycznym istnieje tylko usługa świadczona przez niego na rzecz wydawców, polegająca na poborze i dystrybucji opłat reprograficznych, a beneficjentem świadczonych usług są podmioty uprawnione do otrzymania opłat czyli wydawcy. Pomiędzy wynagrodzeniem i świadczoną usługą istnieje bezpośredni związek, gdyż podmioty uprawnione mogą domagać się od Stowarzyszenie wypełniania przewidzianych dla niego zadań. Są to świadczenie wzajemne polegająca na tym, że wydawcy odnoszą rzeczywistą korzyść z uzyskanego świadczenia, w zamian za które uiszczają wynagrodzenie. Wnioskodawca zatrzymuje pewną część pobranych opłat w celu pokrycia własnych kosztów związanych z podejmowanymi działaniami w zakresie odbioru opłat i ich redystrybucji do wydawców.

W świetle powyższego, zdaniem Wnioskodawcy, czynności wykonywane przez niego a polegające na pobieraniu opłat reprograficznych od podmiotów zobowiązanych i podziale tych opłat pomiędzy poszczególne podmioty uprawnione (wydawców) należy uznać za świadczenie usług na rzecz takich podmiotów uprawnionych, podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

W związku z powyższym, w myśl art. 106 ust. 1 ustawy o VAT, przedmiotowa czynność powinna zostać udokumentowana poprzez wystawienie faktury VAT na rzecz poszczególnych podmiotów uprawnionych. Przepis ten stanowi, że podatnicy o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Reasumując, zdaniem Wnioskodawcy w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym można mówić wyłącznie o świadczeniu przez niego usług na rzecz podmiotów uprawnionych a nie podmiotów zobowiązanych do uiszczania opłat reprograficznych. Wykonywane przez Wnioskodawcę czynności polegające na pobieraniu opłat reprograficznych i podziale tych opłat między poszczególne podmioty uprawnione (wydawców) należy uznać za świadczenie usług na rzecz takich podmiotów uprawnionych, podlegających opodatkowaniu podatkiem VAT. W związku z czym powinien on wystawiać faktury VAT na poszczególne podmioty uprawnione (wydawców).

Z kolei opłat uiszczanych przez podmioty zobowiązane do ich ponoszenia (tj. przez producentów i importerów m.in. kserokopiarek, skanerów oraz przez posiadaczy urządzeń reprograficznych) na rzecz Wnioskodawcy nie należy w jego ocenie traktować jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te nie powinny podlegać opodatkowaniu VAT. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia rekompensacyjny charakter tych opłat, brak świadczenia na rzecz podmiotów zobowiązanych do ich ponoszenia (tj. producentów i importerów m.in. kserokopiarek, skanerów oraz posiadaczy urządzeń reprograficznych) ze strony wydawcy lub Wnioskodawcy oraz brak stosunku zobowiązaniowego między danym wydawcą a określonym podmiotem zobowiązanym do uiszczania opłat. W związku z tym Wnioskodawca nie jest zobligowany do wystawiania faktur VAT na rzecz ww. podmiotów zobowiązanych w związku z wnoszonymi przez nich opłatami.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 11 października 2012r. Wnioskodawca uzupełnił swoje stanowisko przedstawione we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej poprzez stwierdzenie, że wskazywana przez niego w przedmiotowym wniosku kwalifikacja opłaty uiszczanej przez podmioty zobowiązane znajduje potwierdzenie w przywołanych we wniosku interpretacjach organów podatkowych a także w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 3 września 2010r. (znak IPPP2/443-394/10-3/MM). Organ podatkowy uznał w niej za prawidłowe stanowisko wnioskodawcy, który twierdził, iż: „Celem regulacji ustanawiających opłaty jest zrekompensowanie podmiotom uprawnionym (w tym wydawcom) uszczerbku, którego doznają w wyniku wykorzystania urządzeń reprograficznych do kopiowania utworów. Sposobem rekompensaty wprowadzonym przez ustawodawcę są należne twórcom i wydawcom z mocy prawa opłaty od podmiotów, które wprowadzają do obrotu lub posiadają urządzenia służące zwielokrotnianiu utworów. Opłaty stanowią zatem nałożoną przepisami ustawy o prawie autorskim daninę, która ma na celu zrekompensowanie wydawcom potencjalnej możliwości eksploatacji utworów przez inne osoby. (...) Jednocześnie zobowiązani do uiszczania opłat nie są w istocie korzystającymi z utworów, a jedynie podmiotami umożliwiającymi bezpośrednio lub pośrednio takie korzystanie. Opłaty mają więc charakter jednostronnej bezzwrotnej daniny, do zapłaty której dany podmiot jest zobowiązany, ale w związku z którą podmiot ten nie uzyskuje żadnej korzyści”, [przedmiotowa interpretacja dotyczyła opłat, o których mowa w art. 20 ust. 1 oraz art. 20(1) ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych i do których odnoszą się rozporządzenia Ministra Kultury: z dnia 27 czerwca 2003r. oraz z dnia 2 czerwca 2003r.].

