PKD - Zasady budowy klasyfikacji
Objaśnienia PKD

PKD - Zasady budowy klasyfikacji | PKD - Podstawowe zasady klasyfikowania | PKD - Szczegółówe zasady klasyfikowania i definicje | PKD - PKD 2004 a PKD 2007

Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) 2007 (aktualne PKD 2011) zawiera zmiany, które zostały wprowadzone w klasyfikacji Organizacji Narodów Zjednoczonych - International Standard Industrial Classification of all Economic Activities ISIC Rev.4 (Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Rodzajów Działalności) oraz klasyfikacji Unii Europejskiej - Statistical Classification of Economic Activities in the European Community NACE Rev. 2 (Statystycznej Klasyfikacji Działalności Gospodarczych w UE) (Dz. Urz. UE L 393 z 30.12.2006 r., str. 1).

Konieczność zmian klasyfikacji wynikała:

• z potrzeby zwiększenia harmonizacji klasyfikacji na poziomie międzynarodowym umożliwiającej szerszą wymianę informacji,
• z zachodzących zmian ekonomicznych i gospodarczych, a w szczególności rozwoju nowych technologii i rodzajów działalności.

1. System powiązań statystycznych klasyfikacji gospodarczych

Podstawowe klasyfikacje statystyczne są ze sobą zharmonizowane. Wyróżnia się zharmonizowanie klasyfikacji tego samego rodzaju w ramach systemów: ONZ, UE i systemów krajowych oraz zharmonizowanie klasyfikacji różnego rodzaju, czyli np. klasyfikacji działalności i produktów. Klasyfikacje tego samego rodzaju zachowują wzajemne powiązania pojęciowe, zakresowe i w większości przypadków kodowe, a wyróżniają się przede wszystkim rozwiniętą strukturą (rozbudowaną szczegółowością).

Dotyczy to odpowiednio zharmonizowania ISIC, NACE i PKD oraz kolejno zharmonizowania CPC, CPA i PKWiU, a także zharmonizowania HS, CN.

gdzie:

ISIC - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Rodzajów Działalności ((International Standard Industrial Classification of all Economic Activities);

CPC - Centralna Klasyfikacja Produktów (Central Product Classification);

HS - Zharmonizowany System Oznaczania i Kodowania Towarów ((Harmonized Commodity Description and Coding System);

SITC - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Handlu (Standard International Trade Classiffication);

NACE - Statystyczna Klasyfikacja Rodzajów Działalności Gospodarczych w Unii Europejskiej (Statistical Classification of Economic Activities in the European Community);

CPA - Klasyfikacja Produktów wg Działalności (Classification of Products by Activity);

Prodcom - Lista Produktów Wspólnoty ((Products of the Community);

CN - Scalona Nomenklatura Towarowa Handlu Zagranicznego (Combined Nomenclature).

2. Wyróżnia się także następujące rodzaje klasyfikacji:

• Klasyfikacje macierzyste to te klasyfikacje gospodarcze i społeczne, które są wynikiem międzynarodowych porozumień potwierdzonych przez Komisję Statystyczną Narodów Zjednoczonych lub inne organizacje międzyrządowe, takie jak: Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), UNESCO, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Światowa Organizacja Ceł (WCO). Stąd klasyfikacje te otrzymały szeroką akceptację i oficjalną zgodę oraz są polecane i rekomendowane jako wytyczne przy tworzeniu innych klasyfikacji. Mogą być one używane jako wzorce do tworzenia bądź rewizji innych klasyfikacji, zarówno w odniesieniu do struktury jak również cech i definicji poszczególnych grupowań.
• Klasyfikacje pochodne tworzone są w oparciu o klasyfikacje macierzyste. Mogą być one przygotowane albo poprzez przyjęcie struktury i grupowań klasyfikacji macierzystej, a następnie poprzez wprowadzenie dodatkowych szczegółowych poziomów albo przegrupowanie lub agregację elementów z jednej lub kilku klasyfikacji macierzystych. Klasyfikacje pochodne są często dostosowane do użytku na poziomie krajowym lub wielonarodowym.
• Klasyfikacje powiązane to te, które częściowo odnoszą się do klasyfikacji macierzystych bądź są powiązane z klasyfikacjami macierzystymi jedynie na określonych poziomach struktury.

Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) 2007 jest klasyfikacją pochodną w stosunku do klasyfikacji macierzystej - NACE Rev. 2.

Struktura i kodowanie PKD

3. Klasyfikacja PKD-2007 została opracowana na podstawie statystycznej klasyfikacji działalności gospodarczych Unii Europejskiej NACE Rev.2. PKD-2007 podobnie, jak PKD-2004, jest klasyfikacją pięciopoziomową, ale w przeciwieństwie do tej ostatniej, nie zawiera poziomu pośredniego, tj. podsekcji