Jednocześnie w uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca podał, że przedstawiona przez niego we wniosku o interpretację z dnia 12 lipca 2012r. - w części zawierającej jego stanowisko w sprawie - kwestia opodatkowania i udokumentowania fakturą VAT usług świadczonych przez niego na rzecz podmiotów uprawnionych (czyli wydawców) w relacji Wnioskodawca - podmioty uprawnione ma wyłącznie cel informacyjny. Wnioskodawca nie oczekuje w tym zakresie wydania interpretacji indywidualnej. Wnioskodawca jest zainteresowany uzyskaniem interpretacji indywidualnej tylko w zakresie wystąpienia opodatkowania (braku opodatkowania) opłat w relacji Wnioskodawca - podmioty zobowiązane do ich uiszczenia oraz konieczności (braku konieczności) wystawienia faktury VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Na wstępie należy zaznaczyć, że niniejszą interpretację oparto na przepisach prawa podatkowego obowiązujących w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym, bowiem niniejsza interpretacja stanowi ponowne rozstrzygniecie tej samej sprawy w wyniku orzeczenia sądowego.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jak stanowi art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 2 pkt 6 ustawy o VAT pod pojęciem towarów rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Stosownie do art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Analiza treści art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług wskazuje na bardzo szerokie pojęcie świadczenia usług obejmujące różnego rodzaju świadczenia niebędące dostawą towarów w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby. Na zachowanie to składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do grona usług każde świadczenie. Zauważyć jednak należy, iż usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący korzyść o charakterze majątkowym.

W związku z powyższym, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Pod pojęciem usługi mieszczą się nie tylko usługi wykonywane w imieniu własnym. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 2a ww. ustawy, w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że ten podatnik sam otrzymał i wyświadczył te usługi.

Stosownie do art. 15 ust. 1 ww. ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ww. ustawy).

Na podstawie art. 106 ust. 1 ww. ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Jak wynika z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2006 r., Nr 90, poz. 631, ze zm.), organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, zwanymi dalej „organizacjami zbiorowego zarządzania”, w rozumieniu ustawy, są stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, producenci i importerzy:

magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń,
kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu,
czystych nośników służących do utrwalania, w zakresie własnego użytku osobistego, utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, przy użyciu urządzeń wymienionych w pkt 1 i 2

Stosownie do art. 20 ust. 5 ww. ustawy, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego po zasięgnięciu opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców, artystów wykonawców, organizacji producentów fonogramów, producentów wideogramów oraz wydawców, jak również organizacji producentów lub importerów urządzeń i czystych nośników wymienionych w ust. 1, określa, w drodze rozporządzenia: kategorie urządzeń i nośników oraz wysokość opłat, o których mowa w ust. 1, kierując się zdolnością urządzenia i nośnika do zwielokrotniania utworów, jak również ich przeznaczeniem do wykonywania innych funkcji niż zwielokrotnianie utworów, sposób pobierania i podziału opłat oraz organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania.

W myśl art. 20¹ ust. 1 ww. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, posiadacze urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, są obowiązani do uiszczania, za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, opłat w wysokości do 3% wpływów z tego tytułu na rzecz twórców oraz wydawców, chyba że zwielokrotnienie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym. Opłaty te przypadają twórcom i wydawcom w częściach równych.

Zgodnie z art. 201 ust. 2 ww. ustawy, minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, po zasięgnięciu opinii organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, stowarzyszeń twórców oraz wydawców, a także opinii właściwej izby gospodarczej określa, w drodze rozporządzenia, wysokość opłat, o których mowa w ust. 1, uwzględniając proporcje udziału w zwielokrotnianych materiałach utworów zwielokrotnianych dla własnego użytku osobistego, sposób ich pobierania i podziału oraz wskazuje organizację lub organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnione do ich pobierania.

Na mocy § 2 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 27 czerwca 2003 r. w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych (Dz.U. Nr 132, poz. 1232) ustala się wysokość opłat:

1% od wpływów uzyskiwanych z działalności – w przypadku gdy w strukturze zwielokrotnianych materiałów do 25% stanowią utwory kopiowane dla własnego użytku osobistego osób trzecich;
1,5% od wpływów uzyskiwanych z działalności – w przypadku gdy w strukturze zwielokrotnianych materiałów od 26 do 75% stanowią utwory kopiowane dla własnego użytku osobistego osób trzecich;
3% od wpływów uzyskiwanych z działalności – w przypadku gdy w strukturze zwielokrotnianych materiałów powyżej 75% stanowią utwory kopiowane dla własnego użytku osobistego osób trzecich.

Natomiast w myśl § 3 ww. rozporządzenia, organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnionymi do pobierania opłat, o których mowa w § 2, są:

Stowarzyszenie … – na rzecz twórców;
Stowarzyszenie … – na rzecz wydawców.

Zgodnie z § 5 ust. 1 ww. rozporządzenia, organizacje wymienione w § 3 przekazują organizacjom reprezentującym podmioty uprawnione opłaty w wysokości proporcjonalnej do zakresu zwielokrotniania utworów przez posiadaczy urządzeń reprograficznych pochodzących od reprezentowanych przez te organizacje podmiotów.

Stosownie do § 4 rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz.U. Nr 105, poz. 991 ze zm.) organizacjami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi uprawnionymi do pobierania i podziału opłat od urządzeń i nośników, o których mowa w załączniku nr 3 do rozporządzenia, są:

Stowarzyszenie … – na rzecz twórców;
Stowarzyszenie … – na rzecz wydawców.

Na podstawie § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia, organizacje wymienione w § 3 ust. 2 i § 4 przekazują organizacjom reprezentującym podmioty uprawnione opłaty w wysokości proporcjonalnej do zakresu utrwalania do własnego użytku osobistego utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów pochodzących od reprezentowanych przez te organizacje podmiotów.

Z przytoczonych wyżej przepisów wynika zatem, że podmioty będące producentami/importerami urządzeń i nośników wymienionych w art. 20 ww. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jak również posiadacze urządzeń reprograficznych prowadzący działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, o których mowa w art. 201 ww. ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, mają ustawowy obowiązek uiszczenia organizacjom zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi opłat w konkretnej wysokości określonej cyt. wyżej przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz przepisami rozporządzenia w sprawie opłat uiszczanych przez posiadaczy urządzeń reprograficznych.

Z kolei, mając umocowanie w ww. przepisach prawa, organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi jest uprawniona pobrać opłatę należną od ww. podmiotów, w tym producentów i importerów kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników, czy też posiadaczy urządzeń reprograficznych prowadzący działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich, w oparciu o przepisy ustawy o prawie autorskich i prawach pokrewnych.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca jest organizacją zrzeszającą autorów, wydawców utworów a także organizacje, których celem statutowym jest ochrona interesów majątkowych i niemajątkowych autorów i wydawców oraz osoby związana zawodowo z rynkiem wydawniczym.

Wnioskodawca jest organizacją zbiorowego zarządzania w rozumieniu art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj. Dz.U. z 2006r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.). Wnioskodawca działa w oparciu o zezwolenie przyznane na podstawie art. 104 ust. 3 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych decyzją Ministra Kultury.

Stowarzyszenie w zasadzie wykonuje tylko jeden rodzaj działalności - zajmuje się odbiorem opłat należnych podmiotom uprawnionym (wydawcom) z tytułu praw autorskich od podmiotów zobowiązanych do ich uiszczania (punkty ksero oraz producenci i importerzy m.in. urządzeń reprograficznych) oraz podziałem tych kwot pomiędzy podmioty uprawnione do ich otrzymania, po potrąceniu uzasadnionych i udokumentowanych kosztów poniesionych w celu dochodzenia opłat od podmiotów zobowiązanych oraz ich podziału pomiędzy uprawnionych. Stowarzyszenie reprezentuje w powyższym zakresie interesy swoich członków oraz podmiotów w nim nie zrzeszonych. Stowarzyszenie ma obowiązek, wynikający ze stosownych ustawowych przepisów prawa, pobierania płatności z tytułu wprowadzania na rynek oraz posiadania urządzeń reprograficznych i przekazywania tych należności wydawcom. Tym samym Stowarzyszenie pośredniczy w pobieraniu opłat należnych wydawcom od podmiotów zobowiązanych, a następnie dokonuje podziału pobranych opłat na poszczególnych uprawnionych (wydawców). Stowarzyszenie ma prawo, co wynika z odnośnych przepisów, do zatrzymania pewnej części pobranych opłat w celu pokrycia własnych kosztów związanych z podejmowanymi działaniami w zakresie odbioru opłat i ich redystrybucji do wydawców. Stowarzyszenie formalnie zajmuje się więc redystrybucją repartycji na rzecz wydawców. Nie zajmuje się natomiast; zarządzaniem prawami autorskimi ani prawami pokrewnymi; nie dysponuje w żaden sposób wymienionymi prawami; wykonuje obowiązek nałożony przepisami prawa; reprezentuje wydawców i jako ich reprezentant pobiera opłaty od zobowiązanych, po czym dokonuje ich podziału według stosownych kryteriów i wypłaty wydawcom. Podmioty zobowiązane do zapłaty przedmiotowej opłaty, w związku z jej dokonaniem nie uzyskują żadnego prawa do wykorzystywania utworów na jakimkolwiek polu eksploatacji, są zobowiązane do jej zapłaty na podstawie przepisów prawa a nie jakiejkolwiek umowy z wydawcami czy Stowarzyszeniem. Zgodnie z obowiązującą Wnioskodawcę regulacją wewnętrzną - Regulaminem Repartycji - Stowarzyszenie może wyłączyć z przekazywanych wydawcom opłat kwotę w wysokości nie przekraczającej 10% i przeznaczyć ją na realizację celów statutowych polegających na rozwoju albo poprawie jakości zbiorowego zarządzania majątkowymi prawami autorskimi, wzmocnieniu ochrony majątkowych praw autorskich, upowszechnianiu wiedzy o prawie autorskim. Stosownie do § 12 tego Regulaminu Stowarzyszenie może w umowach z poszczególnymi uprawnionymi zastrzec ryczałtową wysokość kosztów inkasa i repartycji.