• poziom pierwszy - SEKCJA - oznaczony jest symbolem jednoliterowym, dzieli ogólną zbiorowość na 21 grupowań rodzajów działalności, na które składają się czynności związane ze sobą z punktu widzenia tradycyjnie ukształtowanego, ogólnego podziału pracy;
• poziom drugi - DZIAŁ - oznaczony jest dwucyfrowym kodem numerycznym, dzieli ogólną zbiorowość na 88 grupowań rodzajów działalności, na które składają się czynności według cech mających zasadnicze znaczenie zarówno przy określaniu stopnia podobieństwa, jak i przy rozpatrywaniu powiązań występujących w gospodarce narodowej (np. w tablicach przepływów międzygałęziowych);
• poziom trzeci - GRUPA - oznaczony jest trzycyfrowym kodem numerycznym, obejmuje 272 grupowania rodzajów działalności dające się wyodrębnić z punktu widzenia procesu produkcyjnego, przeznaczenia produkcji bądź też charakteru usługi lub charakteru odbiorcy tych usług;
• poziom czwarty - KLASA - oznaczony jest czterocyfrowym kodem numerycznym, obejmuje 615 grupowań rodzajów działalności dających się wyodrębnić przede wszystkim z punktu widzenia specjalizacji procesu produkcyjnego, czy też działalności usługowej;
• poziom piąty - PODKLASA - oznaczony jest pięcioznakowym kodem alfanumerycznym i obejmuje 654 grupowania. Został on wprowadzony w celu wyodrębnienia rodzajów działalności charakterystycznych dla polskiej gospodarki i będących przedmiotem obserwacji statystycznej. Jeśli na poziomie krajowym nie wprowadzono dodatkowego podziału na poziomie podklasy w stosunku do poziomu międzynarodowego (klasa=podklasie), podklasę taką oznaczono literą Z.

A - sekcja

99 - dział

99.9 - grupa - poziom klasyfikacji europejskiej - NACE Rev.2

99.99 - klasa

99.99.A - podklasa - poziom krajowy

Do czwartego poziomu klasyfikacja PKD-2007 jest zgodna z klasyfikacją NACE Rev. 2.

W związku z powyższym PKD-2007 zachowuje pełną spójność i porównywalność metodologiczną, pojęciową, zakresową i kodową na poziomie czterech cyfr z klasyfikacją NACE Rev.2.

W rejestrach urzędowych jednostki należy klasyfikować na najniższym poziomie PKD - na poziomie podklasy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Definicje działalności

4. Działalność ma miejsce wówczas, gdy czynniki takie jak: wyposażenie, siła robocza, technologia produkcji, sieci informacyjne lub produkty są powiązane w celu wytworzenia określonego wyrobu lub wykonania usługi. Działalność charakteryzowana jest przez produkty wejściowe (wyroby lub usługi), proces technologiczny oraz przez produkty wyjściowe.

5. Działalność może polegać na prostym procesie (np. tkactwo), ale może również dotyczyć całego szeregu "pod-procesów", gdzie każdy z nich jest wymieniony w różnych podklasach, klasach, grupach, działach, a nawet sekcjach klasyfikacji (np. produkcja samochodów polega na takich działalnościach jak odlewanie, kucie, spawanie, montaż, malowanie itp.). Jeżeli proces produkcyjny jest zorganizowany jako zintegrowany szereg elementarnych działalności, całość jest traktowana jako jedna działalność.

6. W praktyce większość jednostek (podmiotów gospodarczych) prowadzi różne rodzaje działalności. W związku z tym, w celu zaklasyfikowania jednostki do danego poziomu (grupowania) klasyfikacji PKD, niezbędne jest określenie jej działalności przeważającej.

7. Przeważającą działalnością jednostki statystycznej jest działalność posiadająca największy udział wskaźnika (np. wartość dodana, produkcja brutto, wartość sprzedaży, wielkość zatrudnienia lub wynagrodzeń) charakteryzującego działalność jednostki. W badaniach statystycznych zalecanym wskaźnikiem służącym do określenia przeważającej działalności jest wartość dodana.

8. Działalność drugorzędna jest każdym innym rodzajem działalności jednostki, której efektem końcowym są wyroby lub usługi wykonywane dla strony trzeciej.

9. Należy wprowadzić rozróżnienie pomiędzy działalnością przeważającą i drugorzędną, z jednej strony, oraz działalnością pomocniczą, z drugiej. Działalności przeważająca i drugorzędne są zazwyczaj wykonywane przy wsparciu pewnej liczby działalności pomocniczych, takich jak księgowość, magazynowanie, zaopatrzenie, promocja sprzedaży, naprawa i konserwacja itp. Tak więc, działalności pomocnicze to te, które są wykonywane wyłącznie po to by wesprzeć działalność przeważającą lub drugorzędną jednostki, poprzez dostarczanie wyrobów lub usług na potrzeby wyłącznie tej jednostki.

10. Działalność jest działalnością pomocniczą, jeżeli spełnia wszystkie następujące warunki:

• służy wyłącznie jednostce;
• nakłady na działalność pomocniczą stanowią koszt jednostki;
• efekt końcowy (zazwyczaj usługi, rzadziej wyroby) nie stanowi części produktu finalnego jednostki i nie generuje nakładów brutto na środki trwałe.

11. Do działalności pomocniczej nie zalicza się np.:

• produkcji wyrobów i świadczenia usług stanowiących część nakładów, np. robót budowlanych wykonywanych na własny rachunek, które są odrębnie sklasyfikowane w budownictwie, jeżeli takie dane są dostępne; produkcji oprogramowania;
• wytwarzania produktów, sprzedawanych na rynku, nawet jeżeli część tej produkcji jest wykorzystywana na potrzeby przedsiębiorstwa w związku z prowadzoną przeważającą działalnością;
• produkcji wyrobów lub świadczenia usług, które następnie stają się integralną częścią produktu będącego efektem działalności przeważającej lub drugorzędnej (np. produkcja opakowań w celu pakowania wyrobów własnych wytwarzanych przez to przedsiębiorstwo);
• wytwarzania energii (przez elektrownię lub kotłownię), nawet jeżeli efekt produkcji jest w całości zużywany przez jednostki macierzyste;
• zakupu wyrobów przeznaczonych do dalszej sprzedaży w niezmienionym stanie (bez przetworzenia);
• działalności badawczo-rozwojowej, ponieważ tego rodzaju działalność nie wytwarza usług wykorzystywanych w trakcie bieżącej produkcji.