W związku z powyższym Wnioskodawca powziął wątpliwości, czy opłaty wnoszone przez podmioty zobowiązane powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te powinny podlegać opodatkowaniu VAT i na rzecz podmiotów zobowiązanych do wniesienia przedmiotowych opłat powinna zostać wystawiona faktura VAT przez Wnioskodawcę.

W odniesieniu do przedmiotowej sprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z 10 kwietnia 2013 r. sygn. akt I SA/Kr 258/13 stwierdził, że „(…) rozstrzygnąć należy, czy skarżące Stowarzyszenie, pobierając opłatę reprograficzną od podmiotów zobowiązanych, świadczy odpłatnie usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług”.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zwrócił uwagę, że „(…) Stowarzyszenie nie zajmuje się w istocie zarządzaniem prawami autorskimi ani prawami pokrewnymi, w szczególności nie dysponuje nimi ani nie ma takiego prawa. Uczestniczy jedynie w realizowaniu przez podmioty zobowiązane obowiązku, wynikającego z przepisów prawa - jako reprezentant wydawców pobiera opłaty od tych podmiotów i dokonuje ich podziału oraz wypłaty na rzecz wydawców. Podmiotów zobowiązanych nie łączy żadna umowa ze Stowarzyszeniem ani wydawcami. W wyniku uiszczenia opłaty reprograficznej nie zyskują żadnych dodatkowych praw do wykorzystania utworów.

WSA w Krakowie zaznaczył, że „W doktrynie prawa podkreśla się, że zobowiązanie do zapłaty nałożone w art. 20 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2006r., Nr 90, poz. 631 ze zm.) na producentów i importerów oraz w art. 20(1) na prowadzących tzw. punkty reprograficzne jest zobowiązaniem cywilnoprawnym, a nie podatkowym. Jest to zobowiązanie sui generis, wywodzące się wprost z ustawy w tym sensie, że powstaje wskutek zrealizowania określonego w ustawie stanu faktycznego. Stosunek prawny między zobowiązanym a wierzycielem nie został wcześniej nawiązany, a dług powstaje całkowicie niezależnie od woli stron. Zwraca się uwagę na brak wyraźnego połączenia wynagrodzenia z konkretnym wykorzystaniem oraz na to, że w przypadku ustawowego roszczenia o wynagrodzenie wystarcza potencjalna możliwość korzystania w postaci zwielokrotniania (zob. E. Trapie [w:] J. Barta (red.) Prawo autorskie i prawa pokrewne. Komentarz. Lex 2011, teza 3. do art. 20.). Podobnie problem ten oceniany jest w orzecznictwie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2008 r. sygn. akt V CSK 22/08, Biul. SN 2008/10/12)”.

W przedmiotowej sprawie Sąd przyznał rację stronie skarżącej wskazując, że „(…) żaden przepis ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie uzależnia możliwości korzystania z utworów od uiszczenia opłaty reprograficznej. Jedynie art. 23 ust. 1 zd. 1. tej ustawy stanowi, że bez zezwolenia twórcy wolno nieodpłatnie korzystać z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego (dozwolony użytek). Dozwolony użytek osobisty jako swego rodzaju licencja ustawowa zawęża treść prawa autorskiego, zaś korzystanie z niego nie jest uzależnione od wniesienia jakiejkolwiek opłaty. Wniesienie opłaty zwalnia podmiot zobowiązany z obowiązku, ciążącego na nim z mocy prawa, nie powoduje natomiast zwiększenia jego uprawnień co do korzystania z utworu. Z drugiej strony, nie wniesienie opłaty reprograficznej pozostaje bez wpływu tak na samą możliwość, jak i na zakres korzystania z utworu w ramach dozwolonego użytku osobistego. Obie te instytucje prawne: dozwolonego użytku osobistego oraz obowiązku ponoszenia opłaty reprograficznej nie pozostają ze sobą w żadnej zależności.

Jak dalej stwierdził WSA w Krakowie „Opłata reprograficzna ma na celu rekompensowanie podmiotom uprawnionym uszczerbku, doznanego na skutek kopiowania w ramach tego właśnie dozwolonego użytku. Ma charakter ryczałtowy i nie odzwierciedla rzeczywistego rozmiaru uszczerbku. Nie jest też uzależniona od rzeczywistego wykorzystania przedmiotu praw autorskich, a stanowi rekompensatę za potencjalne wykorzystanie. Ponadto oderwana jest od korzystania z konkretnego, zindywidualizowanego dzieła. Opłata wnoszona jest za potencjalne korzystanie z nieskonkretyzowanych dzieł, które mogą zostać powielone. Samo powielanie dzieł nie jest konieczne dla powstania obowiązku wniesienia opłaty - wystarczające jest wprowadzenie do obrotu albo posiadanie urządzeń do tego służących”.

Sąd podkreślił, że „Źródłem cywilnoprawnego zobowiązania są przepisy ustawy, a nie umowa pomiędzy stronami. Opłatę pobierają organizacje takie jak strona skarżąca, a nie twórcy i wydawcy. Potwierdza to konkluzję, że opłaty nie są związane z wykorzystaniem konkretnego dzieła konkretnego autora, a żadna relacja między autorem a podmiotem zobowiązanym nie powstaje”.

W ocenie Sądu, „(…) nie ma w konsekwencji podstaw do uznania, aby w związku z pobieraniem opłaty reprograficznej miało miejsce świadczenie usług w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Relacja o charakterze jakiegokolwiek świadczenia pomiędzy zobowiązanym do wniesienia opłaty z jednej strony, a Stowarzyszeniem albo wydawcą z drugiej strony nie powstaje. Wniesienie opłaty reprodukcyjnej nie jest bowiem świadczeniem ekwiwalentnym - w zamian za nie podmiot zobowiązany nie otrzymuje żadnego innego świadczenia ani od Stowarzyszenia, ani od wydawcy, nie nabywa też z mocy prawa żadnych nowych, szczególnych uprawnień. Dowodzi tego np. wspomniany już wyżej rekompensacyjny charakter opłaty reprograficznej. Skarżące Stowarzyszenie nie świadczy na rzecz podmiotu zobowiązanego żadnych usług. Inkasuje jedynie opłatę, natomiast nie udziela ani w imieniu własnym, ani innych podmiotów licencji na korzystanie z praw autorskich w zamian za wniesienie tejże opłaty. Opłata nie stanowi więc wynagrodzenia za czynności, wykonywane przez Stowarzyszenie. Zobowiązanie do uiszczenia opłaty reprodukcyjnej ma zatem charakter całkowicie jednostronny. Można jedynie mówić, że strona skarżąca dokonuje świadczenia na rzecz podmiotów uprawnionych, ponieważ po przyjęciu opłaty dokonuje pomiędzy nie jej podziału. Nie ma zatem miejsca sytuacja, o której mowa w art. 8 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Nie sposób również uznać, aby strona skarżąca w opisanym przez nią stanie faktycznym dokonywała czynności, wskazanych w art. 8 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług, a zatem, aby działając w imieniu własnym, ale na rzecz osoby trzeciej brała udział w świadczeniu usług. Skoro również pomiędzy wydawcą a podmiotem zobowiązanym nie zachodzi stosunek o charakterze świadczenia usług, to brak podstaw do przyjęcia, że Stowarzyszenie w takim świadczeniu usług bierze udział.

W konsekwencji trzeba też podnieść, że w braku sytuacji świadczenia usług, na stronie skarżącej nie ciąży obowiązek dokumentowania otrzymania opłaty reprograficznej poprzez wystawienie faktury VAT, wynikający z art. 106 ust. 1 ustawy”.

Z kolei Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie odnosząc się do przedmiotowej sprawy w wyroku z 9 grudnia 2014 r. sygn. akt I FSK 1740/13 stwierdził, że „Na wstępie należy wskazać, że instytucja opłat reprograficznych wiąże się z określonym w art. 5 ust. 2 lit. b Dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz. Urz. WE L 167 z dnia 22 czerwca 2001 r., s. 10) wyjątkiem w zakresie wyłącznego prawa autorów i wykonawców do zezwalania lub zabraniania zwielokrotniania utworu. Wyjątek ten dotyczy zwielokrotniania na dowolnych nośnikach przez osobę fizyczną wyłącznie do prywatnego użytku. Może być on wprowadzony przez państwa członkowskie pod warunkiem, że podmioty praw autorskich otrzymają godziwą rekompensatę, uwzględniającą zastosowanie lub niezastosowanie środków technologicznych w odniesieniu do danych utworów lub przedmiotów objętych ochroną.

Wypowiadając się na temat owej „godziwej rekompensaty” Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podkreślił, że osobą, która wyrządziła szkodę podmiotowi praw autorskich, jest osoba, która sporządziła na swój użytek prywatny kopię chronionego utworu bez zwrócenia się o uprzednią zgodę do podmiotu uprawnionego. Stąd, co do zasady, na tej osobie powinien ciążyć obowiązek naprawienia szkody związanej ze zwielokrotnianiem utworu, poprzez sfinansowanie rekompensaty na rzecz podmiotu uprawnionego. Jednocześnie Trybunał dostrzegając praktyczne trudności związane z możliwością zidentyfikowania użytkowników prywatnych oraz zobowiązania ich do rekompensaty szkody wyrządzanej podmiotom praw autorskich, dopuścił aby dla celów finansowania „godziwej rekompensaty” państwa członkowskie mogły ustanawiać opłatę obciążającą nie zainteresowane strony prywatne, ale podmioty, które dysponują sprzętem, urządzeniami i nośnikami zwielokrotniania cyfrowego i które z tego tytułu prawnie lub faktycznie udostępniają ten sprzęt osobom prywatnym lub świadczą tym sprzętem, urządzeniami i nośnikami usługi zwielokrotniania (zob. wyrok TSUE z dnia 21 października 2010 r. w sprawie C-467/08 - tezy 45 i 46; wyrok TSUE z dnia 16 czerwca 2011 r. w sprawie C-462/09, - tezy 26 i 27; wyrok TSUE z dnia 27 czerwca 2013 r. w sprawach połączonych C-457-460/11 - tezy 75 i 76; wyrok TSUE z dnia 11 lipca 2013 r. w sprawie C-521/11 - tezy 23 i 24)”.

Jak zaznaczył NSA w wyroku, „Tego typu system finansowania rekompensat z tytułu sporządzania kopii utworu na użytek prywatny przy użyciu urządzeń reprograficznych, przyjęty został w Polsce.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 pkt 2 u.p.a.p.p., producenci i importerzy kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu, są obowiązani do uiszczania, określonym organizacjom zbiorowego zarządzania, działającym na rzecz twórców, artystów wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców, opłat w wysokości nieprzekraczającej 3 % kwoty należnej z tytułu sprzedaży tych urządzeń i nośników. W myśl art. 20 ust. 4 u.p.a.p.p., z kwoty uzyskanej z tytułu opłat ze sprzedaży urządzeń reprograficznych oraz związanych z nimi czystych nośników, 50 % przypada twórcom i 50 % - wydawcom.

Obowiązek wnoszenia opłat reprograficznych ciąży też na posiadaczach urządzeń reprograficznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich. W myśl art. 201 ust. 1 u.p.a.p.p., są oni obowiązani do uiszczania tych opłat również, za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, w wysokości do 3 % wpływów z tego tytułu na rzecz twórców oraz wydawców, chyba że zwielokrotnienie odbywa się na podstawie umowy z uprawnionym. Opłaty te przypadają twórcom i wydawcom w częściach równych”.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie zgodził się z Sądem I instancji, że „(…) opłaty reprograficzne mają charakter cywilnoprawny, a obowiązek ich uiszczania wynika wprost z przepisów prawa, w tym sensie, że powstaje wskutek zrealizowania określonego w ustawie stanu faktycznego. Takie stanowisko prezentowane jest też w doktrynie i orzecznictwie sądów powszechnych (…). Podziela je również orzekający w tej sprawie Naczelny Sąd Administracyjny”.

Dalej NSA stwierdził, że „Mimo traktowania opłaty reprograficznej jako należności cywilnoprawnej, mającej swoje źródło w prawie autorskim, trudno przypisać jej cechy wynagrodzenia autorskiego, rozumianego jako wynagrodzenie za korzystanie z utworu lub stanowiące pochodną prawa do rozporządzania utworem. W piśmiennictwie przedstawiono szereg argumentów przemawiających za tą tezą. Wskazuje się między innymi, że nie ma możliwości powiązania opłaty reprograficznej z aktem korzystania z utworu w postaci reprodukcji. Opłaty te są funkcjonalnie oderwane od korzystania z utworu i od osoby rzeczywistego użytkownika. Brak jest możliwości powiązania uiszczonej części opłaty z konkretnym aktem korzystania z konkretnego utworu, a przez to - z osobą „uprawnionego” do tej części opłaty. Brak jest też jakiegokolwiek stosunku prawnego (zobowiązaniowego lub deliktowego) pomiędzy uprawnionymi twórcami a podmiotami zobowiązanymi do wnoszenia opłat reprodukcyjnych. Opłata reprograficzna jest rodzajem wynagrodzenia sui generis, niewykazującego związku z prawem do korzystania z utworu czy rozporządzania utworem w rozumieniu art. 17 u.p.a.p.p. (zob. szerzej: D. Sokołowska, Opłaty reprograficzne, Warszawa 2014 r.).

Nieuzasadnione jest zatem twierdzenie autora skargi kasacyjnej, że „w zamian za dokonanie opłaty reprograficznej, posiadacze urządzeń reprograficznych nabywają za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, generalne prawo do reprodukcji utworów i przedmiotów praw pokrewnych objętych polskim prawem autorskim.” Żaden przepis u.p.a.p.p. nie wiąże z uiszczeniem opłaty reprograficznej nabycia jakiegokolwiek prawa przez podmioty zobowiązane.

Nieuzasadnione jest w szczególności twierdzenie autora skargi kasacyjnej, że „poprzez pobranie opłaty reprograficznej następuje legalne korzystanie z utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich”. Przepisy u.p.a.p.p. nie uzależniają możliwości kopiowania utworu w ramach własnego użytku osobistego od uiszczenia opłaty reprograficznej. Prawo do korzystania z rozpowszechnionego utworów w zakresie własnego użytku osobistego wynika z art. 23 u.p.a.p.p., a nie z faktu pobrania od konkretnego urządzenia opłaty reprograficznej”.

W związku z powyższym Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że „(…) w związku z uiszczeniem opłaty reprograficznej podmiot zobowiązany nie otrzymuje żadnego świadczenia, w szczególności nie nabywa żadnych praw. Zobowiązanie do uiszczenia opłaty reprograficznej jest zobowiązaniem jednostronnym, któremu nie towarzyszy żadne wzajemne świadczenie”.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie odniósł się do definicji świadczenia usług zawartej w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, stwierdzając jednocześnie, że „W doktrynie podkreśla się, że warunkiem uznania danego zdarzenia za usługę jest istnienie „świadczenia”, przez które należy rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, które może polegać zarówno na działaniu (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechaniu (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Ponadto, usługą będzie tylko takie świadczenie, w przypadku którego istnieje bezpośredni konsument, odbiorca świadczenia odnoszący z niego korzyść (choćby potencjalną). Dopóki nie ma kogoś, kto odnosiłby lub powinien odnosić konkretne (wymierne) korzyści o charakterze majątkowym wiążące się z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą. Jeżeli nie można ustalić, wskazać podmiotu, który z danego zaniechania odniósłby lub powinien był odnieść korzyść, to - chociażby nawet zachowanie to było pożądane czy też przynoszące ogólną korzyść, np. z punktu widzenia ogólnospołecznego czy też innej zbiorowości - nie będzie ono stanowić usługi. Nie można także zakładać, że podmiot, który płaci za dane świadczenie polegające na zaniechaniu, jest jego beneficjentem. Tego rodzaju związek musi być wyraźnie widoczny (zob. A. Bartosiewicz, Komentarz do art. 8 ustawy o podatku od towarów i usług, Lex 2014).

Pogląd, że istnienie „usługi” podlegającej opodatkowaniu VAT wymagana wyraźnego wskazania świadczenia i jego konsumenta, wynika też z orzecznictwa Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zob. np. wyroki: z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie 102/86; z dnia 29 lutego 1996 r. w sprawie C-215/94, z dnia 18 grudnia 1997 r. w sprawie C-384/95)”.

NSA odwołał się do orzeczenia w sprawie C-102/86 (Apple and Pear), która dotyczyła „organizacji zajmującej się w Wielkiej Brytanii rozwojem upraw jabłek i gruszek, i która na mocy przepisów brytyjskich pobierała od farmerów obowiązkowe opłaty uzależnione od powierzchni sadów należących do każdego sadownika, Trybunał stwierdził, że „wykonywanie przez organ prawa publicznego, któremu powierzono zadanie zapewnienia rozwoju sektora przetwórstwa owoców, czynności związanych z reklamą, promocją i poprawą jakości produktów oraz nałożenie na plantatorów obowiązkowej opłaty w celu finansowania tego rodzaju czynności, nie stanowi świadczenia usług za wynagrodzeniem w rozumieniu VI Dyrektywy. Koncepcja świadczenia usług za wynagrodzeniem zakłada istnienie bezpośredniego związku między świadczoną usługą i uzyskanym wynagrodzeniem, a związek taki nie istnieje w przypadku, gdy zadania tego organu dotyczą wspólnych interesów plantatorów, a poszczególni plantatorzy, od których można uzyskać opłaty - niezależnie od tego, czy dana usługa przyniosła im korzyść - jedynie pośrednio czerpią korzyści, które zasadniczo uzyskuje sektor jako całość.”

Jak podkreślił NSA w wydanym wyroku, „Podobnie jest w przypadku opłat, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 2 i art. 201 ust. 1 u.p.a.p.p. Opłaty te pobierane są w celu finansowania systemu rekompensat za szkody wyrządzone podmiotom praw autorskich z tytułu tzw. użytku prywatnego. Podmioty zobowiązane do ponoszenia tych opłat nie otrzymują w zamian żadnego świadczenia, ani w postaci działania, ani też powstrzymania się od działania. W szczególności nie otrzymują żadnego prawa autorskiego lub prawa pokrewnego. Nie istnieje żaden bezpośredni związek między poborem tych opłat a świadczeniem jakiejkolwiek usługi”.

W związku z powyższym Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że (…) opłaty reprograficzne, o których mowa w art. 20 ust. 1 pkt 2 oraz art. 201 ust. 1 u.p.a.p.p. nie wiążą się ze świadczeniem usług w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ust. 1 u.p.tu. Opłaty te nie wiążą się bowiem z przeniesieniem jakichkolwiek praw do wartości niematerialnych i prawnych (art. 8 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.), czy też zobowiązaniem do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji (art. 8 ust. 1 pkt 2 u.p.t.u.). Nie wiążą się też ze świadczeniem usług zgodnie z nakazem wynikającym z mocy prawa (art. 8 ust. 1 pkt 3 u.p.t.u.). Z mocy prawa (art. 20 ust. 1 pkt 2 oraz art. 201 ust. 1 u.p.a.p.p.) wynika obowiązek ponoszenia opłat reprograficznych przez podmioty zobowiązane, nie zaś obowiązek świadczenia na rzecz tych podmiotów jakichkolwiek usług”.

Tym samym w ocenie NSA, „Wobec prawidłowego uznania przez Sąd I instancji, że skarżące Stowarzyszenie pobierając opłatę reprograficzną nie świadczy w zamian żadnej usługi, nie ciąży na nim obowiązek dokumentowania otrzymania opłaty reprograficznej poprzez wystawienie faktury VAT, wynikający z art. 106 ust. 1 u.p.t.u”.

Biorąc zatem pod uwagę przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego, przytoczone wyżej przepisy oraz rozstrzygnięcia zawarte w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9 grudnia 2014 r. sygn. akt I FSK 1740/13 oraz wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 10 kwietnia 2013 r. sygn. akt I SA/Kr 258/13 należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca uczestniczy w realizowaniu przez podmioty zobowiązane obowiązku, wynikającego z przepisów prawa - jako reprezentant wydawców pobiera opłaty od podmiotów zobowiązanych i dokonuje ich podziału oraz wypłaty na rzecz wydawców.

Zgodnie zatem z rozstrzygnięciami zawartymi w ww. orzeczeniach WSA w Krakowie i NSA w Warszawie, wniesienie opłaty zwalnia podmiot zobowiązany z obowiązku, ciążącego na nim z mocy prawa, nie powoduje natomiast zwiększenia jego uprawnień co do korzystania z utworu. Z drugiej strony, nie wniesienie opłaty reprograficznej pozostaje bez wpływu tak na samą możliwość, jak i na zakres korzystania z utworu w ramach dozwolonego użytku osobistego. Obie te instytucje prawne: dozwolonego użytku osobistego oraz obowiązku ponoszenia opłaty reprograficznej nie pozostają ze sobą w żadnej zależności.

Opłata reprograficzna ma na celu rekompensowanie podmiotom uprawnionym uszczerbku, doznanego na skutek kopiowania w ramach tego właśnie dozwolonego użytku. Ma charakter ryczałtowy i nie odzwierciedla rzeczywistego rozmiaru uszczerbku. Nie jest też uzależniona od rzeczywistego wykorzystania przedmiotu praw autorskich, a stanowi rekompensatę za potencjalne wykorzystanie. Ponadto oderwana jest od korzystania z konkretnego, zindywidualizowanego dzieła. Opłata wnoszona jest za potencjalne korzystanie z nieskonkretyzowanych dzieł, które mogą zostać powielone. Samo powielanie dzieł nie jest konieczne dla powstania obowiązku wniesienia opłaty - wystarczające jest wprowadzenie do obrotu albo posiadanie urządzeń do tego służących.

Źródłem cywilnoprawnego zobowiązania są przepisy ustawy, a nie umowa pomiędzy stronami. Opłatę pobierają organizacje takie jak Wnioskodawca, a nie twórcy i wydawcy. Tym samym opłaty nie są związane z wykorzystaniem konkretnego dzieła konkretnego autora, a żadna relacja między autorem a podmiotem zobowiązanym nie powstaje.

W konsekwencji uznać należy, że wobec faktu, że Wnioskodawca pobierając opłatę reprograficzną nie świadczy w zamian żadnej usługi, nie ciąży na nim obowiązek dokumentowania otrzymania opłaty reprograficznej poprzez wystawienie faktury VAT, wynikający z art. 106 ust. 1 ustawy.

Tym samym stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Interpretacja traci ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionego stanu faktycznego lub zmiany stanu prawnego.

Należy zaznaczyć, że przedmiotem niniejszej interpretacji jest wyłącznie kwestia dotycząca uznania, czy opłaty wnoszone przez podmioty zobowiązane powinny być traktowane jako wynagrodzenie za usługę, wskutek czego opłaty te powinny podlegać opodatkowaniu VAT i na rzecz podmiotów zobowiązanych do wniesienia przedmiotowych opłat powinna zostać wystawiona faktura VAT przez Wnioskodawcę, gdyż Wnioskodawca w odpowiedzi na wezwanie tut. organu jednoznacznie wskazał, iż przedstawiona przez niego we wniosku o interpretację z dnia 12 lipca 2012r. - w części zawierającej jego stanowisko w sprawie - kwestia opodatkowania i udokumentowania fakturą VAT usług świadczonych przez niego na rzecz podmiotów uprawnionych (czyli wydawców) w relacji Wnioskodawca - podmioty uprawnione ma wyłącznie cel informacyjny i Wnioskodawca nie oczekuje w tym zakresie wydania interpretacji indywidualnej.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem.

Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu – do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach – art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

doradcapodatkowy.com gdy potrzebujesz własnej indywidualnej interpretacji podatkowej.

Reklama

O nas

Regulamin